انواع بازار ثانویه بورس

انواع بازار بورس

افزایش سهم تأمین مالی از طریق بازار سرمایه با تجمیع و تنقیح قوانین

رئیس هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران در گفتگو با روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس اوراق بهادار تهران به نقش و اهمیت بازارهای مالی اشاره کرد و گفت: در هر کشور، شرکت‌های دولتی و خصوصی فراوانی فعالیت می‌کنند و بخشی از نیازهای جامعه خود و دیگر کشورها را تأمین می‌کنند. این شرکت‌ها برای شروع، ادامه و گسترش فعالیت‌های خود به حجم بالایی از منابع مالی نیاز دارند. غالباً حجم تأمین ‌سرمایه برای بعضی از طرح‌های توسعه‌ای زیاد است، به‌گونه‌ای که یک شرکت به‌تنهایی قادر به تأمین آن نیست. در بسیاری از موارد، دولت‌ها نیز برای اجرای طرح‌های مختلف نیاز به تأمین سرمایه دارند، لذا نقش و اهمیت بازارهای مالی در این شرایط پررنگ‌تر می‌شود.
وی وجود بازارهای مالی را فرصتی با‌اهمیت برای شرکت‌ها و دولت‌ها به‌منظور تأمین منابع مالی خود عنوان کرد و اظهار داشت: در واقع هدف اصلی این بازارها، تسهیل ارتباط بین عاملین دارای مازاد منابع و عاملین دارای کمبود منابع و کاهش هزینه‌های مبادلاتی می‌باشد. یکی از بازارهای مهم در جهان که در تأمین مالی بنگاه‌ها نقش مؤثری دارد، بازار سرمایه است.
دکتر تجریشی تصریح کرد: بازار سرمایه شامل دو بخش بازار اولیه و بازار ثانویه است و تأمین مالی در بازار اولیه امکان‌پذیر می‌باشد. در بازار اولیه شرکت‌ها برای اولین بار با عرضه بخشی از سهام خود به عموم، منابع لازم جهت انجام پروژه‌ها و طرح‌های خود را تأمین می‌کنند. لیکن در بازار ثانویه تنها سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده، مورد ‌معامله و داد‌و‌ستد قرار می‌گیرند.
رئیس هیئت مدیره بورس تهران به روش‌های تأمین مالی در بازار اولیه اشاره کرد و افزود: تأمین مالی در بازار اولیه به دو روش کلی تأمین مالی مبتنی بر بدهی و تأمین مالی سرمایه‌ای تقسیم می‌شود‌. در تأمین مالی به روش بدهی، شرکت یا سازمان متقاضی تأمین مالی بر اساس یکی از انواع اوراق موجود در بازار سرمایه اقدام به انتشار اوراق بدهی می‌کند. در حال حاضر تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار مبتنی بر عقود اسلامی از جمله اوراق مشارکت و انواع صکوک از جمله‌ صکوک اجاره، مرابحه، ‌منفعت، رهنی، خرید دین، سلف موازی و انواع اوراق خزانه امکان‌پذیر است. ‌در حوزه‌ تأمین مالی سرمایه‌‌ای، تأمین مالی از طریق تأسیس یا عرضه بخشی از سهام شرکت یا پروژه و یا افزایش سرمایه صورت می‌‌گیرد‌. در حال حاضر، تأسیس شرکت سهامی عام با هدف سرمایه‌گذاری در بازار اولیه تعداد بسیار محدودی دارد.
وی بازار اولیه را دارای پتانسیل رشد در تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی دانست و گفت: در ایران علی‌رغم آنکه بازار سرمایه متشکل و ساختار‌یافته از قدمت زیادی برخوردار نیست،‌ اما با تصویب قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی و تلاش‌های صورت‌گرفته و رشد شتابان بخش‌‌های مختلفی از بازار سرمایه در سال‌های اخیر، این بازار و پتانسیل نهفته آن را برای تأمین مالی بنگاه‌‌های اقتصادی در کانون توجه قرار داده است.
با این حال بررسی و آمار و اطلاعات منتشر‌شده نشان‌دهنده آن است که کارکرد اصلی این بازار یعنی تأمین و کمک به تخصیص بهینه منابع مالی و کاهش هزینه تأمین مالی، تحت تأثیر رشد بازار ثانویه قرار گرفته است و نقش بازار اولیه نسبت به بازار ثانویه بسیار کمتر از انتظار بوده است.
دکتر تجریشی معتقد است در سال‌های گذشته علی‌رغم رشد بازار سرمایه، این رشد صرفاً در بخش بازار ثانویه اتفاق افتاده است و اظهار داشت:‌ بر اساس آمارها، حجم اوراق و منابعی که در بازار اولیه بورس مورد ‌معامله قرار گرفته از ۲۲ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۴ به ۳۸ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۸ رسیده، یعنی چیزی حدود ۳۰ درصد رشد داشته است. این در حالی است که طی همین مدت، حجم بازار ثانویه از حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان به‌ ۱,۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده و رشدی ۱,۳۰۰ درصدی داشته است.
وی ادامه داد: بدین ترتیب در دوره‌ای که بازار ثانویه با رشد قابل‌ملاحظه‌ای مواجه بوده است، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس نتوانسته‌اند در سطح بالایی نسبت به تأمین مالی از بازار اقدام نمایند و ارزش بازار بورس تهران از ارزش اسمی خود فاصله معناداری گرفته است. در واقع عملکرد بازار سرمایه در حوزه تأمین مالی به‌عنوان اصلی‌ترین کارکرد آن، کاملاً تحت تأثیر تحولات بخش معاملات ثانویه قرار گرفته است.
دکتر تجریشی فرهنگ‌سازی در جهت تأمین منابع مالی که کارکرد اصلی بازار سرمایه است را کمرنگ دانست و گفت: در یک بازار مالی توسعه‌یافته، رشد بازار ثانویه در اثر رشد عوامل مرتبط اقتصادی عموماً تبعات مثبتی برای بنگاه‌های اقتصادی در جهت تأمین مالی از این بازار را دارد، اما به نظر می‌رسد در ایران ارتباط متناسبی بین بازار اولیه و بازار ثانویه برقرار نیست و همه تلاش‌‌ها معطوف به رشد بازار ثانویه شده و فرهنگ‌سازی در جهت تأمین منابع مالی که کارکرد اصلی بازار سرمایه است، کمرنگ‌تر بوده است.
وی به برخی از دلایل عدم توسعه بازار اولیه انواع بازار ثانویه بورس در تأمین مالی بنگاه‌‌های اقتصادی پرداخت و گفت: یکی از دلایل عدم توسعه بازار اولیه در تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی، تعدد قوانین و نهادهای تصمیم‌‌گیر است. عدم آشنایی مسئولین هر بخش با وظایف و ظرفیت‌‌های سایر بخش‌ها‌، اغلب منجر به تعدد نهادهای تصمیم‌‌گیر و تعارض قوانین و به تبع آن، پیچیده شدن مسائل و ناکار‌آمد شدن قوانین شده است. همچنین، خلأ وجود یک قانون اصلی در این حوزه که دربرگیرنده موضوعات موجود در زمینه تأمین مالی و تبیین‌کننده روش‌های طراحی و به‌کارگیری انواع روش‌های تأمین مالی در آینده باشد، محسوس است.
رئیس هیئت مدیره بورس تهران به عدم تناسب قانون تجارت با شرایط روز بنگاه‌ها اشاره کرد و افزود: قانون تجارت که ساختار حقوقی فعالیت بنگاه‌های اقتصادی را مشخص می‌کند، مربوط به سال‌های دور پیش از انقلاب می‌باشد. این در حالی است که فضای کسب‌و‌کار در این دوره بسیار تغییر کرده است و این قوانین اغلب متناسب با شرایط روز بنگاه‌ها نیست‌. وجود این قوانین دست‌و‌پاگیر و قدیمی، فرآیند پذیرش شرکت‌ها را زمان‌بر و دشوار کرده است به‌طوری‌که فرآیند پذیرش، علی‌رغم تلاش بورس‌ها ممکن است چندین ماه زمان ببرد. همچنین، عدم آشنایی و کمبود ابزار و شیوه‌های تأمین مالی متنوع در این بازار متناسب با شرایط هر یک از بنگاه‌ها، جذابیت این بازار را برای بنگاه‌ها و سرمایه‌گذاران کاهش داده است.
