قرارداد آتي چيست؟

قرارداد آتی چیست؟

در بازار بورس کالای ایران انواع قرارداد‌های معاملاتی رایج است؛ قرارداد نقدی که در آن مبلغ و کالا در زمان حال تحویل داده می‌شود، قرارداد سلف که مبلغ قرارداد نقدا در زمان حال پرداخت می‌شود اما تحویل کالا در زمان آینده صورت می‌پذیرد. قرارداد نسیه که عکس حالت سلف است یعنی کالا در زمان حال تحویل داده می‌شود اما مبلغ قرارداد در زمان آینده پرداخت می‌شود، قرارداد آتی که عکس حالت قرارداد نقد است و کالا و مبلغ هردو در زمان آینده مبادله می‌شود، یعنی در زمان حال تنها قرارداد امضا می‌شود و شرایط معامله مشخص می‌شود.

قرارداد آتی از جمله ابزارهای استاندارد و قابل اطمینان موجود در بازارسرمایه به‌شمار می‌رود. این قرارداد طبق عقد صلح است و به این صورت است که فروشنده قرارداد توافق می‌کند در سررسید معین مقدار معینی از کالای مشخصی را در ازای قیمتی که در زمان حال تعیین می‌شود به خریدار تحویل دهد. تفاوت این نوع قرارداد با قراردادهای قرارداد آتي چيست؟ اختیار معامله اجبار در عمل کردن به قرارداد است.

برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام معامله در تاریخ سررسید، طرفین باید مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای و تسویه وجوه بورس قرار دهند همچنین متعهد می‌شوند که متناسب با تغییرات قیمت آتی وجه تضمینی را تعدیل کنند. در صورت امتناع و توافق طرفین باید وجهی تحت عنوان جریمه پرداخت کنند که با توجه به شرایط متفاوت خواهد بود. یکی از راه‌های امتناع از انجام قرارداد آن است که با انعقاد قراردادی دیگر شخص ثالث را جایگزین خود قرار دهیم. به عبارت دیگر تسویه قرارداد در معاملات آتی یعنی اتخاذ یک موقعیت معاملاتی مخالف یا معادل معامله آتی توسط معامله‌گر. نکته حائز اهمیت در بحث آتی آن است که تنها متغیر در این قرارداد قیمت است، یعنی قبل از عقد قرارداد، طرفین درباره کلیه شرایط به توافق رسیده‌اند. یکی از موضوعات مهم و قابل بررسی قبل از امضای قرارداد،

علاوه بر کمیت کالا توافق برکیفیت آن است. توجه داشته باشید که میزان سود و زیان در این نوع قراردادها نامحدود است و تنها افراد حرفه‌ای قادر به سود کردن در این نوع معاملات هستند. برای آنکه توضیحات بالا چهره قابل درک‌تری به‌خود بگیرد در ادامه یک مثال می‌زنیم: فرض کنید شما وارد یک قرارداد آتی سکه شده‌اید و متعهد می‌شوید در تاریخ 94/7/30، 10عدد سکه به مبلغ هرکدام 926هزار‌تومان خریداری کنید. پیش روی شما دو راه است: اول آنکه تا تاریخ مذکور صبر کنید به قرارداد عمل کنید و با پرداخت وجه قرارداد سکه‌ها را تحویل بگیرید. راه دوم آن است که یک موقعیت فروش اتخاذ کنید. در هر دو حالت شما باید وجه تضمین را نزد اتاق پایاپای قرار دهید.

در حالت دوم فرض کنید در 94/6/20 خریداری حاضر است هر سکه را به مبلغ 930هزارتومان از ما خریداری کند و ما در مقابل قرارداد خرید سکه به روی 926هزارتومان قرارداد فروش سکه به روی 930هزارتومان را اتخاذ می‌کنیم. در این قرارداد به ازای هر سکه 40هزارتومان به صورت ناخالص و بدون هزینه‌های کارمزد سود کرده‌ایم، علاوه بر آنکه وجه تضمین آزاد می‌شود.

هرچه زودتر به سود برسیم بازده ما افزایش می‌یابد. در صورت بستن موقعیت دیگر تعهدی نخواهیم داشت. قراردادهای آتی در بازار کالای ایران رایج است و فواید بسیار دارد. با استفاده از تحلیل شرایط جهانی کالا و اقتصاد کشور می‌توان یک کالا را از منظر بنیادی انتخاب و با استفاده از تحلیل تکنیکال و نمودار‌ها موقعیت مناسب ورود و خروج به بازار و اتخاذ موقعیت را اختیار کرد.

بازار آتی در بورس چیست؟

ساعد نیوز: قرارداد آتی سهام، قراردادی دو طرفه است كه بر اساس آن، خریدار و فروشنده تعهد می‌‌کنند سهام پایه قرارداد را به قیمت مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند.طرفین برای اطمینان از ایفای تعهدات تعیین‌شده در قرارداد به‌صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار یا اتاق پایاپای بگذارند.

