معرفي ابزارهاي مالي بورس

معرفی بورس کالا

بررسی روند پیدایش و تکامل بورس‌های کالا در جهان حاکی از آن است که ظهور و بسط فعالیت‌های این گونه بازارها در عرصه اقتصاد کشورها از قرن ١٩ به بعد در پی پاسخ گویی به برخی از نیازمندی های اقتصادی و در بسیاری موارد رفع برخی تنگناها و موانع در بازار کالاها بوده است.

به عبارت دیگر وجود برخی مشکلات در بازار کالا ( چه در بخش عرضه تقاضا و چه در بخش توزیع) و به تبع آن نوسانات قیمت کالاها و همچنین برخی از نارسایی‌ها و ناکارآمدی‌های بازارهای سنتی از معرفي ابزارهاي مالي بورس یک طرف و مزایا و منافع ایجاد و راه اندازی بورس‌های کالا و توانمندی آنها در رفع مشکلات فوق الذکر از طرف دیگر، مهمترین انگیزه و عواملی هستند که موجب پدیدار شدن بورس های کالا در صحنه اقتصاد کشورهای مختلف گشته‌اند.

در چنین شرایطی راه اندازی بورس‌های کالایی و به تبع آن، استفاده از ابزارهای مشتقه به ایجاد یک نظام سازمان یافته داد و ستد و توزیع کالاها در کشور های مختلف منجر شده و راه ورود به بازارهای جهانی را برای کشورها تسهیل نموده است . از قدیمی ترین بورس های کالای در جهان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• بورس تجاری شیکاگو( CME )
• بورس فلزات لندن ( LME )
• بورس کالای نیویورک (NYMEX )
• بورس کالای توکیو( TOCOM )
• بورس کالای شانگهای(SHFE)
• بورس کالای هند (MCX)

معرفی بورس کالای ایران

امروزه بورس های کالایی در اقتصاد روز جهانی نقش خطیر و محوری در راستای توسعه اقتصادی ایفا می نماید و بعنوان بازوان پر توان در عرصه تولید محسوب می گردند. بورس کالا بعنوان بازاری توانمند و متشکل می تواند با ارائه ابزارهای معاملاتی و مالی راهگشای بسیاری از کاستی ها و نواقص بازار سنتی گردد.

در کشور عزیزمان اولین گام برای ایجاد بورس های کالایی با فراهم شدن مقدمات لازم در قانون برنامه پنج ساله سوم برداشته شد و بورس فلزات و کشاورزی به ترتیب در سال های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ راه اندازی شدند. فرآیند تحول و تکامل بازار سرمایه در کشور با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار در آذر ماه سال ۱۳۸۴ تداوم یافت و منجر به ادغام بورس های فلزات و کشاورزی و شکل گیری بورس کالای ایران گردید . که هم اکنون بورس کالا در رینگ‌های زیر فعال است:

• محصولات کشاورزی
• محصولات صنعتی
• فرآوردهای نفت و پتروشیمی
• بازار مشتقه
• کالاهای بازار فرعی

بورس کالا در یک نگاه

1. معاملات در بورس کالا، متشکل و سازمان یافته، قانونمند، قابل نظارت، شفاف، عادلانه، رقابتی و کم هزینه است.
2. در بورس کالا، امکان پوشش، توزیع و انتقال ریسک وجود دارد.
3. در بورس کالا، کیفیت و کمیت کالا و مبلغ معامله و مدت معامله تضمین شده است.
4. کشف قیمت در بورس کالا از طریق حراج حضوری و بصورت شفاف صورت گرفته و با حذف رانت باعث فسادزدایی از بازار معاملات می گردد.
5. پذیرش کالا جهت فروش در بورس کالا منوط به داشتن استاندارد های اجباری برای آن کالا است و از این راه کیفیت کالا در بورس تضمین می گردد.
6. در بورس کالا، مبداء کالا مشخص و تضمین شده است.
7. در مقایسه با تشریفات مناقصات و مزایدات سرعت انجام معاملات در بورس کالا بسیار بالاتر بوده و جریان معاملات از امنیت کامل برخوردار است.
8. در صورت بروز اختلاف میان طرفین معامله، بورس کالا دارای مراجع اختصاصی بررسی و رسیدگی به دعاوی بوده و سرعت رسیدگی به دعاوی مطرح شده در مقایسه با دادگاه های عادی بالاتراست.معرفي ابزارهاي مالي بورس
9. با استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای سلف و سلف استاندارد و ساز و کار اوراق بهادار مبتنی بر کالا، امکان تامین مالی بنگاه‌ها از این طریق وجود دارد.
10. حذف بخشی از هزینه‌های مرتبط با فروش و بازاریابی باتوجه به وجود بازار مستقیم و بدون واسطه در بورس کالا
11. وجود شفافیت در معاملات بورس کالا و حذف هرگونه عاملی که در حوزه فروش، منجر به ایجاد رانت خواهد شد.
12. طبق ماده (۶ (قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل ده درصد(۱۰%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورسهای کالایی پذیرفته شده و به فروش می رسد و ده درصد(۱۰%) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی پذیرفته می شود و پنج درصد(۵ % ) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود ، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت های پذیرفته شده در این بورس ها و یا بازارها حذف نشده اند با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار بخشوده می شود. شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل بیست درصد (۲۰%) سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیت های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می شوند.