وی از جمله این موارد را کمبود ابزارهای تأمین مالی با سررسیدهای‌ مختلف ذکر کرد و گفت: با توجه به اینکه هر یک از بنگاه‌ها منابع مالی را برای نیازهای مختلفی تأمین می‌کنند، لازم است ابزارهای مالی نیز متناسب با هر یک از این نیازها تغییر کنند. در حال حاضر گرچه برخی از ابزارها در بازار تعریف شده‌اند، اما هنوز نتوانسته‌اند به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، توسعه ابزارها برای پوشش ریسک این امکان را برای مؤسسات تجاری فراهم می‌کند که با استفاده از آن‌ها، در مقابل تغییرات اقتصادی مصون بمانند.
دکتر تجریشی افزود: ‌به‌عنوان مثال، نوسانات نرخ ارز و نبود ابزاری برای پوشش آن، فعالیت تولیدی را با مشکل مواجه می‌کند. از طرفی، در حال حاضر فعالیت‌های سوداگرانه روی کالاها و دارایی‌ها صورت می‌گیرد، در‌حالی‌که این امر می‌بایست بر روی ابزارهای مالی مبتنی بر آن‌ها انجام شود.‌ به عبارت دیگر، مردم برای تأمین تقاضای سوداگرانه روی ارز به‌جای نگهداری ارز خارجی باید اوراق مبتنی بر این ارز را مبادله و نگهداری کنند.
رئیس هیئت مدیره بورس تهران بر تغییر نرخ بهره متناسب با شرایط اقتصادی و میزان و نوع سرمایه‌گذاری‌ها‌ تأکید و تصریح کرد: علاوه بر این، کنترل دولت‌ها بر بانک‌‌ها و نبود شیوه جایگزین برای سرمایه‌گذاری ریسک‌گریز‌، شاید از طریق کنترل نرخ بهره (در شرایط تورمی) تداوم فعالیت بانکی را امکان‌پذیر کند، اما در بازار سرمایه که اعمال چنین کنترل‌هایی سخت‌تر است، این عمل منجر به ناکارآمد شدن تأمین مالی از طریق انتشار اوراق می‌گردد.
بنابراین، ضروری است نرخ بهره متناسب با شرایط اقتصادی و میزان و نوع سرمایه‌گذاری‌‌ها تغییر‌ یابد. از طرفی، در بحث تأمین مالی از طریق انتشار اوراق، بنگاه‌‌های اقتصادی‌ یکسان تلقی شده‌اند و یک بنگاه پرریسک از لحاظ نرخ تأمین مالی با یک بنگاه کم‌ریسک تفاوت چندانی ندارد.
وی در ادامه نقش مؤسسات رتبه‌بندی را با‌اهمیت ارزیابی کرد و توضیح داد: نقش کمرنگ مؤسسات رتبه‌‌بندی منجر به عدم درک سرمایه‌‌گذاران از میزان ریسکی که می‌‌پذیرند شده است و گاهی اوقات سرمایه‌گذاران علی‌رغم پذیرش ریسک زیاد‌، نرخ بازده متناسب دریافت نمی‌کنند. حقیقت آن است که همه شرکت‌ها و پروژه‌‌ها دارای نرخ بازدهی و بهره‌‌وری یکسان نیستند و بالطبع بازده‌های متفاوتی را برای سرمایه‌گذاران خود محقق می‌سازند.
همچنین، یکی از نکات قابل‌تأمل در این خصوص آن است که متداول‌ترین ابزار تأمین مالی در این حوزه اوراق مشارکت است که بر اساس مبانی انتشار‌، قرار است منافع حاصل از مشارکت را میان سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر تقسیم کند، اما در سال‌های اخیر، سود نهایی تمامی طرح‌های مبنای این اوراق دقیقاً معادل سود علی‌الحساب و برابر با هر پروژه دیگری بوده است. شناورسازی نرخ سود تسهیلات بانکی و سود اوراق‌ تأمین مالی بر اساس نرخ‌های ‌بازدهی متفاوت شرکت‌ها و پروژه‌‌ها می‌تواند به پویایی بازار تأمین مالی کمک کند و از همبستگی شدید نرخ اوراق و تسهیلات بکاهد.
وی افزود: علی‌رغم وجود اختیارات قانونی انتشار و صدور سهام به قیمتی متفاوت از قیمت اسمی در قانون تجارت (ماده ۱۶۰) و قانون مالیات‌های مستقیم، تقریباً تمامی موارد افزایش سرمایه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس از طریق صدور سهام به قیمت اسمی انجام می‌شود. این امر باعث شده است هنگام ورود سرمایه‌گذاران جدید به شرکت، عمده مبالغ پرداختی توسط ایشان (‌در خرید حق تقدم خرید سهام)، به سهامدارانی که از حق تقدم خود در افزایش سرمایه‌‌ها استفاده نکرده‌‌‌اند، داده شده و تنها بخش اندکی (‌به قیمت اسمی‌) به شرکت وارد گردد. این رویه قطعاً در جذب منابع چندان موفق نیست و به شرکت‌ها امکان جذب منابع در زمان افزایش قیمت سهام را نخواهد داد.
دکتر تجریشی به عدم آشنایی بنگاه‌های مالی با ابزارهای بازار سرمایه به‌منظور تأمین مالی اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مشکلات، عدم آشنایی بنگاه‌های مالی با ابزارهای بازار سرمایه در جهت تأمین مالی است و اغلب تأمین مالی در بازار سرمایه از طریق افزایش سرمایه و انتشار سهام که گران‌ترین شیوه تأمین مالی است، به‌عنوان مطلوب‌ترین روش، مد‌نظر بنگاه‌ها قرار گرفته است.‌ لذا، فرهنگ‌سازی و آشنا کردن فعالان اقتصادی با موضوع تأمین مالی به‌صورت عام و از طریق روش‌ها و ابزارهای نوین بازار سرمایه به‌صورت خاص و تشویق استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود در تأمین مالی از بازار سرمایه می‌تواند راهگشا باشد.
وی برخی چالش‌های موجود در مسیر تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی را برشمرد و اظهار داشت: در نهایت با توجه به چالش‌های موجود در مسیر تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی‌، به نظر می‌‌رسد راهکارهایی از قبیل تجمیع تمام قوانین مرتبط با انواع تأمین مالی در یک قانون جامع تحت عنوان قانون تأمین مالی‌، شناور‌سازی نرخ سود تسهیلات بانکی و سود اوراق تأمین مالی بر اساس نرخ‌های بازدهی متفاوت شرکت‌ها و پروژه‌ها‌، تأسیس و گسترش مؤسسات رتبه‌بندی اعتباری اوراق با قابلیت رتبه‌بندی انواع اوراق بهادار مالی، تعیین شرکت‌های برتر جهت انتشار اوراق بدون رکن ضامن‌، توسعه ابزارهای مبتنی بر سرمایه در کنار انتشار طیف وسیعی از اوراق بدهی (مانند اوراق وکالت، جعاله، منفعت، مرابحه، استصناع و…)‌، تأسیس شرکت‌های سهامی عام پروژه و تقویت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بتواند به پویایی نظام تأمین مالی کمک کند و در عین حال منجر به افزایش سهم تأمین مالی از طریق بازار سرمایه شود.
رئیس هیئت مدیره بورس تهران در پایان هدف از ایجاد بازار اولیه را تأمین مالی بنگاه‌ها عنوان کرد و گفت: باید توجه داشت که عدم توجه به بازار اولیه و عدم هدایت منابع به سمت بازار سرمایه،‌ منجر به افزایش قیمت محصولات مالی در بازار ثانویه در صورت ورود بیش از حد نقدینگی می‌گردد. توجه به این نکته ضروری است که بازار ثانویه به‌تنهایی مولد نمی‌باشد و درصورتی‌که رونق بازار سرمایه به بازار اولیه منتقل شود می‌تواند منجر به جذب سرمایه و افزایش تولید و اشتغال گردد. در واقع مأموریت این بازار، ایجاد رونق در حوزه تأمین مالی بنگاه‌ها به‌عنوان هدف اصلی بازار سرمایه است و نباید تحت تأثیر بازار ثانویه مورد غفلت قرار گیرد.