قرارداد آتی ، قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل نمایند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی این وجه تضمین اولیه تعدیل می شود. قراردادهای آتی دو طرفه است و می توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، آن را با مشخصات معین بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولیدکنندگانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است. کشاورزی که می خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه ای که می خواهد برای برنامه ریزی و بودجه بندی، مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند، می توانند از قرارداد آتی آن کالا برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند.

مزیت های مهم بازار آتی

1. وجود اهرم در معاملات (یعنی می توانیم با چندین برابر پول خود معامله کنیم)
2. دو طرفه بودن بازار (هم از بالا قرارداد آتي چيست؟ رفتن قیمت می توان سود کرد و هم از افت قیمت ها).

ویژگی قراردادهای آتی

• اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻮدن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻗﺮارداد: یکی از معایب قراردادهای آتی به شرایط استاندارد این قراردادها مربوط می­ شود که نمی­ تواند به صورت دقیق به همه نیازهای مشارکت کنندگان در بازارهای مالی پاسخگو باشد. به عنوان “مثال”، اگر مدیر یک صندوق سرمایه­ گذاری علاقه­ مند باشد تا قرارداد آتی بر روی اوراق خزانه امریکا به مبلغ ۱۲۰ هزار دلار را با سر رسید ماه ژانویه خریداری نماید، چنین قراردادی وجود ندارد. به صورت استاندارد قراردادهای آتی اوراق خزانه دارای ارزش اسمی ۱۰۰ هزار دلار است و تاریخ انقضاء آن­ ها ماه های مارچ، ژوئن، سپتامبر و دسامبر می­ باشد. بنابراین چنانچه مدیر صندوق از قراردادهای آتی استفاده کند، به صورت دقیق به هدف مورد نظر خود دست نخواهد یافت.
• ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در ﺑﻮرس (ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ): بورس معاملات آتی مکانی معین برای خریداران و فروشندگان است که از طریق سامانه الکترونیکی دارای استاندارد بورس، معاملات آتی انجام می­ شود و این معاملات برای همه شرکت­ کنندگان در بازار به صورت عادلانه عرضه می­ شود. کارگزاران سفارشات مشتریان را از طریق روش­ های ابلاغ شده توسط بورس در سامانه معاملاتی قراردادهای آتی قرار می­ دهند. معاملات ثبت شده براساس اولویت­ های قیمتی و در صورت مساوی بودن قیمت­ ها بر اساس اولویت زمانی انجام می­ شود. بورس­ ها خود رأسا حق معامله ندارند و نمی­ توانند مشتریان را وادار به معامله نمایند. مسئولیت بورس ­ها ایجاد بازاری منسجم و شفاف جهت کشف قیمت­ ها و انجام معاملات به صورت عادلانه است. تمام بورس­ های دنیا توسط مقام ناظر کنترل و اداره می­ شوند. چنانچه اعضای معامله­ گر بورس مقررات را نادیده بگیرند مشمول جریمه و یا ممنوع المعامله می­ گردند.

• اﺗﺎق ﭘﺎﻳﺎﭘﺎی (ﭘﺎﻳﺎﭘﺎی روزاﻧﻪ) و ﻧﺒﻮد رﻳﺴﻚ اﻋﺘﺒـﺎری، وﺟﻮد ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ وﺟﻪ ﺗﻀﻤﻴﻦ و ﻛﺎﻫﺶ رﻳﺴﻚ اﻋﺘﺒﺎری: پایاپای هر بورس نقش مهمی را جهت تضمین عملکرد مالی قراردادهای آتی معامله شده ایفا می­ کند و به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله می­ باشد.

• ﻧﻘﺪ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎﻻ: در قراردادهای آتی برای اینکه سرمایه­ گذار قادر به فروش قرارداد آتی باشد، نیاز به مالکیت آن دارایی معین ندارد و با عمل پیش ­فروش می­ تواند یک قرارداد آتی را در بازار بفروشد و در صورت نیاز به تحویل، آن را از بازار فیزیکی تهیه نماید که این امر میزان نقدشوندگی معاملات را تا حد بسیار زیادی افزایش می­ دهد.

• اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮی ﭘﺎﻳﻴﻦ: این ویژگی به دلیل توضیحات مورد اول می باشد.

• پوشش ریسک: مهمترین مزیت قراردادهای آتی خاصیت پوشش ریسک آن است. پوشش ریسک به معنای اتخاذ موقعیتی در بازار است که هدف از آن حداقل نمودن یا از بین بردن ریسک ناشی از نوسانات و تغییرات قیمت است.

• هزینه اندک معاملات: معاملات قراردادهای آتی نسبت به معاملات نقدی از هزینه معاملاتی کمتری برخوردار است.