اهم خدمات کارگزاری سهم آشنا در حوزه بورس کالا:

• راه اندازی سامانه مدیریت ثبت سفارشات به همراه گزارش گیری از تمامی فرآیندهای معاملات در بورس کالا و انرژی نرم افزار فوق در بسیاری از شرکتها مانند(شرکت پتروشیمی جم، پتروشیمی های زیر مجموعه هلدینگ خلیج فارس اعم از شرکت پتروشیمی پارس ، بندر امام ، تند گویان و …)راه اندازی و بهره برداری گردیده است.
• راه اندازی شعبه سلیمانیه عراق جهت معاملات بورس کالا و انرژی با همکاری شرکت بورس کالای ایران و امکان معرفی محصولات آن شرکت محترم جهت صادرات
• برگزاری سمینارها و دوره های آموزشی در زمینه های مربوط به بازار سرمایه، بورس کالا و انرژی به صورت رایگان
• تهیه بولتنهای تخصصی هفتگی، ماهیانه و فصلی به تفکیک محصولات برای آن شرکت محترم
• مشاوره در خصوص روشهای تامین مالی از طریق بازار سرمایه برای آن شرکت محترم
• انجام عملیات صرافی از جمله خرید و فروش ارز و امکان صدور حواله های بین المللی

برخی از فعالیتهای صورت گرفته کارگزاری سهم آشنا در حوزه بورس کالا:

• اولین کارگزار عرضه کننده در رینگ پتروشیمی
• عرضه کننده منتخب شرکت پتروشیمی لرستان
• عرضه کننده منتخب شرکت هلدینگ خلیج فارس
• عرضه کننده منتخب شرکت پتروشیمی پارس
• عرضه کننده منتخب شرکت پتروشیمی تندگویان
• عرضه کننده منتخب شرکت پلیمر کرمانشاه
• عرضه کننده منتخب شرکت بازرگان کالای باختر
• عرضه کننده منتخب شرکت ذوب آهن اصفهان

مشاور پذیرش در بورس کالا:

• مشاور پذیرش محصولات شرکت پتروشیمی تندگویان
• مشاور پذیرش محصولات شرکت پتروشیمی مبین
• مشاور پذیرش محصولات شرکت پتروشیمی بندر امام
• مشاور پذیرش محصولات شرکت سازند روی زنجان
• مشاور پذیرش محصولات شرکت آریان فولاد
• مشاور پذیرش محصولات شرکت افق البرز
• مشاور پذیرش محصولات تولید صنعتی راد کابل شمال پارس
• مشاور پذیرش محصولات شرکت نوش پونه مشهد
• مشاور پذیرش محصولات شرکت ابریشم ماهان دلیجان
• مشاور پذیرش محصولات شرکت پتروشیمی کردستان

• ارائه بولتن‌های تخصصی مربوط به شرکت‌های عرضه کننده (پتروشیمی اراک و پتروشیمی پارس و پتروشیمی جم و پتروشیمی کرمانشاه و ….)
• برگزاری سمینارها و دوره های آموزشی در خصوص فرآیند حاکم بر معاملات در بورس کالا و انرژی ( این دوره ها تاکنون در مجموعه های شرکت هلدینگ خلیج فارس ، شرکت پتروشیمی پارس و …. برگزار گردیده است.)
• ارایه تحلیل‌های هفتگی، ماهانه، فصلی
• راه اندازی شبکه های اجتماعی در خصوص اطلاع رسانی لحظه ای قیمت ها از بازار