اصطلاحات پرکاربرد دربورس

در بازار بورس مفاهیمی وجود دارد که بر پایه آن ها فعالیت ها انجام میشود و با اطلاع بودن از آنها میتواند مسیر حرکت را برای معامله گران عزیز هموار تر کند ، زیرا بدیهی است که وقتی انسان وارد کاری میشود هر چقدر نسبت به آن کار اطلاعات بیشتری داشته باشد ،میتواند که در آن کار موفق تر باشد ، پس در مسیر آموزش برای بورس کوتاهی نکنید و این مسیر را به طور کامل ادامه دهید.

انواع بورس

کلمه بورس در میان مردم با بازار سهام اجین شده است به طوری که عموم مردم گمان میکنند که بورس به معنی بازار سهام است .در حالی که بورس دارای انواعی است و بورس سهام فقط یکی از انواع بورس میباشد .از اینرو به طور اجمال به انواع بورس خواهیم پرداخت .

بورس کالا

بورس کالا، بازار منسجمی است که عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند. در این بازار، کالای مربوطه ، پس از قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.برای معامله در این بازار نیازمند به دریافت کد بورسی جداگانه هست.

بورس اوراق بهادار

سهام شرکت هایی که در سازمان بورس ثبت شده اند را در بورس اوراق بهادار معامله میکنند .تنها شرکت هایی میتوانند در بورس ثبت شوند که از شفافیت مالی بسیار بالایی برخوردار باشند والا به رده های پایین تر بورس خواهند رفت .

فرابورس

شرکت هایی هستند که شفافیت مالی کاملی ندارند ، در صورتی که یکی از مهم ترین ویژگی شرکت ها برای ثبت در بورس اوراق بهادار ، شفافیت مالی بالاست ولی وقتی که شفافیت مالی بالا نیست شرکت ها وارد فرابورس میشوند

بورس انرژی

بورس انرژی، بازار معاملات حامل‌های انرژی را پشتیبانی می‌کند و با نظارتی خوب، انجام معاملات را تسهیل میکند و برای همه اعضا، شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای متقاضی، دسترسی غیر تبعیض‌آمیز را فراهم می‌کند. از جمله مزایای پذیرش و معامله در بازار بورس انرژی می‌توان به معافیت مالیاتی اشاره کرد

انواع شرکت ها

شرکت ها برحسب نوع مالکان خود به دو دسته سهامی عام و سهامی خاص تقسیم میشوند.

شرکت های سهامی عام

شرکت هایی که در سازمان بورس ثبت شده و سهام آنها مورد معامله عموم مردم واقع میشود و در واقع عموم مردم به اندازه سهامی که از این شرکت ها خریداری کرده اند ،مالکان شرکت هستند

شرکت های سهامی خاص

شرکت هایی که در سازمان بورس ثبت نشده و به نوعی شخصی هستند و مالکیت آنها نزد افرادی معین است.

انواع سرمایه گذاران در بازار سرمایه

بازار سهام معامله گرانی متشکل از حقوقی وحقیقی دارد که هریک به طور اجمال توضیح داده خواهد شد .

معامله گران حقیقی

افرادی هستند که بیشتر به امید انتفاع از سرمایه گذاری اقدام به خرید و فروش میکنند ، که میتوانند جزء سهام داران کلان یا خرد باشند.در واقع به اشخاص وافراد حقیقی که در بازار بورس معامله میکنند گفته میشود .

معامله گران حقوقی

افرادی هستند که به واسطه وسعت بالایی که در عرصه معاملاتی و منابع مالی دارند میتوانند تاثیرات زیادی در مسیر حرکت سهم ها و بازار داشته باشند. که شامل بانک ها و شرکت های بیمه و شرکت های بازنشستگی و کارگزاری ها و. است

سال مالی شرکت ها و نماد ها در بورس

سال مالی اکثر شرکت های سازمان بورس با شروع سال بورسی شروع میشود و با پایان یافتن سال و در اسفند ماه سال مالی این شرکت ها تمام میشود ، حال سال مالی به این معناست که بعد از گذشت یک دوره یک ساله فعالیت یک شرکت در سازمان بورس، اطلاعاتی از جریانات مالی خود به سازمان بورس میدهد

صورت های مالی شرکت های بورسی

این صورت های مالی شرکت ها تاثیر زیادی در تصمیم گیری سرمایه گذاران دارد و میتواند سرنوشت های گوناگونی برای معامله گران ایجاد کند ، این صورت حساب مالی شامل این موارد است : تراز نامه ، صورت حساب سود و زیان ، صورت حساب سود و زیان جامع ، صورت جریان وجوه نقد

مجامع شرکت های بورسی

گرد همایی سهام داران یک شرکت واتخاذ تصمیم برای شرکت را مجمع گویند، که بیشترین قدرت یک شرکت در این مجمع نمایان میشود .مجمع دارای انواع مختلفی است.

مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت های بورسی

این جلسه مجمع باید حداقل با حضور نصف به علاوه یک نفر از سهامداران دارای رای در شرکت تشکیل شود تا رسمیت داشته باشد مگر در موارد خاص که نیاز به افراد بیشتری باشد.

مجمع عمومی فوق العاده شرکت های بورسی

این جلسه مجمع باید حداقل با حضور بیش از نصف افرادی از سهامداران باشد که دارای رای هستند و در این صورت معتبر است و در این جلسه در باره انحلال شرکت یا تصویب قوانین جدید و تنظیم اساس نامه وافزایش سرمایه شرکت صحبت میکنند.

تحلیل بنیادی در بورس

یکی از مهم ترین روش های تحلیل در بازار های مالی جهان تحلیل بنیادی است . برسی شرایط اقتصادی و سیاسی و شرایط مالی شرکت و کشور از اصلی ترین اقدامات یک تحلیل گر بنیادی است . این افراد، معتقد هستند که هر سهم در هر زمان یک ارزش ذاتی واقعی دارد و اگر این ارزش ذاتی را پیدا کنند یکی از بهترین راه ها برای سرمایه گذاری و یا عدم سرمایه گذاری در هر شرکت ،مشخص میشود. این یکی از روش های بسیار کاربردی برای سرمایه گذاری محسوب میشود.

تحلیل تکنیکال در بورس

یکی دیگر از روش های بسیار کاربردی در تحلیل شرکت های بورسی ، روش تحلیل تکنیکال است .افرادی که به این روش تحلیل میکنند معتقد هستند که میتوان با تحلیل گذشته یک سهم ، آینده آن سهم را تشخیص داد و با ابزار های مختلفی ریاضی که در نمودار بورس تعبیه شده است ،این کار را انجام میدهند.

پرتفوی سهام و مزایای آن

بعد از ثبت نام در سامانه سجام و عضویت در سازمان بورس و احراز هویت و انجام معامله در بستر معاملاتی ، صفحه ی نمادهای خریداری شده در بستر معاملاتی معامله گر، مشاهده خواهد شد که به آن ،صفحه پرتفوی شخصی میگویند. در این صفحه میتوانید تمام شرکت هایی که در بورس هستند را جستوجو کنید و اطلاعات معاملاتی آن را ببینید و از جریانات معاملاتی آن آگاه شوید تا اینکه بتوانید آن را تحلیل کنید و برای خرید یا فروش آن اقدام کنید. در این صفحه فرد معامله گر میتواند برای خود سبد معاملاتی را ترسیم کند این ترسیم سبد معاملاتی به اوکمک میکند که از هر صنعت یک سهم داشته باشد و اگر صنعتی وارد ضرر شد با سود صنعت های دیگر ضرر خود را جبران و یا حتی درصد سود خود را بالاتر ببرد.

انواع بازار سهام

بازارسهام به اعتبار اینکه زمان معامله و طرفین معامله چه کسانی هستند به دو دسته بازار اولیه سهام و بازار ثانویه سهام تقسیم میشوند که برای هریک توضیح مختصری خواهد آمد .

بازار اولیه

شرکت هایی که قصد فروش سهام خود و درآمد زایی مستقیم را داشته باشند ، ابتدا با هماهنگی سازمان بورس ،اوراق بهادار خود را ازطریق بانک به فروش میگذارند و پول این فروش مستقیم به حساب شرکت واریز میشود و بورس واسطه این معامله نخواهد بود،این کار پذیره نویسی نام دارد و به این بازار نیز بازار اولیه میگویند

بازار ثانویه

بعد از این مرحله سهام یک شرکت برای اولین بار در سازمان بورس عرضه میشود البته به تعداد محدود ،که از آن به عرضه اولیه تعبیر میشود.در روز های بعدی سهام این شرکت مانند سایر شرکت ها معامله میشود ،به این بازار ثانویه میگویند.