• اهرم مالی: استفاده از اهرم مالی معاملات قراردادهای آتی دربرگیرنده ریسک بالایی بوده و به معامله­ گران فرصت به­ دست آوردن سود زیادی را می­ دهد به طوری که معامله ­گر با یک سپرده اولیه اندک می­ تواند معادل کل ارزش دارایی تعهد شده، کسب سود یا زیان نماید. قبل از انجام معامله آتی باید توجه داشت که این معاملات دارای ریسک است و مطالعه و آگاهی دقیق از دستورالعمل­ های مربوطه بسیار ضروری می­ باشد. معامله آتی دارای ریسک­ های مالی بالقوه­ ای است و ممکن است برای همه سرمایه­ گذاران مناسب نباشد. در معاملات آتی سود و زیان خریدار و فروشنده متقارن است، بدین معنی که اگر طرف دارنده موقعیت تعهدی خرید در این قرارداد سود کند لزوما طرف دارنده موقعیت تعهدی فروش زیان می­ کند. ولی مسئله ­ای که این ریسک را تشدید می­ کند اهرمی بودن معاملات آتی است.

دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

در بازار فیزیکی (نقدی) افراد وقتی محصولی را خریداری می کنند این انتظار را دارند که قیمت افزایش یابد تا آن ها با فروش در قیمت بالاتر سود کسب کنند. یعنی معامله گران فقط زمانی می توانند از بازار سود کسب کنند که قیمت ها رشد کند. ولی زمانی که قیمت در حال کاهش است عملا نمی توانند انتظار سود داشته باشند.

برخلاف بازار نقدی در معاملات آتی ، افراد می توانند هم در جهت افزایش قیمت و هم در جهت کاهش قیمت سود کسب کنند. یعنی وقتی قیمت افزایش می یابد افراد در قیمت پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت بالاتر آن را به فروش می رسانند. از طرفی وقتی سرمایه گذاران پیش بینی می کنند که قیمت ها کاهش خواهد یافت، در قیمت بالاتر اقدام به پیش فروش سکه کرده و پس از کاهش قیمت ها اقدام به خرید همان تعداد سکه می کنند و از اختلاف بین فروش و خرید منفعت کسب می کنند.این سبب می شود که بدون توجه به شرایط اقتصادی شما بتوانید با تشخیص درست جهت بازار از حرکت قیمت ها در هر طرف کسب سود کنید.

وجه تضمین قرارداد آتی چیست؟

در قرارداد آتی به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان “وجه تضمین اولیه” نزد کارگزار سپرده گذاری می کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می شود. بر همین اساس مبلغ وجه تضمین اولیه متغیری است که بر اساس فرمول تسویه روزانه قراردادهای آتی در بورس کالا تعیین و اعلام می شود، بنابراین با کاهش قیمت ها، این مبلغ از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می شود و بالعکس.

اساس تعیین قیمت معاملات بازار آتی چگونه است؟

قیمت قرارداد آتی یک کالا در بورس از طریق تعامل نیروهای عرضه و تقاضا در بازار طی یک جلسه معاملاتی بطور شفاف و آزاد تعیین می گردد.لازم به ذکر است که انتظارات مشتریان نسبت به شرایط کسب و کار در بازار، تغییرات قیمتی ،تعدیلات فصلی و … نیز علاوه بر عوامل عرضه و تقاضای بازار نقش مهمی را در تعیین قیمت ایفا می کنند.همچنین عوامل دیگری مثل شرایط تولید، عرضه محصولات جانبی، وجود محصول نهایی در بازار، در دسترس بودن نیروی کار، میزان موارد مصرف کالای موردنظر، حمل و نقل، نرخ بهره و هزینه فرصت و سرمایه مشتریان بازار نیز نقش مهمی را در تعیین قیمت های آتی ایفاء می کنند.

چه کالا هایی در بازار آتی معامله می شود؟

در حال حاضر در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند. اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم است.به عبارتی با اخذ یک موقعیت در زعفران، 100 گرم و در زیره 100 کیلوگرم معامله کرد. بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد. قیمت تسویه، قیمتی است که روزانه پس از پایان جلسه معاملات توسط بورس به منظور به روزرسانی حساب ها محاسبه و اعلام می شود و سود و زیان معامله گران براساس آن سنجیده می شود .این قیمت مبنای معاملات روز بعد نیزمی باشد. طبق دستورالعمل بورس، برای اخذ کد معاملات آتی، لازم است دو حساب بانکی توسط متقاضی افتتاح شود. در واقع یکی از این دو حساب تحت عنوان حساب عملیاتی (در اختیار بورس) شناخته می شود و حساب دیگر حساب مکمل مشتری است. زمان برداشت وجه از حساب در اختیار، مبلغ مورد نظرمشتری به حساب مکمل معرفی و تائید شده، واریز می گردد.