نیازمند معرفی ابزارهای مالی جدید

یادداشت/ موسی احمدی، عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر؛ بازارسرمایه به عنوان محلی برای تأمین‌مالی پروژه‌ها، بنگاه‌های اقتصادی و دولت محسوب می‌شود، اما تعداد و تنوع ابزارهای مالی موجود تکافوی نیازهای تأمین‌مالی متقاضیان را بر اساس شرایط و مشخصات آن‌ها نمی‌کند.

از سوی دیگر سرمایه‌گذاران نیز با توجه به سلایق مختلف و شرایط سرمایه‌گذاری مورد نیاز از انتخاب‌های متعددی برخوردار نیستند. به نظر می‌رسد لازم است گزینه‌ها و رویکردهای جدیدی در تأمین‌مالی و سرمایه‌گذاری شکل بگیرد تا بتوانیم شاهد جذب منابع مالی سرمایه‌گذاران از یکسو و تأمین منابع مالی متقاضیان با توجه به شرایط ویژه آن‌ها باشیم. به عنوان نمونه تأمین‌مالی جمعی، تأمین‌مالی نظیر به نظیر، فناوری‌های مالی، اوراق بهادارسازی دارایی‌ها برای بانک‌ها، لیزینگ‌ها و شرکت‌های بیمه، طراحی و پیشنهاد ابزارهای مالی جدید مثل صکوک وکالت و . را می‌توان در این بخش نام برد.

بنابر مستندات موجود اولین اوراق بدهی اسلامی در ایران با انتشار اوراق مشارکت شکل گرفت و تلاش‌هایی در سال‌های بعد با عنوان صکوک به عنوان راهکار اسلامی اوراق بدهی معرفی شد. در کنار اوراق مشارکت، به تدریج انواع صکوک مشتمل بر صکوک اجاره، رهنی، سلف، مرابحه، منفعت، استصناع (سفارش ساخت) و اسناد خزانه اسلامی بر اساس عقود اسلامی در بازارسرمایه معرفی شد که در سال‌های اخیر شاهد توسعه این موارد به عنوان ابزارهای تأمین‌مالی برای بنگاه‌های اقتصادی و دولت بوده‌ایم.

اما با مقایسه بازارسرمایه کشور با بازار سایر کشورهای اسلامی به نظر می‌رسد، باوجود کارهای ارزشمندی که در توسعه بازارسرمایه صورت پذیرفته است، هنوز مسیری طولانی در توسعه فراگیر بازارها، ابزارها و نهادهای مالی پیش‌ روی بازارسرمایه کشور وجود دارد. در این بخش نکاتی در خصوص ابزارهای مالی موجود بیان می‌شودکه به نظر می‌رسد برای توسعه ابزارهای مالی موجود و معرفی ابزارهای مالی جدید قابل تامل به شمار آید.

در حال حاضر عمده ابزارهای مالی بدون توجه به اهلیت اعتباری ناشرین، از طریق بانک‌ها و نهادهای مالی تضمین می‌شوند و این امر موجب می‌شود با افزایش هزینه تأمین‌مالی، توجهی به اهلیت اعتباری ناشران نشود. البته با ظهور موسسات رتبه‌بندی اعتباری می‌توان شاهد اندازه‌گیری و اعلام رتبه‌ اعتباری ناشران و اوراق از طریق موسسات مستقل رتبه‌بندی اعتباری بود تا از طریق آن‌ زمینه انتشار اوراق بدهی به پشتوانه اهلیت و رتبه اعتباری ناشران فراهم آمده و سرمایه‌گذاران نیز با توجه به ریسک ناشران و اوراق مزبور نسبت به سرمایه‌گذاری در آن‌ها اقدام کنند.