انواع ارزش هر سهم در بازار بورس

سهام موجود در بازار بورس علاوه بر قیمتی که در معاملات روزانه دارند ،قیمت ها و ارزش های دیگری هم از جهات دیگر شامل حال آنها میشود . به طور مختصر به این ارزش ها پرداخته خواهد شد .

ارزش ذاتی

درصد سود و زیان ، دارایی ها و اموال در فضای خارج از بورس، افزایش سرمایه ها و میزان رشد شرکت ،که در تحلیل بنیادی شرکت ها مورد بررسی قرار میگیرد، میتواند ارزش ذاتی یک سهم را بدست آورد. با توجه به این مسائل است که تحلیل گر بنیادی میتواند متوجه شود که اگر ارزش یک شرکت 100 میلیارد است ولی در بازار باقیمت 50 میلیارد در حال معامله شدن است، یعنی این شرکت با 50 درصد دارایی اش در حال معامله است و در آینده رشد 100 درصدی خواهد داشت .

ارزش بازار

همان قیمتی است که در بازار در حال معامله ودر تابلو بازار مشاهده میشود .این قیمت بر اساس عرضه و تقاضای روزانه هر سهم مشخص میشود که گاهی بیشتر از ارزش واقعی سهم است وگاهی کمتر از ارزش واقعی آن و البته برخی سهام به اندازه ارزش واقعی خود معامله میشوند.

ارزش اسمی

ارزش اسمی یک سهم، قیمتی است که عرضه اولیه سهام شرکت براساس آن قیمت انجام می‌شود. ارزش اسمی هر سهم شرکت‌های پذیرفته شده در بورس ایران، یک هزار ریال است. مبلغ ارزش اسمی‌، بر روی برگه‌های سهام درج می‌شود. کل سرمایه شرکت، تعداد سهام منتشر شده و ارزش اسمی‌ هریک از سهام، به علاوه تعداد سهامی سهامدار در اختیار دارد، بر روی برگه سهام درج شده است.

ارزش اسمی اوراق قرضه در کشورهای خارجی معمولاً 100 یا یک هزار دلار است؛ اما سهام معمولاً ارزش اسمی‌ نداشته یا ارزش‌ اسمی‌ کمی مثلاً یک سنت برای هر سهم دارند. ارزش روز اوراق قرضه یا مشارکت در بازار ممکن است کمتر یا بیشتر از ارزش اسمی‌ آن باشد. عواملی نظیر نرخ عمومی بهره بازار و اعتبار اوراق قرضه در محاسبه ارزش آن اثرگذار است. از نظر حقوق سهامداران، ارزش اسمی‌ ارتباط کمی با قیمت سهام بازار دارد. در ایران ارزش اسمی‌ هر سهم یک هزار ریال یا ۱۰۰ تومان است و معمولاً اختلاف قابل‌توجهی با ارزش بازار سهام دارد.

قالب طلایی ،قالبی است که میتواند اطلاعات مفیدی را به هر فیلتری اضافه کند اطلاعاتی مانند :ورود پول حقیقی،ورود پول هوشمند ،سطح حمایتی و قدرت خریدار به فروشند .قالب طلایی فقط همراه فیلتر اکسیر، فیلتر بی نظیر و فیلتر شاهکار ارائه میشود.

ارزش دفتری

در قیمت های دفتری وقتی کل دارایی ها را از بدهی ها کم کردیم داریی سهام داران را به دست می آوریم و آن را تقسیم بر تعداد برگه سهم ها میکنیم و ارزش دفتری هر برگه سهم را به دست می آوریم .

حق تقدم در بازار بورس

وقتی شرکتی میخواهد افزایش سرمایه بدهد و تعداد برگه سهم های خود را بیشتر کند طبق قانون و حق شفعه ،که در فقه هم به آن اشاره شده است ، اول به سهامداران شرکت خود اجازه خرید را میدهد و این افراد ،نسبت به باقی مردم اولویت دارند و میتوانند با پرداخت هزینه ای جزیی که همان ارزش اسمی سهام اضافی شده است،سهام جدید را به پرتفوی خود اضافه کنند و اگر مایل نبودند که از حق تقدم خود استفاده کنند، این حق تقدم به غیر سهامداران فروخته میشود و بهای حق تقدم را به فرد سهامدار میدهند .

نماد معاملاتی

سازمان بورس برای هر شرکتی که در سازمان بورس، ثبت میشود ،حرفی را به عنوان نماد انتخاب میکند و در دسته مربوط قرار میدهد که به اسامی همراه با پیشوند شرکت ها ،نماد معاملاتی میگویند ، به طور مثال برای شرکت های شیمیایی در اول نمادشان حرف (ش) و در گروه خودرویی اول نمادشان (خ) و در گروه واسطه گری اول نمادشان حرف (و) می آید و. مثلا شبندر – خرینگ و .

وضعیت نماد

هر نماد با توجه به قابل معامله بودن و نبودن به دو دسته باز و بسته تقسیم میشود .یعنی یک نماد میتواند به دلایل مختلف مثل افشای اطلاعات با اهمیت ،با وضعیت بسته روبه رو شود .در مجموع اصل این است که نماد ها باز باشند وقابل معامله ،ولی گاهی به دلایل مختلف نماد بسته میشود .

صف خرید و صف فروش

اگر خریداران بیشتر از فروشندگان باشند به طوری که با فروش همه فروشندگان باز هم خریدار وجود دارد و در مقابل فروشنده ای یافت نمیشود که سهام بفروشد ،صف خرید ایجاد میشود .وبالعکس اگر فروشندگان از خریداران بیشتر باشند به طوری که با خرید همه خریداران بازهم فروشنده باقی مانده باشد انواع بازار ثانویه بورس ،صف فروش شکل میگیرد .

گره معاملاتی

گره معاملاتی به معنی توقف معامله در سهمی به دلیل صف فروش یا صف خرید شدن سهم ،میباشد.اگر این گره به مدت 5 روز باقی باشد و میزان معامله در این روزها کمتر از حجم مبنا باشد ،سهم بسته میشود و پس از مدتی سهم بدون دامنه نوسان بازگشایی خواهد شد . در مرحله پیش گشایش، با دامنه نوسان دو برابری روز قبل برای کشف قیمت معامله میشود وپس از مرحله پیش گشایش دامنه نوسان را با قیمت پایانی معاملات پیش گشایش معامله میکنند.

EPS در بورس

سود پیش بینی شده و سود های تحقق یافته هر سهم که در سال جاری یا پایان سال مشخص میشود را با این علامت(eps) روی تابلو سهم نشان میدهند. که با این علامت میشود تشخیص داد که تا پایان سال این سهم تا چه مقدار بازدهی خواهد داشت .

سرمایه گذاری در انواع بازار های مالی

انواع مختلفی از بازار های مالی ، با تنوعی از سرمایه گذاری ها و مشارکت کنندگان وجود دارد .

بازار های مالی را بر حسب انواع سرمایه گذاری ها ، سر رسید سرمایه گذاری ها ، انواع وام دهندگان و وام گیرندگان ، محل بازار و انواع مبادلات دسته بندی می نمایند .

در این قسمت متداول ترین تقسیم بندی های بازارهای مالی ارائه می شود .

بازار پول و سرمایه

بازار مالی از نظر سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته تقسیم می شود :

بازار پول :

این بازار ، بازار مطالبات کوتاه مدت (حداکثر تا یک سال) را شامل می شود . گرایش اصلی این بازار بر ابزاری است که بتوان به وسیله آن ، به سرعت وضعیت نقدشوندگی را تغییر داد . به همین علت است که در این بازار سرعت نقدشوندگی بالا بوده و نیاز های کوتاه مدت تا یک سال در آن تامین می شوند .

در عین حال ، نرخ بهره نیز در این بازار بیش از حد متعارف بوده و به دلیل ماهیت کوتاه مدت آن ، تبدیل وجوه جمع آوری شده به سرمایه مالی امکان پذیر نبوده و تنها برای تامین مالی عملیات تولیدی و تجاری پیش بینی نشده به کار می رود .