قراردادهای آتی سکه و کالا چیست؟

قرارداد آتی سکه و کالا چیست؟ بررسی معاملات آتی سکه و کالا در بازار بورس

آنچه شما در این مطلب می خوانید

قرارداد آتی سکه چیست؟

ابتدا به تعریف قرارداد آتی می پردازیم:

قرارداد آتی یا Futures Contract یک قرارداد دوطرفه است، در این قرارداد خریدار (Long Position) و فروشنده (Short Position) موظف هستند در تاریخ معین شده مقدار مشخصی از کالا یا دارایی را به قیمتی که در زمان قرارداد توافق نموده‌اند، مبادله نمایند همچنین دامنه نوسان روزانه در معاملات آتی بازار برابر است با ۵%(+ یا -). در قرارداد آتی سکه و طلا طرفین متعهد به انجام وظایفی هستند، به عبارت دیگر خریدار متعهد است که مقدار مشخص شده دارایی پایه را خریدار نماید و همچنین فروشنده نیز متعهد است که به فروش دارایی پایه بپردازد. اگر یکی از طرفین، از اجرای تعهدات خود در رابطه با پرداخت وجه خودداری نماید اتاق پایاپای که بعنوان بازوی مالی بورس شناخته میشود در این بین مداخله می کند زیرا اتاق پایاپای ضمانت مالی کلیه قراردادها را بعهده دارد به زبانی ساده تر می توان گفت که اتاق پایاپای وظیفه تسویه و پایاپای قراردادهای آتی را بر عهده دارد. در قرارداد آتی سکه میبایست برای پیشگیری از ضرر، میزان معینی از سرمایه را برای احتمال روبروشدن با زیان در نظر بگیرید و در صورت رسیدن ضرر به مقدار مشخص پیش فرض موقعیت معاملاتی باز را معکوس کرده و ببندید. زمانی که کارگزار نتواند یک موقعیت باز را ببند از بازار جبرانی جهت بستن موقعیت تعهدی باز در قرارداد آتی استفاده میکند.

بازارهای مالی به سه دسته تقسیم می شوند:

1. بازار سهام
2. بازار اوراق
3. بازار ابزارهای مشتقه

بازار قرارداد آتی سکه و طلا در بازار ابزارهای مشتقه قرار دارد. ما در مقاله بررسی تفاوت اوراق بهادار و آتی سکه به صورت کامل این بحث را تشریح کرده ایم.

انواع اوراق مشتقه عبارتند از :

دلایل محبوبیت قرارداد آتی سکه:

• معافیت مالیاتی
• خرید و فروش نامحدود
• عدم پرداخت کامل پول
• آربیتراژ یا فرصت دستیابی به سود بدون ریسک ( آربیتراژ به معنی استفاده همزمان از دو بازار خرید و فروش یک دارایی می باشد. )
• سود آوری دو طرفه ( خریدار و فروشنده )
• تسویه حساب به موقع
• ارائه گزارش فعالیت ماهانه به هیت مدیره بورس
• قابلیت خرید و فروش دربازارهای قرارداد آتي چيست؟ مالی
• با حداقل سرمایه می توانید در بازارهای بزرگ سرمایه گذاری کنید

معایب قرارداد آتی بازار سکه و کالا:

• محدودیت زمانی
• تغییر قیمت پایه دارایی
• عدم داشتن دانش کافی در رابطه با بورس، می تواند افراد را با مشکل مواجه نماید.
• وجود متغیر های زیاد ( قیمت دلار ) برای بدست آوردن قیمت طلا
• با ارائه حجم زیاد سکه از سوی بانک مرکزی به بازار، معاملات آتی افت می کنند.

معامله گران در بازار آتی سکه:

• آربیتراژگران: این نوع معامله گران در چند بازار کالاهای متفاوتی را با نرخ های مختلف خریداری می کنند. با این نکته اشاره کرد که این نوع معامله هیچگونه ریسکی در پی نخواهد داشت و بیشتر به دنبال سوددهی است.
• پوشش دهندگان ریسک: سرمایه گذارهای جانبی جهت کاهش ریسک های ناگهانی بر اثر تغییرات در بازار بورس، که یکی از راه حل ها سرمایه گذاری در بازار آتی سکه و طلا می باشد.
• گمانه سازان: این گروه قصد انجام هیچگونه معامله ای ( خرید، فروش ) ندارند، بلکه تنها به دنبال کسب پول از نوسانات قیمتی ( پیش بینی شده توسط خودشان ) آتی بازار بورس هستند.

نحوه ثبت سفارش خرید یا فروش:

1. ثبت نام مشتری و تعریف قرارداد آتی
2. شناسایی قرارداد آتی مورد نظر از طریق سایت
3. مشتری می تواند درخواست خود را از طریق تلفن، حضوری، آنلاین ثبت نماید.
4. کارگزار پس از بررسی درخواست مشتری، آن را وارد سیستم می نماید و آن درخواست فعال می شود.

بررسی نکات در مورد ثبت سفارش:

• درخواست خود را به صورت واضح مشخص کنید.
• برای انجام هرگونه معامله با کارگزار خود مشورت کنید.
• در مورد وضعیت بازار با فروشنده مشورت نکنید.
• از وضعیت روز بازار اطلاعات کافی بدست بیاورید.
• برای بدست آوردن اطلاعات و دانش کافی در کلاس بورس سایت بورس فارسی شرکت کنید

انواع کارمزد قرارداد آتی:

1. معاملات: کارمزدی است که قبل از انجام معامله باید طرفین قرارداد پرداخت کنند.
2. تسویه نهایی: کارمزدی است قرارداد آتي چيست؟ که بمنظور تسویه نقدی و یا فیزیکی باید طرفین قرارداد پرداخت کنند.

انواع وجه تضمین در قراداد آتی سکه:

ابتدا به بررسی معنی وجه تضمین میپردازیم :

وجه تضمین در قرارداد آتی سکه به چه معناست؟ همانطور که از نام از مشخص است، وجهی است که طرفین قرارداد جهت جلوگیری از هرگونه سرباززدن در قرارداد موظف به پرداخت آن هستند. ( این مبلغ تضمین نزد اتاق پایاپای نگهداری می شود. ) حداقل وجه تضمین برای قرارداد آتی سکه ۷۰ درصد می باشد. زمانی که مشتری در یک سر رسید موقعیت خرید و در سررسید دیگر موقعیت فروش داشته باشد ریسک کاهش شدید موجودی حساب مشتری کمتر می‌شود زیرا قرارداد آتي چيست؟ در یک سررسید سود می‌کند و در یکی زیان. در این حالت می گوییم شخص در موقعیت معکوس قرار گرفته است و مشمول تخفیف وجه تضمین اولیه می شود .

انواع وچه تضمین:

1. وجه تضمین اولیه: برای اینکه طرفین به تعهدات خود در قرارد آتی سکه پایبند باشند موظف به پرداخت وجه می باشد. میزان پرداختی این تضمین در قرارداد آتی مشخص شده است.
2. وجه تضمین جبرانی: زمانی که شخصی اخطار افزایش وجه تضمین را دریافت می کند موظف است حساب خود را به اندازه کسری وجه تضمین اولیه افزایش دهد.
3. وجه تضمینی اضافی: از وجه تضمین اضافی جهت جلوگیری از ریسک ناشی تغییرات قیمت در بازار استفاده می شود و اگر حساب طرفین از مقدار تعیین شده کمتر باشد، برای شخص اخطار افزایش وجه تضمین ارسال می شود.

انواع تسویه:

قیمت تسویه بر اساس میانگین معاملات انجام‌شده و طی مراحلی در ساعات پایانی بازار توسط اتاق پایاپای تعیین می شود.

1. تسویه روزانه: نقل و انتقال وجه به دلیل به روز رسانی حساب ها ( سود و زیان براساس قیمت تسویه محاسبه می شود. )
2. تسویه نقدی: تسویه نهایی قرارداد آتی سکه به صورت نقدی و براساس قیمت تسویه محاسبه می شود.
3. تسویه فیزیکی: تسویه نهایی قرارداد آتی سکه به صورت فیزیکی با انتقال دارایی پرداخت می شود. حال به بررسی مراحل تسویه فیزیکی خریدار و فروشنده می پردازیم:

1. اعلام آمادگی تحویل دادن کالای فروخته شده
2. تحویل دادن قبض انبار
3. کسر عوارض

1. اعلام آمادگی جهت تحویل گرفتن کالا
2. واریز پیش پرداخت
3. دریافت گواهی آمادگی تحویل کالا
4. واریز کل وجه به حساب فروشنده
5. پرداخت عوارض
6. دریافت کالا

در صورت عدم ارائه هریک از موارد فوق از سوی فروشنده یا خریدار، یک درصد از ارزش قرارداد براساس قیمت روز تسویه به نفع خریدار یا فروشنده کسر می گردد. بطور مثال اگر فروشنده قبض انبار را تحویل ندهد یک درصد از ارزش کل قرارداد به نفع فروشنده کسر می شود.

برداشت قرارداد آتي چيست؟ وجه در قرارداد آتی:

انتقال وجوه توسط شرکت بورس کالا انجام می‌پذیرد. مشتری می تواند سود حاصل از معامله را با ارائه یک درخواست کتبی برای کارگزار برداشت کند. لذا میبایست شماره حساب شخصی خود را نیز برای کارگزار ارسال نماید همچنین باید بدانید که برداشت وجه به صورت تلفنی نیز امکان قرارداد آتي چيست؟ پذیر است.

معاملات آتی شاخص سهام چیست؟

در جهان پررقابت روز گذشته تنوع‌بخشی به ابزارهای مالی با هدف جذب حداکثری سرمایه‌گذاران خرد و کلان به دادوستد سهام و مشارکت در بورس یکی از مهم‌ترین مشغله‌های ذهنی اقتصاددانان و مدیرانی است که دل در گرو حمایت از بخش تولید کالا و خدمات در کشور دارند و رونق‌بخشی به بازار سرمایه را به عنوان گامی مهم در پرتوان‌سازی بخش تولید و اشتغالزایی در صدر برنامه کاری خود قرار داده‌اند‌. قراردادهای آتی شاخص سهام یکی از ابزارهای مالی جدید است که به سبب محاسن عدیده همانند ریسک‌پذیری کمتر و سودآوری بیشتر، در بازارهای مالی جهان بسیار مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار قرارداد آتي چيست؟ گرفته و علی‌رغم نوظهور بودن در بورس‌های مطرح جهان‌، توانسته است حجم عمده‌ای از نقدینگی را معطوف خود کند‌. قرارداد آتی نوعی ابزار مشتقه است که قابلیت خرید و فروش در بازارهای مالی را دارد‌. در این قرارداد طبق عقد صلح یک طرف (فروشنده) توافق می‌کند در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را در عوض قیمتی که اکنون تعیین می‌کنند به طرف دیگر (خریدار) تحویل دهد. قرارداد آتی شاخص سهام‌، نوعی دیگر از انواع مختلف قراردادهای آتی است با این تفاوت که مبنای محاسبه آن نوسانات خود شاخص یک سهام خاص است‌. به بیان دیگر‌، این ابزار، قراردادی است برای خرید طیف معینی از سهام با قیمت معین و در تاریخ معین‌. مانند دیگر ابزارهای مالی‌، قراردادهای آتی هم می‌توانند مبنایی برای تشکیل سبد سهام قرار گیرند‌.
تعریف ساده
قرارداد آتی سبد سهام عبارت است از قراردادی که فروشنده تعهد می‌کند در سررسید تعیین شده‌، سبد پایه را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین می‌شود بفروشد و در مقابل خریدار متعهد می‌شود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند‌. قراردادهای آتی شاخص در عمل بسیار متنوع هستند و می‌توان برای هر شاخص بازار‌، قرارداد آتی و یا سبد آتی شاخص تشکیل داد‌. به‌عنوان نمونه قرارداد آتی شاخص طلا‌، بر اساس نوسانات سهام زیرمجموعه شاخص طلا تنظیم می‌شود و قیمت آن تابعی از قیمت شاخص طلا در بازه زمانی معین ارزیابی خواهد شد‌. نکته اینجاست که در قراردادهای آتی شاخص‌، امکان معامله انفرادی سهام تشکیل‌دهنده شاخص وجود ندارد بلکه خریدار کلیت شاخص را به‌عنوان موضوع معامله در قرارداد مورد دادوستد قرار می‌دهد که به نوبه خود بر سهولت معاملات آتی به نحو مقتضی می‌افزاید‌. روز گذشته ه بورس‌های بزرگ در جهان به‌طور فعال امکان معامله قراردادهای آتی شاخص را فراهم آورده‌اند و سرمایه‌گذاران نیز اقبال خوبی به این ابزار مالی کم‌ریسک و پربازده نشان می‌دهند‌. در جدول زیر فهرستی از فعال‌ترین بورس‌ها در زمینه خرید و فروش قراردادهای آتی سهام نشان داده شده است:در ادامه به بررسی سیر تحول قراردادهای آتی سهام در کشورهای مختلف می‌پردازیم‌.
هندوستان
بورس بمبئی با نام اختصاری BSE در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ اولین پلتفرم قراردادهای آتی شاخص سهام را برای دادوستد به بازار عرضه کرد ‌. گفتنی است بورس بمبئی با ۱۳۵ سال قدمت‌، قدیمی‌ترین بورس در قاره آسیاست و با ۴۹۰۰ شرکت پذیرفته شده در تابلوی اصلی‌، بزرگ‌ترین بورس جهان از نظر شمار شرکت‌های پذیرفته شده نیز به حساب می‌آید‌. به گزارش سنا، ارزش سهام عرضه شده در این بورس به بیش از ۲۸/۱ تریلیون دلار آمریکا بالغ می‌شود‌. علی‌رغم چنین آمار درخشانی‌، بورس بمبئی نتوانسته است در رتبه‌بندی ۱۰ بورس برتر جهان از حیث میزان جذب سرمایه (داخلی و خارجی) قرار گیرد‌. مطالعات آماری عملکرد بورس بمبئی نشان می‌دهد که سهام مشتق و اختیار معامله سهام در قیاس با قراردادهای آتی‌، پربازده‌تر بوده و حجم بیشتری از معاملات و سودآوری را به خود اختصاص داده‌اند که علت آن می‌تواند ساختار پیچیده قراردادهای آتی و مقررات انعطاف‌ناپذیر برای معامله آنها در قیاس با دیگر ابزارهای مالی باشد‌. دلیل نوسانات بازار در بازه زمانی اشاره شده به عقیده کارشناسان بازار سرمایه، تصمیم‌گیری‌های هیجانی و زودهنگام سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بوده است به‌طوری که سرمایه‌گذاری در ابزار مالی ساده‌تر و زودبازده، بر قراردادهای مالی پیچیده با سررسید معین ترجیح داده می‌شود‌.
ایالات متحده
قراردادهای آتی شاخص برای اولین بار در سال ۱۹۸۲ و در شاخص S&P ۵۰۰ ایالات متحده عرضه شد‌. روز گذشته S&P ۵۰۰ نقدپذیرترین قرارداد آتی در بورس‌های جهان به‌شمار می‌آید و بعضا از سوی سرمایه‌گذاران با نام اختصاری Spoo از آن یاد می‌شود‌. در واقع موفقیت این ابزار مالی باعث فراگیر شدن آن در دیگر بورس‌های آمریکا و همچنین بورس‌های بزرگ دیگر در اقصی‌نقاط جهان شده است‌. بورس کالای شیکاگو با نام اختصاری CME در سال ۱۹۹۷ قرارداد آتی شاخص E-mini S&P را با هدف جذب سرمایه‌های خرد به بازار معرفی کرد‌. گروه بورس بازرگانی و کالای شیکاگو بزرگترین بازار آتی و اختیار معامله جهان به شمار می‌رود‌. این شرکت بازارهای آتی و اختیار معامله بزرگی را در شیکاگو و نیویورک مدیریت می‌کند و همچنین امکاناتی در لندن فراهم کرده است و از پلتفرم آنلاین بهره می‌برد‌. قراردادهای مشتقه قابل معامله در این بورس قراردادهای آتی و اختیار معامله‌ای هستند که دارایی پایه آنها شاخص‌های سهام، نرخ‌های بهره، نرخ ارز، انرژی، محصولات کشاورزی، فلزات کمیاب و گرانبها، آب‌و‌هوا و املاک و مستغلات است‌. تنها در اولین سال عرضه این ابزار جدید ۸۸۵ هزار و ۸۱۹ قرارداد آتی شاخص، دادوستد شد و میزان استقبال سرمایه‌گذاران از قراردادهای آتی به قدری زیاد بود که تا سال ۲۰۱۶ تعداد قراردادهای آتی معامله شده در بورس کالای شیکاگو به رکورد ۵۰۰ میلیون دست یافت‌. قرارداد آتی S&P به قدری در بازارهای مالی اعتبار کسب کرده است که سرمایه‌گذاران پیش از شروع معاملات در تالار بورس، نخست به نرخ نوسانات قرارداد یاد شده به عنوان راهنمای جهت گیری قیمت‌ها در طول روز و یا حتی در بعضی موارد به عنوان دماسنج اوضاع اقتصادی کشور توجه می‌کنند‌. یکی از نوآوری‌های بورس شیکاگو برای تسهیل معامله قراردادهای آتی شاخص‌، فراهم آوردن امکان تسویه قرارداد بطور نقدی در بازه‌های زمانی سه‌ماهه به سررسید مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر بوده است‌.
ژاپن
قراردادهای آتی شاخص سهام برای اولین بار در ژوئن ۱۹۸۷ و تحت دو نماد در بازار سرمایه ژاپن عرضه شدند‌. در ژاپن نیز قراردادهای آتی شاخص سهام سررسیدهای چهارماهه از قرار مارس‌، ژوئن، سپتامبر و دسامبر دارند و ارزش شاخص هر سهام نیز بر اساس ین (پول ملی ژاپن) محاسبه می‌شود‌. در ابتدای عرضه قراردادهای آتی‌، سرمایه‌گذاران ژاپنی استقبال سردی از این ابزار مشتقه مالی جدید از خود نشان دادند که علت اصلی آن پیچیدگی محتوایی و عدم آشنایی خریداران با ویژگی‌های قراردادهای آتی بوده است اما به تدریج و از سال ۱۹۸۵ به این سو، اقبال سرمایه‌گذاران بیشتر شد و در گذر زمان، قراردادهای آتی جایگاه خوبی را در بازار سرمایه ژاپن برای خود ایجاد کرد‌. وزارت اقتصاد ژاپن به عنوان نهاد ناظر بر بازار سرمایه این کشور، نقشی کلیدی را در هموار ساختن معرفی ابزار مشتقه جدید به ویژه قراردادهای آتی شاخص سهام داشته و این مهم، با هدایت و راهبری این وزارتخانه و در سه مرحله به شرح زیر جامه عمل پوشیده است‌. لازم به ذکر است، کمیته فقهی سازمان بورس سابق بر این، با موضوع قرارداهای آتی مبتنی بر شاخص مخالفت کرده بود و از آنجا ‌که شاخص، عددی است که روند بازار در یک مقطع زمانی معین را نشان می‌دهد، لذا نمی‌توانست به عنوان دارایی پایه در قراردادهای آتی قرار گیرد‌.

تفاوت معاملات آتی با اختیار معامله

معاملات آتی و اختیار معامله 2 نوع متفاوت از خرید وفروش در بازار سرمایه هستند.

در بازار آتی سکه دو طرف قرارداد (هم خریدار، هم فروشنده) موظف به انجام تعهدات خود هستند.

در واقع خریدار متعهد به پرداخت وجه نقد و فروشنده متعهد به تحویل سکه در تاریخ سررسید می‌شوند.

اما در بازار اختیار معامله تنها فروشنده است که متعهد می‌شود.

در حالی‌که خریدار اختیار (چه اختیار خرید چه اختیار فروش) متعهد نیست بلکه مختار است.

فروشنده اختیار خرید متعهد به تحویل سکه در تاریخ سررسید بوده و فروشنده اختیار فروش متعهد به پرداخت وجه نقد در روز تحویل است.

اما خریداران اختیار معامله مختار هستند که اختیار قرارداد آتي چيست؟ معامله را بر حسب منافع خود اعمال کنند یا خیر.

اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است.

دراین قرارداد،خریدارحق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.

فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کند.

هم چنین فروشنده باید دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

برای آشنایی بیشتربا این بازار، مقاله با اختیار معامله در بورس بیشتر آشنا شویم راببینید.

بازار آتی چیست؟

اهالی کسب و کار همواره از ریسک و نااطمینانی گریزاناند.

مثلا یک تولید کننده نبایدمواد اولیه مورد نیازش را هربار به یک قیمت بخرد

یا یک کشاورز به دنبال یک بازار مطمئن برای فروش محصولاتش است تا براساس قیمت آن درباره ترکیب تولیدات خود تصمیم بگیرد.

این دغدغه ها باعث تشکیل بازار آتی جهت پوشش ریسک شده است .

منظور از قرارداد آتی این است که در زمان حال ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم. اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم .

درواقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم.

بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و باقیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

استقبال چشمگیر از این بازار به دلیل ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی است که می‌تواند سود کلانی را نصیب فعالان این بازار کند.

از این منافع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معافیت قرارداد آتي چيست؟ مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
• امکان برداشت یک‌روزه موجودی از حساب
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتری

در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند.

برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده هرکدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

چرا بازار آتی یکی از پرطرفدارین بازارها در بین معامله گران بورس های دنیاست؟

بازار آتی به دلیل این‌که منافع خریدار و فروشنده کالا را تأمین میکند.فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند.در جهان طرفداران زیادی دارد.

فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. خریداران کالا: اشخاصی که به کالایی (مثلاً زعفران، زیره، پسته و …) در آینده نیاز دارند. امروز در بازار آتی باقیمت معین پیش‌خرید می‌کنند.
2. فروشندگان کالا : اشخاصی که قصد دارند در آینده کالای خود (زعفران، زیره، پسته و …) را بفروش برسانندامروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش‌فروش کنند.
3. نوسان‎گیرها : اشخاصی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (زعفران، زیره، پسته و …) را ندارند. بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا، سود سرشاری به دست آورند.

نماد معاملاتی در بازار آتی به چه صورت است؟

تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا توسط بورس به صورت استانداردتعیین می‌شود.

فقط برای سررسیدی که تعیین شده، امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.

هر سررسید با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود.

هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است.

تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند .

به عنوان مثال نماد معاملاتی SAFME98 نشان دهنده قرارداد آتی زعفران نگین تحویل مهر 98 است.

اهرمی بودن قراردادهای آتی به چه معناست؟

به طور کلی خاصیت اهرم با عث میشود با نیروی کم نتیجه چندبرابری داشته باشیم.

در قراردادهای آتی هم این خاصیت بر قرار است.

سرمایه گذاری در قرارداهای آتی بازدهی چندین برابری دارد.

عکس این موضوع نیز برقرار است و احتمال زیان چند برابری اصل سرمایه وجود دارد.

چه کالا هایی در بازار آتی معامله می شود؟

در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند.

اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم است

با اخذ یک موقعیت در زعفران ، 100 گرم و در زیره 100 کیلوگرم معامله کرد.

بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است.

امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد.

قیمت تسویه، قیمتی است که روزانه پس از پایان جلسه معاملات توسط بورس به منظور به روزرسانی حساب ها محاسبه و اعلام می شود.

سود و زیان معامله گران براساس قیمت تسویه سنجیده می شود .

این قیمت مبنای معاملات روز بعد نیزمی باشد.

چگونه کد معاملاتی آتی بگیریم؟

طبق دستورالعمل بورس، برای اخذ کد معاملات آتی، لازم است دو حساب بانکی توسط متقاضی افتتاح شود.

یک حساب تحت عنوان حساب عملیاتی (در اختیار بورس) شناخته می‌شود

حساب دیگر حساب مکمل مشتری است.

زمان برداشت وجه از حساب در اختیار، مبلغ مورد نظرمشتری به حساب مکمل معرفی و تائید شده، واریز می‌گردد.