همچنین از سوی دیگر با توجه به اینکه فرصت‌های سرمایه‌گذاری و زمینه‌های تأمین‌مالی موجود به ویژه در خصوص پروژه‌های زیرساختی نیمه‌تمام دولت به بخش خصوصی وجود دارد، لازم است سازوکار مشارکت عمومی- خصوصی در کشور با تمامی زیرساخت‌های آن پیاده‌سازی شود. بدون شک بورس کشور نقش ویژه‌ای را در تأمین‌مالی این پروژه‌ها ایفا می‌کند و لازم است ابزارها و نهادهای مالی لازم در این خصوص اندیشیده و طراحی شود. این موضوع خواهد توانست علاوه بر کمک به دولت و اقتصاد کشور، حرکت مناسبی نیز به سمت تحقق اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به شمار بیاید. همچنین در زمینه تأمین‌مالی بین‌المللی نیز استفاده از خدمات موسسات رتبه‌بندی اعتباری، موسسات حسابرسی مطرح بین‌المللی، استانداردهای گزارش‌گری مالی بین‌المللی و بهره‌گیری از خدمات نهادهای مالی بین‌المللی از جمله زیرساخت‌ها و پیش‌نیازهای مورد نیاز است.

به نظر می‌رسد تحقق موارد فوق مستلزم ایجاد یک اتاق فکری پویا به‌خصوص با مالکیت و محوریت بخش خصوصی تحت نظارت سازمان است تا بتواند بر اساس نیازهای موجود، ابزارهای جدید اسلامی را طراحی و به اجرا درآورد و در نهایت از محل حق استفاده ابزار منتفع شود.

معرفي ابزارهاي مالي بورس

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

آشنایی با بورس اوراق بهادار

تاریخچه

تاریخچه بورس در دنیا

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام “واندر بورس” اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این نام بعدهابه کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاري بوده است.بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاري و اقتصادي، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. اولین بورس معتبر دنیا، در سال 1611 در شهر آمستردام تشکیل شد و کمپانی معروف هند شرقی سهام خود را در آن بورس عرضه کرد. بورس آمستردام امروزه نیز یکی از منابع مهم تأمین سرمایه در سطح بین‌المللی است. نکتۀ قابل توجه آن است که در هنگام افزایش قابل ملاحظه معاملات سهام، کشورهاي اروپایی نظیر انگلستان، آلمان، سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر معاملات سهام و ضمانت‌های اجرایی لازم براي آن را وضع کردند تا از هرگونه تقلب و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیري شود.بورس اتریش در وین در سال 1771 افتتاح شد که عمدتاً به معاملات اوراق قرضه دولتی جهت تامین مالی جنگ می‌پرداخت. بورس اتریش در پایان قرن 19 میلادي 2500 سهم را در تابلوي خود داشت و یکی از مهمترین مراکز مالی معرفي ابزارهاي مالي بورس اروپا به شمار می‌رفت.

در لندن معامله‌گران در بورس جهت انجام معامله در قهوه‌خانه گرد هم می‌آمدند. براي نظم بخشیدن به بازار، قهوه‌خانه نیوجاناتان در سال 1698 به بورس اوراق بهادار تبدیل شد.بورس نیویورك در اواخر قرن هجدهم (1792 (تأسیس شده و با وجود رقباي دیگر، از نظر حجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد.درآمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار، در نیویورك و در محوطه‌ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در “وال استریت” بود که بعدها به قهوه‌خانه‌ای در همان نزدیکی انتقال یافت.بورس وال استریت با جمع‌آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات، تقویت شد و به مجتمع تجاري عظیمی مبدل گردید که بعدها به نام “بورس سهام نیویورك ” به ثبت رسید. درحال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار معرفي ابزارهاي مالي بورس شخص حقیقی و حقوقی بالغ می‌گردد. در حال حاضر در اغلب کشورهاي دنیا، بورسهای اوراق بهادار فعالیت می‌کنند.

مهمترین ابزارهای مالی

در این مقاله به بررسی مهمترین ابزارهای مالی در بازار بورس میپردازیم. که این ابزارها خود به دو دسته بزرگ تقسیم می‌شوند.

ابزارهای درآمد ثابت

ابزارهای درامد متغیر

که معرفي ابزارهاي مالي بورس شما می‌توانید به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در این ابزارهای مالی سرمایه گذاری کنید. روش مستقیم یعنی خود فرد شخصا اقدام به سرمایه گذاری یا خرید و فروش بکند و روش غیر مستقیم یعنی فرد به واسطه ی شرکت ها یا اشخاص سبد گردان یا معرفي ابزارهاي مالي بورس صندوق ها و نهادهای مالی اقدام به سرمایه گذاری بکند.