اشخاص حقیقی و حقوقی که در این بازار انواع بازار ثانویه بورس مشغول به کار هستند عبارتند از : کارگزاران اوراق بهادار دولتی ، بانک ها و سایر موسسات مالی .

بازار سرمایه :

بازاری است که ارتباط تنگاتنگی با پس انداز و سرمایه گذاری دارد و به مثابه یک واسطه مالی ، پس انداز واحد های اقتصادی دارای مازاد را به واحد های دارای کسری ، برای سرمایه گذاری انتقال می دهد .

به عبارت دیگر بازار سرمایه ، نقش هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را به عهده دارد .

در این بازار نیاز های بلند مدت ( معمولا بیش از یک سال ) تامین می شود . غالبا اینگونه وجوه به سرمایه تبدیل می شود و با ریسک همراه است .

از مهم ترین ابزار های بازار سرمایه ، در بازار های مالی پیشرفته ، می توان به انواع اوراق قرضه ، معاملات تاخت و اختیار معامله اشاره کرد که در بخش اوراق بهادار بازار سرمایه مورد بحث قرار گرفت .

بازار اولیه و بازار ثانویه

بازارهای مالی را از دید عمر ابزار مورد معامله می توان به بازار اولیه و بازار ثانویه دسته بندی کرد :

بازار اولیه( Primery Market ) :

مشخصه بازار اولیه این است که در آن ، شرکت کنندگان در بازار ( پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران ) دارایی های مالی را مستقیما از منابع اولیه آن خریداری می کنند . بازار های اولیه ، واحد های اقتصادی را قادر می سازند که نیاز های مالی خود را از طریق مراجعه به عموم و انتشار سهام تامین می نمایند . با انتشار سهام قابل مبادله در بازار ، شرکت علاوه بر تامین منابع مالی مورد نیاز خود ، بازاری نیز برای معاملات سهام فراهم می سازد .

منابع مالی که از این طریق جمع آوری می شود شرکت را قادر می سازد تا منابع مورد نیاز خود را از طریق مناسب تری نسبت به شرکت های سهامی خاص تامین نماید . شایان ذکر است که استفاده از این مزایا ، هزینه هایی را در بر دارد . به این صورت که شرکت ، هزینه های مداومی را جهت اطلاع رسانی به سرمایه گذاران متحمل می شوند و همچنین هزینه هایی که به طور مستقیم و غیر مستقیم به هنگام انتشار و عرضه سهام از نظر قانونی ، اداری ، حسابرسی و حق خرید سهام ، به عهده شرکت است .

بازار ثانویه( Secondary Market ) :

بازاری است که در آن ، معامله بر روی اوراق بهادار موجود ، که قبلا انتشار یافته اند صورت می گیرد . در این بازار قیمت ها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می شود و شرایط لازم جهت تبدیل دارایی های مالی به وجه نقد ، فراهم می شود . درصورت نبود چنین بازاری ، نه تنها اکثر سرمایه گذاران تمایلی به خرید اوراق بهادار از خود نشان نمی دهند ،بلکه انتظار بازدهی نسبتا بیشتری به منظور پوشش ریسک ناشی از عدم نقد شوندگی دارایی های مالی خواهند داشت.

میزان توسعه یافتگی بازار ثانویه یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در رشد و کارایی بازار اولیه است در همین رابطه بازار بورس اوراق بهادار یکی از مهم ترین بازار های سرمایه و بازار ثانویه شناخته شده است . بازار ثانویه وقتی نقدشونده شناخته می شود که بتواند به سهولت شرایط مبادله میان خریداران و فروشندگان را به گونه ای فراهم نماید ، که بدون ایجاد تغییر زیادی در قیمت ، معاملات در قیمتی نزدیک به قیمت تعادل بازار ، انجام شوند .

بازار بورس و بازار خارج از بورس

از بعد قانونمندی و انضباط نظارتی بازار های مالی را به بازار های رسمی ( بورس ها ) و بازار های غیر رسمی ( بازار خارج از بورس ) تفکیک می نمایند.

بورس های اوراق بهادار سازمان یافته ، تشکیلات فیزیکی مشهود هستند که در برخی کشور ها یک یا چند بورس سازمان یافته فعالیت می کنند .

برای مثال از بورس های سازمان یافته در امریکا ، می توان به بورس نیویورک(NYSE) ، بورس آمریکا(AMEX) و بورس های منطقه ای همانند بورس فیلادلفیا و شیکاگو اشاره نمود .

بورس نیویورک با بیش از 200 سال قدمت ، بزرگ ترین بورس سازمان یافته دنیاست .

برای اینکه سهامی امکان مبادله در بورس سازمان یافته را داشته باشد ، بایستی مورد پذیرش بورس قرارگیرد . بورس ها بسته به شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور ها ، اقدام به تدوین شرایط پذیرش شرکت ها می نمایند . این شرایط عمدتا ویژگی های کمی و کیفی هستند که شرکت ها باید از ان ها برخوردار باشند و یا ان ها را رعایت کنند .

بازار خارج از بورس یا فرابورس ، یک سازمان مشاهده ناشدنی است که دربرگیرنده شبکه ای از کارگزاران و معامله گران در سرتاسر کشور است . غالبا بازار خارج از بورس شامل تسهیلاتی است که برای انجام مبادلات اوراق بهاداری که در بورس های سازمان یافته مبادله نمی شوند ، درنظر گرفته می شود . این تسهیلات متشکل اند از :

بازار سرمایه یا بازار مالی چیست و انواع بازارهای مالی و سرمایه گذاری کدامند؟

علم اقتصاد با وجود تمام بزرگی و گستردگی خود و علیرغم آنچه به نظر می‌رسد علمی ساده است. بازار سرمایه (بازار مالی) مانند بازار پول، بازار بورس، بازار طلا و مسکن، بورس کالا و بورس اوراق بهادار از جمله اصطلاحات رایج در این عرصه هستند. شاید گستردگی همین اصطلاحات در اقتصاد باشد که آنرا پیچیده و سخت جلوه می‌دهد. همه ما افرادی را می‌شناسیم یا زندگینامه افرادی شنیده یا دیده‌ایم که موفقیت‌های بزرگی در هر یک از بازارهای بزرگ اقتصادی کسب کرده‌اند و به چهره‌ای ثروتمند، موفق و شناخته شده تبدیل شده‌اند. برای موفقیت در هر یک از این بازارهای مالی ابتدا باید نسب به آنها آگاهی پیدا کرد، پس اجازه دهید در گام اول با مفهموم ابتدایی هر یک از آنها آشنا شویم.

بازار مالی یا بازار سرمایه چیست؟

بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می‌رود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت می‌گیرد یک بازار مالی محسوب می‌شود. حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام می‌شود هم بازار مالی هستند.

بازار پول چیست؟ انواع بازار ثانویه بورس

یکی از بازارهای مالی، بازار پول است که در آن از هر ابزار یا دارایی با توان نقد شوندگی بالا یا ابزارها و دارایی‌های خرد برای تبادل استفاده می‌شود. این ابزارها معمولا توسط شرکت‌ها، اشخاص، بنگاه‌های تجاری و شرکت‌ها استفاده می‌شوند و در واقع نوعی جانشین پول هستند که سررسید کمتر از یک سال دارند.

عدم نیاز به هم‌زمانی دریافت پول و انجام مخارج یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که اشخاص و بنگاه‌ها از بازار پولی استفاده می‌کنند. از جمله ابزارهای بازار پول می‌توان به سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات اشاره کرد.

بازار سرمایه چیست؟

یکی از بازارهای مالی، بازار سرمایه است که با نام بازار بورس اوراق بهادار نیز شناخته می‌شود، بازاری برای خرید و فروش اوراق قرضه و اوراق مالکیت است. کار اصلی بازار سرمایه ایجاد پلی ارتباطی بین تامین کننده سرمایه‌های خرد و کلان، چه حقیقی و چه حقوقی و متقاضیان سرمایه مثل شرکت‌هاست.

بازار سرمایه در واقع تسهیل کننده فرآیند خرید و فروش ابزارهای مالی (اسناد خزانه، اوراق تجاری و گواهی سپرده) است. شاخص‌ترین ابزار مالی این بازار اوراق مالکیت که اکثرا با نام سهام شناخته می‌شود و اوراق قرضه یا مشارکت است.

برخلاف بازار مالی پول، بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش سهام و اوراق قرضه برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال است.

تفاوت‌های بازار پول و بازار سرمایه

برخلاف تصور بسیاری از افراد، بازار پول و بازار سرمایه یکی نیستند و تفاوت‌های اساسی و چشمگیری به عنوان بازار مالی با هم دارند. همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم یکی از بارزترین این تفاوت‌ها این است که بازار سرمایه منحصرا به سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت (یک ساله و بیشتر) می‌پردازد و بازار پول غالبا به خرید و فروش ابزارهای مالی با سررسید کمتر از یک سال محدود است.

دیگر تفاوت بزرگ بازار پول و بازار سرمایه ابزارهای مالی متفاوت آنهاست؛ در حالی که بازار پول از سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات استفاده می‌کند، بازار سرمایه از اوراق بهادار (سهام) و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.

بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش و سهام و اوراق قرضه برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال و سرمایه گذاری‌های میان مدت و بلند مدت است، در حالی که تمرکز بازار پولی بر سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت کمتر از یک ساله.

بازار طلا یا بورس طلا چیست؟

وقتی به نواسانات بازار سرمایه سکه و طلا بخصوص در سال‌های اخیر نگاه می‌کنیم و عدم وجود ثبات اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی را هم چاشنی آن کنیم، تبدیل سرمایه راکد به طلا و سکه عملی عقلانی به نظر می‌رسد.

اما وقتی درباره بازار طلا و سکه و خرید و فروش آنها صحبت به میان می‌آید، اکثر ما تصویری مشخص از آن در ذهن داریم؛ مراجعه به بازار و یا صرافی‌ها برای خرید و فروش طلا و سکه.

در حالی که این کار نه تنها راه معامله و خرید و فروش طلا و سکه نیست، بلکه راه کم ریسک‌تر و مناسب‌تری هم وجود دارد. خرید طلا (صندوق طلا) در بورس یکی از راه‌ها مناسب، به صرفه و کم ریسک برای سرمایه گذاری در این بازار است.

صندوق طلا یکی دیگر از راه‌های سرمایه گذاری در بورس است

اما صندوق طلا چیست؟ دارایی‌های جمع آوری شده از سرمایه گذاران که در گواهی سپرده‌هایی نظیر طلا، اوراق مبتنی بر طلا و گواهی سپرده طلا سرمایه گذاری می‌کنند. صندوق طلا علاوه بر اینکه نسبت به سکه طلا از ریسک پایین‌تری برخوردار است، افراد با سرمایه به مراتب کمتری هم قادر به سرمایه گذاری در آن هستند.

گواهی سپرده طلا ورقه بهاداری است که نشان می‌دهد مالک آن مقدار معینی از سکه سپرده شده در انبار است. انباری که واقع در خزانه داری پردیس بانک رفاه است. سکه‌های مورد تائید همگی ضرب سال ۱۳۸۶ و با وزن ۸٫۱۳۳ گرم و عیار ۹۰۰ هستند.

هر شخص می‌تواند با دریافت کد بورسی از طریق بازار سرمایه، اقدام به خرید طلا، سکه و دیگر مشتقات آن بکند. سرمایه گذاری برای خرید سکه باید سفارش‌های خود را در مضرب ۱۰ وارد سامانه کند. یعنی اگر قصد خرید ۴ سکه دارد باید ۴۰ سفارش وارد سامانه کند.

معاملات در حال حاضر از ۱۲:۳۰ تا ۱۵:۳۰ انجام می‌شود. بدین صورت که تا ساعت ۱۳ مرحله پیش گشایش است که در آن قیمت تعیین می‌شود و سپس معاملات عادی تا ساعت ۱۵:۳۰ به جریان می‌افتند.

در حال حاضر چهار صندوق طلا به نام‌های طلا، گوهر، عیار و زر مشغول فعالیت هستند که اشخاص پس از دریافت کد بورس خود به راحتی می‌توانند در آنها مشغول به داد و ستد و سرمایه گذاری شوند.

با مطالعه این مطلب قدم ابتدایی برای آشنایی با بازارهای مختلف و اصطلاحات رایج در اقتصاد آشنا شدید. حالا اگر بدنبال دلیل می‌گردید یا هنوز برای حضور در دوره‌های آموزشی و سرمایه گذاری در بازار بورس شک دارید، ما با ارائه چند دلیل شک شما را برطرف می‌کنیم.

بهره‌مندی کل کشور و جامعه: بسیاری ازسهم‌ها و اوراقی که در بازارهای سرمایه و دیگر بازارها عرضه می‌شوند مربوط به طرح‌های بزرگ ملی هستند. این طرح‌ها علاوه بر درآمدزایی و اشتغال زایی، به چرخه تولید و رونق ملی هم کمک می‌کنند.

سود ده بودن نسبت به دیگر سرمایه گذاری‌ها: ملک، خودرو، ارز، طلا و سکه و بازارهای دیگر پرنوسان و اغلب غیر قابل پیشبینی هستند. اما بازار بورس و آگاهی از چگونگی خرید و فروش سهام راهی سودبخش برای سرمایه گذاری محسوب می‌شود.

قانونی بودن: سرمایه گذاری در بورس شیوه‌ای قانونی با قوانینی مکتوب و مشخص برای کسب سود و خرید فروش است. در نتیجه نگرانی‌های قانونی و تبصره‌های مختلف و یا قوانینی که هر روز تغییر می‌کنند در مورد آن صدق نمی‌کند.

شفاف و همواره در دسترس بودن: بازار بورس بازاری شفاف است که در هر زمان می‌توان در مورد آن اطلاعات کسب کرد. تاریخچه هر سهم و نحوه رشد و نزول آن شفاف و قابل ردگیری است.

مثل پول نقد: سهام درست مثل پول نقد است و هر روزی که اراده کنید می‌توانید آنرا تبدیل به پول کنید. برعکس بازارهای مالی مثل ارز و سکه و مسکن با رکودهای فصلی و شوک‌های ناگهانی به خواب زمستانی می‌روند.

در این مطلب با اصطلاحات و معانی بازارهای مالی مختلف به صورت سطحی آشنا شدید و همچنین بررسی کردیم که چرا بورس محلی امن و مطمئن برای سرمایه گذاری محسوب می‌شود.

آشنایی با انواع بازارهای مالی در ایران

جایگاه بخش مالی در اقتصاد یک کشور

نظام مبتني بر اقتصاد بازار در سطح كلان به وجود بازارهاي 4 گانه اعتقاد دارد. اين بازارها عبارتند از: بازار كالا، بازار كار، بازار پول و بازار سرمايه. تجزيه و تحليل بازارهاي 4 گانه تعادل عمومي را به اثبات مي‌رساند. دو بازار از بازارهاي ياد شده در ارتباط با بخش مالي مي‌باشد. بخش مالي روي دوم سكه اقتصاد است كه در واقع مكمل بخش واقعي اقتصاد است. بنابراين تعادل بلند مدت و با ثبات هر نظام اقتصادي هنگامي به دست مي‌آيد كه دو بخش مالی و اقتصادی با ارتباطات دروني خود در شرايط تعادلي عمل كنند. بر اين اساس مي‌توان گفت كه بخش مالي تزريق كننده حيات به بخش حقيقي اقتصاد است و منظور از توسعه مالي، توسعه سيستم يا بخش مالي يعني بازارها، نهادها و ابزارهاي مالي مي‌باشد.

بازارهای مالی در ایران

بازارهاي مالي مناسبات و ترتيباتي هستند كه امكان معامله تعهدات و ابزارهاي مالي را فراهم نموده و به تقابل عرضه و تقاضاي اين اسناد مي‌پردازند. بازارهاي مالي نيز بازارهايي هستند كه در آنها دارايي‌هاي مالي مثل سهام و اوراق قرضه كه ارزش آنها به ارزش توليدات و خدمات ارايه شده توسط شركت‌هاي منتشر كننده آنها وابسته است، مبادله مي‌شوند. تفاوت دارايي‌هاي مالي با دارايي‌هاي واقعي در اين است كه دارايي‌هاي واقعي ماهيت فيزيكي دارند مانند اتومبيل، املاك و مستغلات، و وسايل منزل.