ابزارهای مالی در امد متغیر

۱. سهام و حق تقدم

که شما به راحتی با دریافت کد معاملاتی در بازار بورس میتوانید به خرید و فروش آنها بپردازید.

۲. ابزارهای مشتقه

شامل قراردادهای آتی و معاملات آپشن و قراردادهای اختیار معامله که نیاز به آموزش مجزا دارد.

۳. صندوق های سهامی

معمولا صندوق های سهامی توسط تیم متخصص از افراد شرکت های سبدگردانی مدیریت میشوند. و روش سرمایه گذاری به این صورت است که ما به سایت صندوق یا دفتر صندوق مراجعه کرده و اقدام به خرید یونیت یا واحدهای آن صندوق میکنیم. و صندوق با سرمایه ما که به صورت واحدهای مختص به آن صندوق است اقدام به خرید و فروش سهام می‌کند و ما در سود و زیان این معاملات با صندوق شریک می‌شویم و این شامل همه افرادی است که در صندوق حضور دارند. صندوق های سهامی فقط کارمزد ثابت حدود ۲ درصد سالانه دارند. (شرکت های سبد گردانی علاوه بر کارمزد ثابت کارمزد متغیر نیز دارند)

در سایت fipiran.ir اطلاعات خوبی از صندوق های سهامی و عملکرد آنها آورده شده است.(به صورت ماهانه 3 ماهه 6 ماهه و سالانه) و برای انتخاب بهترین صندوق ها می‌توانید به این سایت مراجعه کنید. پیشنهاد ما برای سرمایه گذاری امن این است که صندوق هایی رو انتخاب کنید که بازده های معقول داشته باشند نه خیلی زیاد نه خیلی کم. حالا چرا؟ چون این صندوق های که سود بالایی دادن پر ریسک هستن و در شرایط افت بازار ممکنه با سرعت و شدت زیادی سرمایه شما افت بکنه داخل این صندوق‌ها ولی صندوق هایی که با شاخص کل تقریبا حرکت میکنند معمولا در شرایط نزولی افت کمتری نسبت به صندوق های پر ریسک دارند. نکته مهم دیگر در رابطه با صندوق هایی که قصد سرمایه گذاری در ان ها را دارید NAV است. هر صندوق دو نوع NAV دارد. NAV صدور و NAV ابطال

زمانیکه واحدهای صندوق را جهت سرمایه گذاری میخرید یونیت‌ها یا واحدها بر اساس NAV صدور با شما محاسبه میگردد و زمانیکه قصد ابطال واحدهای سرمایه گذاری خود را داشته باشید واحدهای شما بر اساس NAV ابطال قیمتشان محاسبه می‌گردد. که NAV ابطال قیمتش اندکی از NAV صدور پایینتر است که بخاطر کارمزد صندوق است . مبلغ NAV ها روزانه یا دو روز یکبار توسط صندوق ها به روز رسانی می‌شوند و در سایت صندوق قرار میگیرد.

نکته مهم دیگر که هست اینه که برخی صندوق ها ضامن نقدشوندگی دارند و برخی ندارند. معمولا صندوق هایی که ضامن نقدشوندگی دارند این مزیتشون باعث میشه در شرایط بد و نزولی بازار (صف فروش) هم پول شما مدت زیادی برای نقد شدن نزد صندوق نماند و در همون بازه زمانی معمول صندوق ها که بین ۳ تا ۷ روز است سرمایه شما توسط ضامن نقدشوندگی صندوق نقد شود.

4. صندوق های ETF

این صندوق ها هم در اصل همان صندوق های سهامی که در بالا گفتیم میباشند با این تفاوت که واحد های آنها قابل معامله در بازار بورس میباشد و برای سرمایه گذاری نیاز نیست به دفتر یا سایت صندوق مراجعه کنید. و مزیت دیگری که دارد نقدشوندگی سریعتری نسبت به صندوق های معرفي ابزارهاي مالي بورس سهامی که قبلا اشاره شد دارند و مانند سهم در لحظه قابلیت نقد شوندگی را دارند.

نکته دیگر در این صندوق های ETF اینه که ما صندوق های ETF که در طلا سرمایه گذاری میکنند نیز داریم. در حال حاضر در بازار بورس اوراق بهادار تهران چهار مدل صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا فعالیت می‌کنند. صندوق سرمایه گذاری پشتوانه طلای لوتوس پارسیان با نماد “طلا”، صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر سکه طلای کیان با نماد “گوهر”، صندوق سرمایه گذاری طلای زرافشان امید ایرانیان با نماد “زر” و صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر سکه طلای مفید با نماد “عیار” از جمله صندوق‌های مبتنی بر طلا هستند که در بازار سرمایه معامله می‌شوند.

اوراق اجارة تأمین نقدینگی

در این نوع از اوراق اجاره، بانی با ارائه طرح توجیهی اقدام به انتخاب شرکت واسط (SVP)می کند. شرکت واسط با انتشار اوراق و با جمع آوری پول از سرمایه گذاران، به وکالت از طرف آنان یکی از دارایی های فیزیکی بانی را به صورت نقد خریداری می کند، سپس به صورت اجاره عادی یا به شرط تملیک دوباره به بانی واگذار می نماید. سود این اوراق در سررسیدهای معرفي ابزارهاي مالي بورس مشخص به صورت اجاره بهای دارایی به دارندگان اوراق پرداخت می شود. دارندگان اوراق قبل از سررسید، می توانند اوراق خود را در بازار ثانوی به فروش برسانند. SPV در پایان قرارداد اجاره عادی دارایی را از بانی تحویل گرفته و به وکالت از طرف سرمایه گذاران در بازار دارایی های مستهلک می فروشد و در اجاره به شرط تملیک، دارایی را به تملیک مستأجر درمی آورد.

شرایط انتشار

اوراق اجاره بانی باید دارای شرایط زیر باشد:

• شخص حقوقی غیردولتی که قالب حقوقی آن سهامی یا تعاونی باشد،
• مجموع جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دو سال مالی اخیر مثبت باشد،
• حداکثر نسبت مجموع بدهی ها به دارایی های آن 90 درصد باشد،
• اظهارنظر بازرس و حسابرس شرکت در خصوص صورت های مالی دو دورة مالی اخیر آن مردود یا عدم اظهارنظر نباشد.

در صورتی که بانکها یا موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی اصل و سود اوراق را تضمین نموده باشند، رعایت بندهای 2 و 3 برای بانی الزامی نمی باشد.

انواع دارایی قابل قبول برای اوراق اجاره دارایی های قابل قبول جهت انتشار اوراق اجاره به شرح زیر می باشند:

• زمین
• ساختمان و تأسیسات
• ماشین آلات و تجهیزات
• وسایل حمل و نقل

شرایط عمومی دارایی پایه

• به کارگیری آن در فعالیت بانی، منجر به ایجاد جریانات نقدی شده یا از خروج وجوه نقد جلوگیری نماید.
• هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی، منافع و حقوق ناشی از آن وجود نداشته باشد.
• تصرف و اعمال حقوق مالکیت در آن برای نهاد واسط دارای هیچگونه محدودیتی نباشد.
• مالکیت آن به صورت مشاع نباشد.
• امکان واگذاری به غیر را داشته باشد.
• تا زمان انتقال مالکیت دارایی به بانی، معرفي ابزارهاي مالي بورس دارایی از پوشش بیمه ای مناسب و کافی برخوردار باشد.

اوراق مشارکت

• اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، نوعی از اوراق بهادار است که توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیرساختی در کشور، منتشر می‌گردد. تهیهٔ دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهدهٔ بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت اوراق بهاداری هستند که با مجوز بانک مرکزی برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز، طرح‌های سودآور تولیدی و خدماتی (به استثنای امور بازرگانی) در چارچوب عقدمشارکت مدنی ، توسط سازمان جاری منتشر می‌شود. در هر ورقهٔ مشارکت، میزان سهم دارندهٔ آن مشخص شده‌است