یكي از راه‌هاي سرمايه گذاري خريد دارايي‌هاي مالي است. مزيت خريد دارايي‌هاي مالي نسبت به خريد دارايي‌هاي واقعي از ديدگاه اقتصادي اين است كه اولا دارايي واقعي كالاي مصرفي است نه وسيله پس انداز و سرمايه گذاري. دوم اينكه خريد دارايي‌هاي واقعي و بلااستفاده نگه داشتن آنها به اميد گرانتر شدن در آينده به معناي بلااستفاده نگه داشتن منابع كشور است و ارزش افزوده اي ايجاد نمي‌كند. مگر آنگه از آن استفاده شود.

چند نوع از دارايي‌هاي مالي عبارتند از: سپرده‌هاي سرمايه‌گذاري در بانك‌ها، طرح‌هاي بازنشستگي كه توسط صندوق‌هاي بازنشستگي ارايه مي‌شود، انواع بيمه نامه‌هاي شركت‌هاي بيمه و در نهايت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار كه توسط كارگزاران خريد و فروش مي‌شود.

طبقه‌بندی انواع بازارهای مالی در ایران

بازارهاي مالي بر پايه معيارهاي متفاوتي قابل طبقه‌بندي هستند:

1- طبقه‌بندي بر اساس نوع دارايي

2- طبقه‌بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

3- طبقه‌بندي بر اساس سررسيد تعهدات مالي

انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارايي

الف) بازار سهام

در اين بازار، سهام شركت‌ها كه نشانگر مالكيت دارنده آن در شركت است، دادوستد مي‌شود.

ب) بازار اوراق بدهی

بازاري است كه در آن ابزارهاي با درآمد ثابت (اوراق قرضه) دادوستد مي‌شوند.

ج) بازار ابزارهای مشتق

بازاري است براي معاملات ابزارهايي مبتني بر دارايي‌هاي مالي يا فيزيكي از كه آن جمله مي‌توان به اختيار معامله و قرارداد آتي اشاره كرد.

انواع بازارهای مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

الف) بازار اولیه (Primary Market)

بازار اوليه جايي است كه بنگاه اقتصادي مي تواند در آن دارايي هاي مالي خود را با منابع مالي بلند مدت مبادله كند. در اين بازار منتشر كننده اوراق بهادار اقدام به فروش اين اوراق مي كند تا وجوه مورد نياز خود را تامين كند. دليل اصلي قابليت فروش اين اوراق وجود بازار ثانويه است.

ب) بازار ثانویه (Secondary Market)

در اين بازار اوراق بهاداري كه قبلا منتشر شده مورد خريد و فروش قرار مي‌گيرند. وجود اين بازار مشاركت‌كنندگان را مطمئن مي‌سازد كه مي‌توانند اوراق بهادار خود را به راحتي به فروش برسانند و مشكلي از نظر تبديل به نقد كردن دارايي‌هاي مالي‌شان نداشته باشند. در مورد اوراق قرضه كه داراي سررسيد مشخصي مي‌باشند، وجود اين بازارها اين امكان را فراهم مي‌آورد تا دارندگان اين اوراق مجبور به نگهداري آن‌ها تا تاريخ سررسيد نباشند. علاوه بر آن بازار ثانويه قيمت سهام جديدي كه قرار است در بازار اوليه عرضه شود را تعيين مي‌كند.

انواع بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی

الف) بازار پول

بازار پول بازاري براي دادوستد پول و ديگر دارايي‌هاي مالي جانشين نزديك پول است كه سررسيد كمتر از يكسال دارند. همچنين مي‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهاي مالي كوتاه مدت با ويژگي اندك بودن ريسك عدم پرداخت، نقدشوندگي و ارزش اسمي زياد نام برد.

سهام عادي

سهام عادي نوعي ابزار سرمايه‌گذاري است كه نشانگر مالكيت دارنده آن در يك شركت سهامي است و به دو دسته سهام با نام و سهام بينام تقسيم مي شود.

سهام ممتاز

سهام ممتاز نوعي اوراق بهادار است كه دارنده آن نسبت به درآمدها و دارايي‌هاي شركت، حق يا ادعاي محدود و معيني دارد. اين سهام زماني منتشر مي‌شود كه هزينة سهام عادي بالاتر باشد.

اوراق قرضه

اوراق قرضه اسنادي هستند كه به موجب آن‌ها ناشر متعهد مي‌شود مبالغ معيني (بهره سالانه) را در فاصله‌هاي زماني مشخص به دارنده پرداخت كند و در سررسيد، اصل مبلغ را بازپرداخت كند.

اوراق مشاركت

اوراقي است كه سود علي الحساب دارد و صادركننده اوراق متعهد مي شود اصل پول و سود قطعي را در تاريخ معين پرداخت كند.

انواع بازار بورس | انواع بورس های تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار

با سلام خدمت همه عزیزان، در خدمت شما هستیم با یکی دیگر از جلسات آموزش بورس از صفر. در این جلسه قصد داریم در کنار یکدیگر مختصرا نگاهی به مطالب مقدماتی بازار سرمایه داشته باشیم؛ زیرا باید پیش از ورود به دنیای بورس و سرمایه گذاری در این بازار جذاب و پر جنب و جوش با مفاهیم اولیه این بازارها همچون بازار اولیه و ثانویه، تالار اصلی و فرعی بورس، نقد شوندگی، ارکان و نهادهای بورسی و … آشنا شویم تا بتوانیم به عنوان یک فرد سرمایه­ گذار در این حیطه مراحل موفقیت را پشت سر گذاریم.

بحث امروز را با جمله ای از وارن بافت آغاز می کنیم که می­گوید فرصت‌ها به ندرت پیش می‏‌آیند. پس هر وقت از آسمان طلا بارید با خودتان سطل بیرون ببرید، نه انگشتانه.

بازار سرمایه

همانطور که در جلسات پیشین نیز بیان کردیم بازار سرمایه مشابه هر بازار دیگری دارای ساز و کاری است که در آن به خرید و فروش كالا و خدمات پرداخته می شود و مهمترین کالای این بازار، سرمایه می باشد.

به بیان دیگر جایگاه بازار سرمایه به گونه ای است که وجوه مازاد را از یک بخش جمع ­آوری و آن را به سمت كسانی كه نیازمند تامین مالی هستند، هدایت می­ نماید و واسطه ای برای تامین بلندمدت سرمایه شرکتها محسوب می گردد.

به طور کلی آنچه در ایران بصورت رسمی به عنوان بازار سرمایه شناخته می‌شود شامل چهار شرکت بورسی است که تمام این چهار شرکت تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ایران (متولی و سیاست­گذار سرمایه­گذاری در ایران) فعالیت می‌کنند.

شرکت‌های بورسی تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار تهران که نقش حائز اهمیتی در رونق اقتصادی کشور در حیطه داخلی و جهانی دارند به قرار زیر هستند:

بورس اوراق بهادار تهران

فرابورس

بورس کالا

بورس انرژی

حال با این مقدمه به سراغ معرفی انواع بورس در بازار سرمایه می رویم.

معرفی انواع بورس در بازار سرمایه ایران:

انواع بازار بورس

1- بورس اوراق بهادار تهران

در ایران بازاری که به طور رسمی، متشکل و دائمی در محل معین تشکیل و به خرید، فروش و معاملات اوراق بهادار از جمله سهام شرکتهای مختلف تولیدی، خدماتی و یا سرمایه گذاری و همچنین اوراق مشارکت می پردازد؛ بورس اواق بهادار گفته می شود.

در حال حاضر ساعات معاملاتی بورس از ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر در روزهای شنبه تا چهارشنبه (غیراز تعطیلات رسمی) با دامنه نوسان قیمت ۵% در تالار بورس می باشد. تعیین قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد.دفاتر کارگزاری بورس واسطه ای برای انجام معاملات سهام و خرید و فروش اوراق بهادار در بازار بورس می باشند.

اگر بخواهیم به اجمالا نگاهی به مهمترین مزاياي پذیرش شرکتها در بورس اوراق بهادار داشته باشیم باید از 1- سهولت و آسانی تأمين مالي از طريق انتشار سهام و 2-کاهش ریسک، 3- تعيين ارزش بازار این شرکتها بر اساس عرضه و تقاضا در بورس، 4- سهولت در تغيير تركيب سهامداری و 5- برخورداري از معافيت هاي مالياتي و 6- ارزيابي عملكرد این شركتها و… یاد کنیم.