نکات مهم انتشار اوراق مشارکت

• پروژه موضوع انتشار اوراق مشارکت باید در قالب شخصیت حقوقی انجام شود که دارای سوابق مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان معتمد بورس باشد.
• ناشر نباید زیان انباشته داشته باشد، عملکرد شرکت باید سودآور بوده و به تشخیص بورس امکان سودآوری آن در آینده وجود داشته باشد.
• گزارش حسابرس مستقل در خصوص آخرین صورت های مالی حسابرسی شده نباید حاوی اظهارنظر مردود یا عدم اظهارنظر باشد.
• پروژة موضوع انتشار اوراق مشارکت باید براساس گزارش توجیهی حسابرسی شده توسط حسابرس معتمد بورس از توجیه مالی، فنی و اقتصادی مناسبی برخوردار باشد.
• داشتن وثایق معتبر جهت ارائه به ضامنی که بازپرداخت اصل و سود اوراق مشارکت را تضمین خواهد کرد. پروژه موضوع انتشار اوراق مشارکت می تواند یکی از تضامین قابل ارائه به ضامن باشد که به نتیجة مذاکره با ضامن بستگی دارد.
• حداقل سهم الشرکه ناشر در هر طرح توسط مرجع صادرکننده مجوز انتشار اوراق تعیین می شود. معموالً، حداقل 50 درصد از منابع مورد نیاز برای اجرای پروژه باید توسط ناشر تأمین شود.
• سقف مبلغ اوراق مشارکت قابل انتشار برای شرکت های پذیرفته شده در بورس به تشخیص هیئت پذیرش و حداکثر تا 70 درصد ارزش ویژه هر شرکت است. همچنین، حداکثر میزان اوراق مشارکت قابل انتشار براساس ضوابط داخلی سازمان بورس و اوراق بهادار بدین ترتیب اعمال شده است که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، بعد از انتشار اوراق مشارکت، حداکثر مساوی عدد 3 باشد.در صورتی که اصل و سود اوراق مشارکت توسط بانکها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارد بانک مرکزی ضمانت شده باشد، نیازی به رعایت بندهای 2 و 7 توسط ناشر نمیباشد.

• مصرف وجوه حاصل از واگذاری اوراق مشارکت در محلی غیر از پروژه های مبنای انتشار اوراق مشارکت، مجاز نیست.
• اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در بورس باشد. در این صورت ناشر موظف است حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق مشارکت نگهداری نماید.

• اوراق مشارکت ممکن است قابل تبدیل به سهام شرکت ناشر باشد. در این صورت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش خاص بازرس یا بازرسان شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را می دهد و شرایط و مهلتی را که طی آن دارندگان این گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند تعیین و اجازة افزایش سرمایه را به هیئت مدیره خواهد داد.

تعریف و ویژگی های اوراق استصناع

اوراق استصناع :

اوراق بهاداری هستند که دارندگان آنها به صورت مشاع مالک دارایی مالی هستند که براساس قرارداد استصناع شکل می گیرد.

این اوراق دارای بازده معین و قابل مبادله در بازار ثانوی بوده است.

وزارت خانه ها، شهرداری ها، شرکت های دولتی و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح های عمرانی و توسعه ای می توانند اقدام به انتشار اوراق استصناع نمایند.

امکان بازار ثانوی اوراق استصناع

همه انواع اوراق استصناع از نوع ابزارهای مالی انتفاعی با سود معین می باشند، بر این اساس می توانند اهداف و سلیقه های بخش مهمی از صاحبان وجوه مازاد که قصد سرمایه گذاری بدون ریسک دارند را پوشش دهند، در نتیجه قابلیت مالی خرید و فروش در بازار ثانوی را خواهند داشت

پیش بینی می گردد برای خرید و فروش اوراق استصناع بازار ثانوی فعالی شکل گیرد و قیمت بازاری آنها متناسب با مدت و مبلغ اسمی اوراق، تعیین شود و ابزار جدیدی شبیه اوراق مشارکت، با نرخ بازدهی معین وارد بازار سرمایه شود.

تعریف اوراق منفعت

• ورق منفعت سند مالی بهاداری است که بیانگر مالکیت دارندة آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام است که در ازای پرداخت مبلغ معینی به وی منتقل شده است مانند گواهی حق اقامت در هتل معین برای روز معین، حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین، حق استفاده از یک ساعت پرواز برای مقصد معین و حق استفاده از خدمات حج یا عمره برای سال معین.

کاربردهای اوراق منفعت

• واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام:

صاحبان دارایی های بادوام گاهی به نقدینگی احتیاج دارند و حاضرند برای تأمین آن، بخشی از منافع حاصل از دارایی های بادوام خود را از پیش واگذار کنند. در این موارد اگر صاحبان دارایی در جست و جوی استفاده کننده نهایی )کسی که بخواهد در روز معین از منافع دارایی معین استفاده کند( باشند، احتمال موفقیت خیلی پایین و در حد صفر است. برای حل این مشکل می توان از اوراق منفعت استفاده کرد. یعنی صاحبان دارایی برای بخشی از منافع دارایی، اوراق منفعت منتشر و سپس آن ها را در مقابل مبلغ معینی به متقاضیان واگذار می کنند. دارندگان اوراق می توانند صبر کنند و در زمان معین از آن منافع بهره ببرند؛ کما اینکه می توانند قبل از فرا رسیدن مدت آن را به دیگران واگذار کنند.

• واگذاری خدمات آینده:

همانند صاحبان دارایی های بادوام، شرکت ها و مؤسسه های خدماتی نیز گاهی برای تأمین سرمایه در گردش یا توسعه فعالیت های اقتصادی، نیازمند پول می شوند و حاضرند بخشی از خدمات آینده خود را از پیش واگذار کنند. در این موارد نیز اگر شرکت های خدماتی به دنبال مشتری نهایی )استفاده کننده واقعی از خدمات( باشند، احتمال موفقیت در سطح پایین و نزدیک به صفر است، در حالی که استفاده از اوراق بهادار منفعت می تواند این مشکل را به آسانی حل کند.

مکانیسم بازار اوراق منفعت

• صاحبان دارایی های بادوام به منظور حل مشکل نقدینگی خود می توانند برای بخشی از منافع حاصل از دارایی، اوارق منفعت منتشر کند. در این حالت نهاد واسط با جمع آوری پول از مردم به وکالت از طرف آنان، منافع آتی حاصل از دارایی بادوام را به ارزش فعلی پیش خرید می کند. سود این اوراق در سررسیدهای مشخص از طریق نهاد واسط در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد. در زمان سررسید نیز، دارندگان اوراق از وجوه حاصل از منافع بهره مند می شوند. دارندگان اوراق می توانند اوراق خود را قبل از سررسید در بازار ثانوی به فروش رسانند.

ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

• قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از خرید و فروش آن ها )نرخ بازدهی( به عوامل زیادی چون اعتبار صاحبان دارایی و شرکت های خدماتی، قیمت اسمی منافع و خدمات، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه، زمان و مکان ارائه منافع و خدمات بستگی دارد
• ارزش صکوک منفعت بر اساس ارزش فعلی منافع آتی حاصل از دارایی های بادوام یا ارزش فعلی خدمات محاسبه می شود. ارزش فعلی هر ورقه منفعت با لحاظ ارزش اسمی، نرخ تنزیل و مدت زمان باقی مانده تا زمان استفاده از منافع به دست می آید.

مثال کاربردی اوراق منفعت

به عنوان مثال یک شرکت پیمانکاری بزرگراهی را تحت قرارداد BOT احداث کرده و اکنون به مدت 20 سال حق بهره برداری از این بزرگراه از جمله عوارض دریافتی را داشته و از طرف دیگر برای ورود به دیگر پروژه های خود نیاز به منابع مالی جدید دارد. لذا می تواند منافع حاصل از بزرگراه احداث شده را به عموم واگذار نماید. در این حالت نهاد واسط با جمع آوری وجوه معرفي ابزارهاي مالي بورس از مردم، درآمد حاصل از عوارض بزرگراه ها را طی عمر اوراق منفعت پیش خرید می کند. شرکت پیمانکاری نیز وجوه حاصل از عوارض را پس از کسر هزینه های بزرگراه در اختیار نهاد واسط قرار می دهد. از آنجاییکه عوارض بزرگراه ها و هزینه ها به صورت مستمر و نه در دوره های زمانی خاص ایجاد می شود لذا نهاد واسط این وجوه را به نمایندگی از طرف دارندگان اوراق در حساب بانکی مشخص سپرده گذاری می کند. نهاد واسط در سررسیدهای مشخص حداقل سود علی الحساب تضمین شده توسط ضامن اوراق را از حساب بانکی مذکور برداشت کرده و در اختیار دارندگان اوراق قرار می دهد. درپایان عمر اوراق نیز نهاد واسط مانده وجوه موجود در حساب بانکی که بیانگر اصل اوراق و سایر منافع احتمالی و سود سپرده است را در اختیار دارندگان اوراق قرار می دهد.