بازار اولیه و بازار ثانویه:

حال که با یک مفهوم کلی از بورس اوراق بهادار آشنا شدید، باید بدانید که در اولین دسته بندی، می توان بازار بورس را به دو بازار ، تقسیم نمود: 1- بازار اولیه و 2- بازار ثانویه

حالا می خواهیم بدانیم تفاوت این دو نوع بازار در چیست؟

بازاری که در آن برای اولین بار، اوراق بهادار شرکت‌ها، عرضه و فروخته می‌شود، بازار اولیه نام دارد.

به بیان دیگر در این بازار، شرکت‌ها به‌طور مستقیم و از طریق فروش سهام به مردم، سرمایه مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند که اصطلاحا به این کار «پذیره‌نویسی» می گویند. همچنین به روز اول عرضه سهام شرکتی که برای اولین بار وارد بورس شده است اصطلاحاً «عرضه اولیه» گفته می‌شود.

پس از آنکه دارایی‌ها و سهام شرکتها در بازار اولیه، مرحله پدیره نویسی را پشت سر گذاشتند، برای معاملات بعدی و مجدد ، نیاز به بازار ثانویه دارند؛ پس می‌توان گفت بازار ثانویه مکانیزم کاربردی را به وجود می‌آورد تا اوراق بهادار میان سرمایه گذاران برای بار دیگر مورد معامله قرار گیرد.

تمام معاملات سهام در بازار بورس اوراق بهادار، جزء معاملات بازار ثانویه هستند.

تا اینجای بحث با بازار اولیه و ثانویه آشنا شدیم، اما باید بدانیم یکی از این اقدامات و نکات مهمی که در سال‌های اخیر مورد توجه بورس‌های مختلف قرار گرفته، طبقه‌بندی شرکت‌ها در بازارهای مختلف براساس معیارهای مهمی از قبیل شفافیت اطلاعات، شناوری سهام، نقدشوندگی و… است.

بازار اول و بازار دوم بورس:

بر حسب شاخص‌های آماری همچون سهم شناور، سودآوری، سرمایه و میزان شفافیت و…، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار در دو بازار رتبه‌بندی می‌شوند:

1- بازار اول و 2- بازار دوم

در بازار اول بورس ، شرکت های بزرگتر با سرمایه بیشتر، دارای سهام شناور بالاتر و میزان شفافیت و سودآوری مناسبتر معامله می شوند که این بازار اول خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است.

در بازار دوم بورس شرکت های کوچکتر که از نظر سرمایه ثبت شده، سهام شناور و شفافیت در سطح پایین تری قرار دارند مورد معامله قرار می گیرند.

حالا اگر بخواهیم توضیحات مختصر در ارتباط با تالار اصلی و فرعی بازار اول بورس خدمت شما عزیزا ن ارائه دهیم، ابتدا باید مفهومی از نقدشوندگی سهام شرکتهای بورسی بیان کنیم. سهام نقد شونده، به سهامی گفته می شود که در بازار بورس بر روی آن خرید و فروش بیشتری انجام شده و از این طریق نظر فروشندگان و خریداران بیشتری را به خود جلب نموده است. در این حالت اصطلاحا می گویند سهام نقدشوندگی بالایی دارد، زیرا در معاملات بورس سریع المعامله است.

حال که با مفهوم نقدشوندگی سهام کمی آشنا شدیم می توانیم به خوبی تمایز تالار اصلی و تالار فرعی را از یکدیگر تشخیص دهیم:

تالار اصلی و تالار فرعی:

از زمانی مطرح شد که در سال 1381 بورس تهران تصمیم گرفت برای ایجاد حس رقابت بین شرکت­ های مختلف، به جداسازی تابلو قیمت سهام بر اساس نقدشوندگی آنها اقدام نماید.

بر همین اساس قیمت سهام شرکت­ های نقد شونده در تابلو اصلی و سهام شرکت­ های غیر نقد شونده یا با نقدشوندگی کمتر در تابلو فرعی نمایش داده می­ شود و مورد معامله قرار می گیرد.

لازم به ذکر است که پروسه انجام معاملات در هر دو تالار یکسان می باشد.

این تفکیک بازار بورس در تابلو اصلی و فرعی تنها به دلیل برانگیخته شدن حس رقابت شرکت­ های غیر نقد شونده است که سعی کنند خود را به تالار اصلی بورس برسانند، زیرا نهاد های معاملاتی می توانند در رتبه بندی های سازمان بورس جا به جا شوند مثلا با پیشرفت به تابلوی اصلی بازار اول انتقال پیدا کنند یا حتی از بازار اخراج شوند که بستگی به عملکرد آنها طبق معیار های سازمان بورس دارد.

2- فرابورس

انواع بازار بورس

برخی از شرکتها تمایل عضویت در بورس را دارند ولی بنا به دلایلی از جمله عدم شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری نامناسب، موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی‌شوند.

فرابورس ایران به عنوان یکی از مهمترین بازارهای بورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس، شرایط پذیرش و معامله ساده تری را در سریع ترین زمان ممکن با داشتن حداقل شرایط ممکن برای چنین شرکتهایی فراهم نموده است.

این شرکتها از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده می نمایند.

نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن Over The Counter گرفته شده که اختصارا به آن OTC نیز گفته می‌شود. این بازار در قالب چند بازار مجزا به نام های ب ازار اول، دوم، سوم، پایه، بازار ابزارهای نوین مالی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و بازار مشتقه به فعالیت خود ادامه می دهد که فرآیند پذیرش شرکتها در این بازارها متفاوت می باشد.

در اینجای بحث لازم است این نکته را بدانید که در بازار اول و دوم فرابورس، شرکت‌های سهامی عام پذیرش می شود و سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش می گردد. بازار سوم فرابورس جهت عرضه یكجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار و درج و نقل‌وانتقال سهام شرکت‌هایی است كه امكان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند در بازار پایه صورت خواهد گرفت.

درج و معاملات سهام در تابلوهای بازار پایه به سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز، قوانین و مکانیزم خاصی دارد که به دلیل طولانی شدن این مبحث در جای دیگری بدان خواهیم پرداخت.

3- بورس کالا

انواع بازار بورس

بورس کالا، بازاری رسمی، متشکل و دائمی است که در آن کالاهایی توسط تولیدکنندگان و عرضه کنندگان، عرضه می گردد. در این بازار قیمت گذاری کالاها بر اساس بررسی‌های کارشناسان این بازار امکان پذیر خواهد بود.

بورس کالای ایران به بازارهای فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی تقسیم می­شود که هر کدام از این بازارها دارای بخشهای متفاوتی است تا بتواند کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند.

معاملات در این بازار بصورت نقد، نسیه، سلف و آتی بر روی انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می­شود.

4-بورس انرژی

بازار انرژی به‌عنوان جوان‌ترین بازار بورس و چهارمین بخش از بازار، حدودا هفت‌سالی است که فعالیت خود را آغاز کرده است.

در بازار انرژی هر کالایی که پایه انرژی مانند برق، نفت و گاز داشته باشد، قابلیت معامله دارد.

دارایی‌های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی‌های فیزیکی و هم شامل دارایی‌های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود. بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن‌ها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد.

ارکان و نهادهای بازار سرمایه:

بالاترین رکن بازار سرمایه، شورای عالی بازار سرمایه است که وزير امور اقتصادي و دارايي، ریاست این شورا را برعهده دارد و در کل تصویب سیاست‌ها و قوانین و مقررات کلی و تدابير لازم برای ساماندهي و نظارت و توسعه بازار سرمایه را برعهده دارد. پس شورای عالی بورس، سازمان بورس اوراق بهادار مهمترین رکن بازار سرمایه است.

به عبارت دیگر مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسيم میگردد.

نمودار زیر به طور کامل و جامع ارکان و نهادهای بازار سرمایه را به تصویر کشیده است تا شما عزیزان بتوانید در یک نگاه با ارکان و زیرمجموعه های بازار سرمایه ایران آشنا شوید و بحث جلسه امروز به صورت کامل مرور گردد: