تاریخچه کامل پیدایش بورس در ایران و جهان
اولین مکان بورس در جهان کجاست؟ سیر تکاملی بورس در ایران و جهان ؟ معتبرترین بورسهای حال حاضر ایران و جهان کدامند؟ ما در این مطلب به توضیح کامل تاریخچه بورس پرداختهایم.
بازار سهام را میتوان یکی از مهمترین اهرمهای اقتصادی هر کشور دانست که نقش مهمی در رونق چرخه اقتصادی ایفا میکند. اما پیدایش این نیروی عظیم به چه شکلی انجام گرفت؟ مطالعه تاریخچه پیدایش بورس در ایران و جهان جنبههای جالبی از آن را برای شما روشن خواهد کرد. در ادامه به بررسی این امر خواهیم پرداخت.
تاریخچه بورس در جهان
اگر بخواهیم خیلی عمیق به گذشته تبادلاتی که درنهایت به بورس تبدیل شدند نگاه کنیم به شهر آنتورپ بلژیک میرسیم. در اواخر سالهای 1400 میلادی، آنتورپ به مرکز تجارت بینالمللی تبدیل شد. در این دوره، بازرگانان با پیشبینی افزایش قیمت برخی از کالاها، آنها را خریداری میکردند و طی مدتزمانی خاص به فروش میرساندند و با این کار سود میکردند.
همچنین بازرگانان ثروتمند نیز به کسانی که نیاز به سرمایه داشتند مبالغی را با درصد بالاتر قرض میدادند. این تجار سپس اوراق قرضهی این وامها را میفروختند و از این طریق به افرادی که آنها را خریداری کرده بودند سود میدادند. این نوع تبادل کالا و سرمایه در آن زمان هنوز شکل مدرن و امروزی بورس را به خود نگرفته بود اما ایدهی اولیه این کار را میتوان در این دوره یافت.
بااینحال، در تاریخچه بورس در جهان به این شهر و دوره نمیرسیم بلکه اولین مکانی که در آن بورس بهطور رسمی و مدرن شکل گرفت را آمستردام میدانند.
آمستردام اولین مکان بورس در جهان
اولین معاملات سهام به شکل مدرن در آمستردام انجام گرفت. شرکت هند شرقی هلند (Dutch East India) اولین شرکت سهامی عام در جهان به شمار میآید. این شرکت، برای افزایش سرمایه اولیه خود تصمیم گرفت بخشی از سهام خود را فروخته و سود سهام را به سرمایهگذاران پرداخت کند. همین موجب شد در سال 1611، بورس اوراق بهادار آمستردام شکل بگیرد. تا سالیان سال، تنها فعالیتهای دنیای بورس با معاملات سهام این شرکت انجام میگرفت.
بهمرورزمان و با سودی که بسیاری از افراد از این طریق کسب میکردند، کشورهای دیگر نیز شروع به کار کردند و شرکتهایی مشابه با این شرکت هلندی را راهاندازی کرده و سرمایهگذارانی را به سمت خود کشاندند. هیجان این کار بسیاری از سرمایهگذاران را که کورکورانه و بدون تحقیق درباره این شرکتها به خرید سهام آنها میپرداختند زمین زد و موجب شد در سال 1720 اغلب آنها با ترس از دست دادن سرمایه خود باعجله تمامی سهامی که در دست داشتند را بفروشند. هرچند در این برهه زمانی کسی نیز این سهام را خریداری نمیکرد و همین موجب شکست بازار شد.
اما این پایان بورس نبود بلکه موجب شد این دنیای پرحاشیه بزرگتر شود.
آشنایی با بورسهای معتبر جهان
بازار بورس نیویورک (NSYE)
اگرچه بازار بورس از آمستردام آغاز به کار کرد اما تا اواخر سالهای 1700 خبری از بورس در آمریکا نبود. در سال 1792 بود که یک گروه کوچک از تجار و بازرگانان آمریکایی در خیابان وال استریت شهر نیویورک دور هم جمع شدند و توافقنامهای را تحت عنوان توافقنامه باتن وود (Buttonwood Tree Agreement) یا قرارداد درخت نارون امضا کردند.
این گروه از بازرگانان روزانه سهام و اوراقی را خریداری کرده و به فروش میرساندند. همین شروعی بود برای آنچه امروزه بهعنوان یکی از بزرگترین و معتبرترین بازارهای بورس جهان شناخته شده است ، بازار بورس نیویورک، که آن را اختصاراً NYSE میخوانند.
هرچند از زمان امضای قرارداد درخت نارون تا راهاندازی بازار بزرگ بورس نیویورک تقریباً یک قرن گذشت بااینحال همچنان این توافقنامه و این افراد را بهعنوان پایهگذار بورس آمریکا میشناسند. اما در اصل، بورس نیویورک در سال 1817 به شکل آنچه امروز شناخته شده است در آمد. در این سال با تهیه یک پیشنویس، مراحل انجام معاملات بورس به شکلی شفاف و واضح برای سایرین تعریف شد و بورس نیویورک به شکل رسمی شروع به کار کرد.
از آن زمان تا به امروز ساختمان بورس در خیابان والاستریت نیویورک قرار دارد و بهنوعی میتوان گفت شخصیتی جدی و تجاری به این خیابان بخشیده است. بهطوریکه وقتی نام این خیابان بر زبان میآید بعید است چیزی بهجز بازار بورس نیویورک به ذهن کسی برسد.
بازار بورس سهام نزدک (NASDAQ)
ازنظر اعتبار، بورس نزدک دومین بورس بزرگ جهان پس از بازار بورس نیویورک محسوب میشود که محل استقرار آن در میدان تایمز نیویورک است. این بازار بورس نیز در سال 1971 پایهگذاری شد. تا پیش از سال 1987 تقریباً تمامی معاملات این بورس از طریق تلفن انجام میشد اما طی اتفاقاتی که در این دوره رخ داد و موجب آسیب به بازار بورس شد، تا به امروز تمامی معاملات در این شرکت از طریق شبکههای کامپیوتری صورت میگیرد و هیچگونه معاملات فیزیکی بین خریداران و فروشندگان انجام نمیگیرد.
همین مسئله نیز موجب شده تا بازار سهام نزدک به بازار بزرگی در دنیای بورس تبدیل شود که بسیاری از شرکتهای فناوری اطلاعات در آن لیست شدهاند.
بورس توکیو (Tokyo Stock Exchange)
محال است در لیستی از برترینها به کشور ژاپن نرسیم. بورس توکیو که آن را اختصاراً TSE مینامند یکی از غولهای بازار بورس جهان محسوب میشود که آغاز آن به سال 1878 بازمیگردد. همانند سایر بازارهای بورس، بورس توکیو نیز با چالشهایی مواجه بود بهطوریکه در دوران جنگ جهانی دوم، با توجه به مشارکت ژاپن در جنگ، این بورس تعطیل شد و با پایان جنگ، یعنی در سال 1949 مجدد کار خود را شروع کرد. با این تفاوت که این بار این بورس با نام گروه بورس ژاپن معرفی شد ولی با توجه به اینکه این بورس بزرگ در توکیو قرار دارد هنوز نام بورس توکیو برای آن شناخته شده است.
بورس شانگهای (Shanghai Stock Exchange)
بااینکه بورس شانگهای به نسبت سه بورس معرفی شده نسبتاً جدید محسوب میشود و در سال 1990 تأسیس شده است همچنان با عملکرد خود و قدرت خود توانسته در میان سایر بورسهای معتبر جهان خودی نشان دهد و در لیست معتبرترین بورسهای جهان قرار بگیرد. هرچند قدمت دنیای بورس در چین به سال 1842 بازمیگردد اما آنچه امروز بهعنوان بزرگترین بازار بورس آسیا شناخته منشا پیدایش شاخص نزدک شده است از سال 1990 شروع به کار کرده است.
پیدایش بورس در ایران
زمزمههای ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران از سال 1315 به گوش میرسید. در آن زمان تحقیقات درباره تشکیل بورس و ایجاد طرح قانونی تاسیس آن توسط یک شخص بلژیکی به نام «وان لوترفلد» انجام گرفته بود. همهچیز برای آغاز این کار آماده بود اما با شروع جنگ جهانی دوم، راهاندازی بورس با مشکلات روبرو شده و متوقف شد. تا سال 1345 هنوز هیچچیز در این زمینه رسمیت نگرفته بود اما تا اردیبهشت 1345 تقریباً تمامی کارهای اولیه و بررسیهای لازم صورت گرفت و درنهایت در بهمن 1346 بورس اوراق بهادار تهران تأسیس شد.
هرچند با تغییرات سیاسی و اقتصادی در ایران، این بورس نیز با نوساناتی همراه بود و دورههای منشا پیدایش شاخص نزدک مختلفی را تجربه کرد. انقلاب اسلامی ایران و همچنین جنگ ایران و عراق ازجمله رویدادهایی بودند که به روی بازار بورس ایران تأثیر گذاشتند.
بورس اوراق بهادار ایران بعد از انقلاب
بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1358 تا 1367 که دوره پرطنش و پرحادثه انقلاب اسلامی بود با چالشهای بسیاری مواجه شد و حتی تا مرز تعطیلی رسید. در این دوره بی اعتمادی به دولت و وضعیت نابسامان مالی شرکتها موجب شد اعتماد به بورس بین سرمایه گذاران از بین رفته و بورس با کاهش معاملات مواجه شود.
چالشهای مربوط به ملی شدن صنایع کشور، بانکها و بیمهها، جنگ ایران و عراق، خروج برخی از بنگاههای اقتصادی از بورس و ریوی شاخته شدن این نوع دادوستد، موجب شد تا در سال 1361 بازار بورس در ایران تقریباً متوقف شود. اگرچه بورس همچنان پابرجا بود اما عدم وجود عرضهکنندگان و پایین بودن قیمت پیشنهادی خریداران موجب شده بود تا این بورس با رکود بسیاری مواجه شود.
بااینوجود بازار بورس از سال 1367 رنگ جدیدی به خود گرفت و شاهد رشد حجم معاملات شد که این را مدیون قانونی که در این سال با عنوان «قانون برنامه پنج ساله اول» تصویب شد است. هرچند سیر فعالیت بورس تا سال 1375 تقریباً ثابت بود و هیچ تحول خاصی در این دوره مشاهده نشد.
بازار بورس در تمام دوران، نوسانات خاصی را مشاهده کرده است و تا به امروز تغییرات و قوانین مختلفی در آن ثبت شده است. بااینحال چیزی که ثابت است این است که این بازار هیچوقت خاموش نشده و با رکود و رونق خود همچنان یک بازار پرطرفدار در بین افراد مختلف کشور محسوب شده است.
بازار بورس اوراق بهادار تهران در چند سال اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده و افراد مختلف با دانش نسبی که درباره بورس دارند وارد آن میشوند و در تلاشاند تا از این راه سودی کسب کنند. اما در دنیای پرهیاهوی بورس امروزه نیاز به راهنما و متخصص احساس میشود. با چشمبسته سودی کسب نمیشود بلکه داشتن اطلاعات کافی درباره اصطلاحات بورس نظیر شاخص بورس و زمان مناسب خریدوفروش سهام مختلف در آن به شما کمک خواهد کرد بتوانید با چشمی بازتر و آگاهی بیشتر وارد این دنیای پرسود شوید. همین موجب شده تا نیاز به وجود کارگزار بورس احساس شود تا در بسیاری از مواقع با علم و آگاهی کافی که دارد بتواند شما را به سوددهی برساند.
تاریخچه پیدایش بورس در جهان و ایران
آیا میدانید «بورس» نام یک شخص بوده است؟ نزدیک ۵۰۰ سال قبل، تاجران و صرافان در بلژیک، اطراف خانه شخصی به نام «واندر بورس» گرد هم میآمدند و به خرید و فروش و داد و ستد کالا و پول و اسناد مالی دیگر میپرداختند. این شد که کمکم به هرجایی که در آن داد و ستد پول و کالا و اسناد مالی انجام میشد گفتند بورس!
این از واژه بورس. حالا برویم کمی جدیتر ببینیم اصلا انقدر میگویند بورس، از کجا شروع شده و حالا این همه تشکیلات و سازمان عریض و طویل و پرطمطراق چگونه شکل گرفتهاند؟
سازوکار بورس
قبل از بیان تاریخچه بورس، باید ببینیم سازوکار بورس چطور شکل گرفت. همانهایی که جلوی خانه واندر بورس به داد و ستد میپرداختند، گاهی سود میکردند و گاهی ضرر.
تاجران به دنبال سازوکاری بودند تا ضرر و خسارتهایی که گاه و بیگاه به آنها وارد میشد را، مدیریت کنند و کاهش دهند. برای همین، فرمولی که آنان کشف کردند این بود که چند نفر را با خود هم در سود با و هم در ضرر شریک کنند. کمکم با پیشرفت بشر، شرکتهای سهامی ایجاد شد که در آن چند نفر شریک و مسئولیتی در حدود سرمایه پرداخت شده یا سهام خریداری شده را دارا بودند.
آمستردام هلند؛ مکان اولین بورس اوراق بهادار رسمی جهان!
اگرچه خاستگاه بورس بلژیک است؛ اما نخستین بورس اوراق بهادار جهان به طور رسمی، بیش از ۳۰۰ سال قبل در شهر «آمستردام» هلند شکل گرفت. کمپانی هند شرقی، اولین شرکتی بود که سهام خود را در آن عرضه کرد. در ادامه بورس لندن در قرن هجدهم میلادی فعالیت خود را در قهوه خانهها شروع کرد.
اما بازار بورس نیویورک، بزرگترین بازار بورس جهان در حال حاضر، فعالیت خود را در سال ۱۷۹۲ (نزدیک به ۲۳۰ سال قبل) آغاز کرد و در سال ۱۸۱۷ (نزدیک به ۲۰۰ سال پیش) بورس نیویورک به صورت رسمی کار خود را آغاز کرد.
سایر بورسهای جهان کِی تشکیل شدند؟
به مرور زمان و با گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به جذب سرمایههای بیشتر و شرکای جدیدتر، احساس شد. پیداکردن شرکای جدید هم به مراکزی نیاز داشت که بتواند بین دارندگان پول و متقاضیان پول ارتباط برقرار کند . این مراکز (یا همان بورسها) محلی بودند که شرکتها در آنجا سهامشان را به افرادی که علاقهمند به سرمایه گذاری بودند، میفروختند. آنها با این کار، شرکای جدیدتر و بیشتری برای خودشان پیدا میکردند.
با شروع کار بورسهای بزرگ جهان، رفته رفته سایر کشورها هم دارای بورس شدند، تا جایی که امروزه کمتر کشوری است که بورس نداشته باشد.
بورس در ایران چگونه تشکیل شد؟
بورس در ایران از حدود ۸۰ سال پیش کلید خورد. در سال ۱۳۱۵ و موقعی که رضاشاه بر تخت سلطنت نشسته بود. در آن سال، با تحقیقات و بررسی کارشناسان هلندی و بلژیکی (به ویژه ران لوترفلد که برای دربار ایران کار میکرد) بورس در آستانه گشایش بود اما یک اتفاق ناخوشایند، این تحقیقات را متوقف کرد: «آغاز جنگ جهانی دوم».
تا سه دهه بعد، ایران کماکان از داشتن بورس محروم بود. در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، سرانجام قانون و مقررات تشکیل «بورس اوراق بهادار تهران» تهیه شد.
پس از تصویب لایحه تشکیل بورس در مجلس شورای ملی و ایجاد زیر ساختها، در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران کارش را به صورت رسمی، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز کرد.
تا ۱۱ سال بعد که انقلاب شد، تعداد بانکها، موسسات و شرکتهاي پذیرفته شده در بورس، به ۱۰۵ بنگاه با سرمایهاي بیش از ۲۳ میلیارد تومان رسید.
وضعیت بورس ایران از بعد از انقلاب اسلامی
سالهای انقلاب و صدالبته آغاز جنگ ایران و عراق (دو سال بعد از وقوع انقلاب) همراه بود با تحولات بسیار زیاد در عرصههای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی. تغییرات چشمگیر این سالها، گریبان نهال تازه متولد شده بورس را هم گرفت و تعداد شرکتهاي پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷، نزدیک به ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد و به ۵۶ شرکت رسید. افول بورس تا پایان جنگ در سال ۱۳۶۷، همچنان ادامه یافت.
بعد از پایان جنگ ایران و عراق…
جنگ در سال ۱۳۶۷ تمام شد. به تدریج با بهبود وضعیت اقتصادی و در چارچوب برنامه پنج سال اول توسعه اقتصادي و اجرای قوانین خصوصی سازی، جذب و جمع آوری پس اندازها و سرمایه گذاری در بورس جان تازهای گرفت.
طی سالهاي پس از تجدید حیات بورس تاکنون، فعالیت بورس فراز و نشیبهاي زیادی داشته است و مسائل سیاسی (که در ایران همواره به شدت بر بورس اثرگذار بوده است) رکودهای مختلفی را بر بازار سرمایه تحمیل کرد.
یک دهه پس از پایان جنگ و از سال ۱۳۷۶، بورس اوراق بهادار تهران با بازسازي ساختار سازمانی و مدیریتی، به کارگیري نوآوري هاي فنی و تخصصی و اصلاح قوانین مقرراتی و نظارتی گامهای موثری را برای رشد برداشته است.
ولی گام بلند اصلاح قانون بورس اوراق بهادار پس از منشا پیدایش شاخص نزدک چهل سال یعنی در آذر ماه سال ۱۳۸۴ با تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار توسط مجلس شوراي اسلامی، برداشته شد. در ادامه بیشتر با اثر این قانون بر بورس آشنا شوید.
از سال ۱۳۸۴ به این طرف…
بورس از سال ۱۳۸۴ به بعد، رونق بیشتری گرفت و شکوفاتر شد. اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی داشته، اما به جرات میتوان گفت که یکی از مهمترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارساییها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.
براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخشهای عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد.
راهاندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری در گسترش معاملات بورس ایران، چه از نظر ارزش معاملات و چه از نظر فراگیر بودن در جامعه بود.
و سرانجام وضعیت حال حاضر بورس ایران
امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت میکنند:
بورس اوراق بهادار تهران
انجام معاملات سهام شرکتها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت و غیره.
فرابورس ایران
که در آنجا هم سهام شرکتهایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمیشوند، دادوستد میشود.
بورس کالای ایران
انجام معاملات انواع کالاها و محصولات مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی منشا پیدایش شاخص نزدک وغیره.
بورس انرژی
انجام معاملات حاملهای انرژی از جمله برق، زغالسنگ و کک و غیره.
ارزش کنونی بورس اوراق بهادار ایران (بر اساس آخرین آمار در تیرماه سال ۱۳۹۹) به بیش از 5300 میلیارد تومان رسیده است.
بورس ایران از دریچه آمار
با هم چندتا عدد جالب در مورد بورس ایران بخوانیم:
۵۰ میلیون نفر!
بر طبق آخرین آمارها (مردادماه ۱۳۹۹) تعداد کسانی که کد بورسی دارند و میتوانند در بورس فعالیت کنند، به بیش از ۵۰ میلیون نفر رسیده است!
۲ میلیون و ۱۰۰ هزار!
این بالاترین نرخ شاخص بورس تهران در تاریخ این بازار است که در ۲۰ مردادماه ۱۳۹۹ به ثبت رسید. این در حالی است که از ابتدای پیدایش بورس تهران تا دی ماه ۱۳۹۸ تنها به ۳۰۰ هزار واحد رسیده بود!
بیش از ۳۵۰
تعداد شرکتهایی که تا اواسط سال ۱۳۹۹ در بورس تهران پذیرفته و سهامشان عرضه شده است.
بزرگترین بورسهای کنونی جهان
در پایان تاریخچه کوتاهی که از بازارهای بورس ایران و جهان خواندید، خالی از لطف نیست که چندتا از بزرگترین بازارهای بورس جهان را بشناسیم:
بورس نیویورک
بازار بورس نیویورک بزرگترین بازار بورس از نظر میزان معاملات و حجم سرمایه در جهان است. سهام بسیاری از شرکتهای بزرگ و مطرح دنیا در این بازار مبادله میشود.
ارزش بازار شرکت های موجود در این بورس به بیش از ۲۰ تریلیون دلار میرسد. شرکتها با ورود به این بورس از حیثیت و اعتبار خاصی برخوردار شده و به سرعت معروف و مشهور میشوند.
شاخص اصلی اقتصادی بازار نیویورک، داوجونز است. ورود به این لیست کار دشواری است. برای مثال، اگر بخواهید شرکتتان در این بازار باشد، ارزش هر سهامتان همواره باید بالای یک دلار و ارزش بازاری سهام شرکتتان همواره بالای ۵۰ میلیون دلار باشد.
بازار بورس نزدک
نزدک ( NASDAQ )بزرگترین بازار معامله الکترونیک سهام در آمریکا است که با حضور بیش از ۳۲۰۰ شرکت در آن، بیشترین مقدار معامله سهام را نسبت به هر بازار دیگری در جهان دارد.
ارزش بازار نزدک بیش از ۱۰ تریلیون دلار است.
بازار بورس اوراق بهادار لندن
بورس لندن بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و با ارزش سرمایه بیش از ۵ تریلیون دلار، یکی از بزرگ ترین بازارهای بورس جهان است. در حال حاضر تعدادی فراتر از نزدیک به ۲۷۰۰ شرکت از ۶۰ کشور جهان در این بازار فعال هستند.
سایر بازارهای بورس منشا پیدایش شاخص نزدک معتبر بین المللی را میتوانیم به ترتیب زیر عنوان کنیم:
- بورس توکیو (ژاپن) با ارزش ۴ تریلیون دلار
- بورس شانگهای (چین) با ارزش ۳ تریلیون دلار
- بورس سهام فرانکفورت (آلمان) با ارزش ۲ تریلیون دلار
- بورس پاریس (فرانسه) با ارزش یک و نیم تریلیون دلار
- بورس ایتالیا با ارزش ۹۰۰ میلیارد دلار
- بورس تهران (ایران) با ارزش ۲۵۰ میلیارد دلار
——***——
برای یادگیری منشا پیدایش شاخص نزدک بیشتر در مورد بورس، مقالههای زیر را برایتان آماده کردهایم:
تاریخچه بورس در جهان
واژه “بورس” در لغت و در زبان فرانسوی به معنای “کیف پول” است. به باور بیشتر کارشناسان حوزه اقتصاد، تاریخچه پیدایش واژه بورس در جهان به قرن پانزدهم میلادی باز میگردد. زمانی که بازرگانان و تجّار در شهر بروژ بلژیک، در میدانی به نام “تربورس” (TerBeurze) و در مقابل منشا پیدایش شاخص نزدک منشا پیدایش شاخص نزدک خانه اشرافزادهای به نام “واندر بورس” جمع شده و به خرید و فروش کالاها و اجناس خود میپرداختند.
از آن تاریخ به بعد مکانهایی که مردم در آن جا کالاها و اجناس مختلف را معامله میکردند، به بورس معروف شدند. تاریخ تاسیس اولین بورس در جهان نیز در منابع مختلف، قرن پانزدهم میلادی (در حدود سال ۱۴۶۰ میلادی) در آنورس بلژیک ذکر شده است.
سیر تکاملی تاریخچه بورس در جهان
به گفتهی مورّخین این مکانها در ابتدا نظم و انضباط خاصی نداشتند و همه افراد میتوانستند در آن جا فعالیت کنند، اما با گذشت زمان، تغییراتی ایجاد شد و نظم و انضباط خاصی در آنها شکل گرفت. به طوری که پس از گذشت چند سال، فقط بازرگانان، صرافان و تجّار اجازه حضور و فعالیت در آن را داشتند. با گذشت زمان و پیشرفت جوامع، تالارهای مسقّف بورس شکل گرفت و بازرگانانی که تا قبل از آن در محوطههای باز معاملات خود را انجام میدادند، به این تالارها راه یافتند. بسیاری از منابع علمی و تاریخی نیز شکلگیری بورس را از زمان آغاز به کار این تالارها به صورت رسمی ثبت کردهاند.
بازرگانان و تجّار همواره برای این که احتمال ضرر و زیان تجارت خود را کاهش دهند، به دنبال شراکت با تجّارِ دیگر بودند. در واقع آنها شراکت را بهترین راه برای کاهش ریسک و ضرر و زیان خود میدانستند، چرا که با شریک شدنِ چندین فرد در یک کسب و کار، سود و زیان احتمالی آن کسب و کار نیز بین آنها تقسیم میشد. با این طرزِ فکر بود منشا پیدایش شاخص نزدک که شرکتهای سهامی، رفته رفته جایگاه خود را در اقتصاد پیدا کردند. در این شرکتها هر فرد به اندازهی سرمایهای که در شرکت دارد، در سود و زیان آن نیز شریک میشود. نام اولین شرکت سهامی تاسیس شده “ماسکووی” (Muscovy) بود. این شرکت در سال ۱۵۵۳ میلادی و با مشارکت عده ای از تجّار در روسیه راهاندازی شد.
در تصویر زیر نقاشی سال ۱۸۵۸ میلادی از محل اولین بورسهای شکل گرفته در بلژیک را مشاهده میکنید.
اولین بورس در جهان
با گسترش معاملات و مبادلات تجاری در جهان، نیاز به سرمایهگذاری و سهامدارانِ بیشتر روز به روز افزایش یافته و در نتیجه مراکزی که بتواند بین سرمایهگذاران و متقاضیان سرمایه (یعنی شرکتها) ارتباط برقرار کند، ایجاد شد. این مراکز که بعدها به «بورس» معروف شدند، مرکزی برای خرید و فروش سهام شرکتها بودند.
اولین بورس اوراق بهادار جهان به صورت رسمی در اوایل قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد. همچنین اولین شرکتی که سهام آن در این بورس معامله شد، “کمپانی هند شرقی” بود. فعالیتهای آغازین مرتبط با بورس در شهر لندن نیز در قهوهخانههای این شهر و در اوایل قرن هجدهم میلادی شروع شد. پس از خرید یک ساختمان مستقل توسط معاملهگران در سال ۱۷۷۳، نهایتا در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن نیز فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. چندین سال بعد نیز بورس نیویورک به عنوان سومین بورس بزرگ در طول تاریخ تاسیس شد؛ که تاریخچه متفاوت و خاص خود را دارد.
با شروع فعالیت این بورسها، به تدریج بازرگانان سایر کشورها نیز به کمک دولت خود بورسهای دیگر را تاسیس کردند، به طوری که امروزه کمتر کشوری را میتوان یافت که از وجود این رکنِ اساسی اقتصاد محروم باشد. فدراسیون جهانی بورسها (WFE) در حال حاضر وظیفه هماهنگی و تسهیل مبادلات جهانی، حفاظت از حقوق صاحبان سهام و گسترش بورسهای جهان را بر عهده دارد.
در عکس بعدی تصویری از بورس بروکسل بلژیک در سال ۱۹۳۳ میلادی را مشاهده میکنید. ساختمانهایی عظیم و تالارهایی با شکوه که محل جمع شدن بازرگانان و سرمایهگذاران بوده و هستند …
تاریخچه بورسِ سهام نیویورک در وال استریت
مقرّ اصلی تعدادی از مهمترین بورسهای جهان به خصوص بورس نیویورک، در خیابان وال استریت (wall street) در محله منهتنِ نیویورک است. دلیل نامگذاری وال استریت به این نام، ساخت دیواری بزرگ توسط استعمارگران هلندی برای جلوگیری از حملات سرخ پوستان و دزدان دریایی در سالیان دور در این منطقه بوده است.
در آن زمان ۲۶ کارگزار بازارِ سهام، در خیابان وال استریت نیویورک، در ۱۷ ماهِ می سال ۱۷۹۲ میلادی زیر یک درخت چنار دور هم جمع شده و توافق نامهای را امضا کردند که بعدها به توافقنامه ” Button Wood” معروف شد. سپس در ۸ مارس سال ۱۸۱۷ اساسنامهای تنظیم شد که آغاز به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشید.
در تصویر زیر نقاشی بهجا مانده از وال استریت در سال ۱۸۶۷ میلادی را مشاهده میکنید.
بورسهای معتبر دنیا چه بورسهایی هستند؟!
بورس نیویورک در ساختمانی اجارهای واقع در پلاک ۴۰ وال استریت شروع به کار کرد. در حال حاضر معتبرترین بورس جهان، بورس نیویورک با نماد (NYSE (NewYork Stock Exchange است. شاخص اصلی این بورس داوجونز (DowJones) نام داشته و معاملات این بورس به صورت الکترونیکی انجام میگیرد. بورس نیویورک از نظر حجم سرمایهگذاری و معاملات، بزرگترین بورس دنیا است. بازار بورس نزدک (NASDAQ) نیز به عنوان بزرگترین بازار معاملاتِ خردِ سهام آمریکا توسط انجمن ملی معاملهگران اوراق بهادار بورس نیویورک در سال ۱۹۷۱ تأسیس شده و آغاز به کار کرد.
بورس لندن که پیشتر نیز به آن اشاره شد، بورس توکیو (TYO)، بورس فرانکفورت و بورس پاریس از دیگر بورسهای معتبر و مهم دنیا هستند که نقش بزرگی در اقتصاد جهان ایفا میکنند.
در تصویر زیر ساختمان رویال اکسچنچ (Royal Exchange, London) بورس لندن را مشاهده میکنید.
چکیده مطلب:
طی قرنهای اخیر سیر تحول و پیشرفت بشر در گسترش بورسهای جهان کاملا قابل مشاهده است، به طوری که در عصر حاضر، تصور جهان بدون این رکنِ اقتصادی کاملا غیر ممکن به نظر میرسد. کشورهای توسعهیافته و پیشرفته نیز با توجه به همین موضوع، همواره سعی در تسهیل شرایط برای سرمایهگذاری مردم و شرکتها در بورس داشتهاند. بورسهای نیویورک، نزدک، لندن، پاریس، فرانکفورت، توکیو و … نیز تنها چند مثال از بورسهای موفق در دنیا هستند. به طور میانگین بیش از ۹۵% از مردم کشورهای توسعه یافته در بورس این کشورها سرمایهگذاری کردهاند. به نظر شما بهتر نیست ما نیز از خودمان شروع کنیم؟!؟!
سیسکوین ( syscoin) چیست ؟
سیسکوین (با نماد اختصاری SYS) یک ارز دیجیتال است که بدون در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی ، امکان پرداخت فوری برای هر فردی در جهان را مهیا می کند . Syscoin همانند آلت کوین های دیگر ، از فناوری همتا به همتا بهره می گیرد تا بدون وجود هیچ پایگاه مرکزی عمل نماید . سیسکوین تحت مجوز دانشگاه MIT به یک پروتکل بلاک چین تبدیل شده است . این پروتکل بر مبنای بیت کوین ایجاد شده اما پتانسیل های خود را توسعه داده و راه حل های کاملی برای به وجود آوردن یک پایگاه داده قوی شامل توسعه دهندگان و شرکت های فردی ارائه می دهد .
Blockchain Foundry ، شرکت پشتیبان سیسکوین ، کمی بعد ، پلتفرم Blockmarket یکی از اولین بازار کارهای غیرمتمرکز و اولین بازاری که کاملا در Blockchain ایجاد شده است را عرضه کرد . این موضوع منجر به پذیرش بیشتر سیسکوین در بین سایر ارزهای دیجیتالی گردید .
تاریخچه پیدایش سیسکوین (Syscoin)
ایده سیسکوین اول در یک مقاله در سال 2014 عنوان شد که مواردی مثل ایجاد یک بازار غیرمتمرکز ، قراردادهای هوشمند و اسناد غیرمتمرکز ، صدور مجوز و انتقال و ذخیره داده ها و ذخیره سازی غیرمتمرکز آنها ، به عنوان خدماتی می باشد که بعد از انتشار آن عرضه شد .
Syscoin با هدف ارائه چشم اندازی از یک بازار غیرمتمرکز در بستر بلاک چین به وجود آمد . از جمله خدمات تجاری دیگر که هدف آن آسان کردن مبادلات برای مشتریان می باشد ، نام های کاربری منحصر به فرد است که صاحبان حساب ها جهت انجام عملیات در شبکه سیسکوین مورد استفاده قرار می دهد .
تیم توسعه سیسکوین در اوت 2016 بنیاد Blockchain Foundry را تاسیس نمود تا سیستم های غیرمتمرکز تجاری بر بستر بلاک چین را توسعه دهد . در تاریخ 22 دسامبر 2017 ، Blockchain Foundry اعلام نمود که رقم 3.3 میلیون دلار را به سرمایه گذاری اقتصادی اختصاص داده است . بنیاد Blockchain Foundry برای اولین بار در نیمه اول سال 2018 ، یک IPO را در بورس اوراق بهادار کانادا ایجاد کرد .
بعد از چند ماه تست و ممیزی امنیتی گسترده ، این بنیاد ورژن ابتدایی Blockmarket Desktop ، اولین سری از نرم افزارهای تجارت الکترونیک و یک ورژن آپدیت شده از Syscoin QT Wallet را در تاریخ 12 سپتامبر 2017 انتشار داد . خریداران و فروشندگان از BlockMarket که گزینه ای برای استفاده از Syscoin ، Bitcoin و Zcash در بازار می باشد ، بهره می گیرد . هم اکنون ، BlockMarket روی ویندوز و رایانه های شخصی Mac اجرا می گردد .
چگونگی عملکرد شبکه پرداخت سیسکوین (Syscoin)
Syscoin با بهره گیری از الگوریتم سختی (Gravity Wave v3 (DGW و حداکثر 2 میلیارد محدودیت سکه ، زمان بلوک 60 ثانیه ای را دارا می باشد . این ارز دیجیتال از الگوریتم هش SHA-256 بر پایه اثبات کار استفاده می کند . Syscoin 2.0 پاداشی به مقدار 54.13 توکن برای به وجود آوردن هر بلوک داشت . Syscoin 2.1 که در تاریخ 18 دسامبر سال 2016 انتشار یافت ، پاداش هر بلوک را به مقدار 330 درصد کاهش داد و به رقم 16.39 SYS رساند . پاداش های استخراج با رسیدن عرضه به حدود 2 میلیارد سکه (بلوک 24،177،646 اُم در سال 2052 ایجاد خواهد شد) تمام می شود و بعد از آن عرضه سیسکوین از طریق سیستم تورم/تقلیل قیمت ها صورت می گیرد .
Syscoin یک ارز دیجیتال مبتنی بر Blockchain بدون نیاز به مجوز دسترسی است . مجموعه ای از قراردادهای هوشمند در پلتفرم آن آزمایش شده و بر مبنای سیستم اسکریپت Bitcoin با بهره گیری از کدهای استاندارد OP1 تا OP16 کدنویسی شده است .
نسبت به قراردادهای هوشمند کامل تورینگ مانند آنچه در Ethereum پیدا می شود ، قراردادهای هوشمند در Syscoin دشوارتر نیز می شوند . در حالی که این پلتفرم همچنان با پروتکل Bitcoin سازگار است و می تواند به منظور ایجاد بلوک ها برای تجارت الکترونیک با تکنولوژی بلاک چین ترکیب گردد . این ترکیب قرارداد های سخت و سازگاری با پروتکل Bitcoin موجب شده تا سیسکوین انتخابی ایده آل برای یکپارچه سازی تجاری با امنیت بالا باشد .
همچنین خدمات Syscoin بر بستر یک سیستم هویتی نام مستعار ایجاد شده است که از نام های شناخته شده ، منحصر به فرد و حساس به حروف بهره می گیرند تا معاملات را در سراسر شبکه آسان کنند . امضاهای امن رمزگذاری شده این اطمینان را به کاربران شبکه می دهد که فقط صاحبان نام مستعار قادرند معاملات را در شبکه انجام دهند .
هم اکنون شبکه سیسکوین ویژگی های زیر را دارد :
بازار قدرتمند و غیر متمرکز Syscoin این امکان را می دهد تا شما تجارتی امن و بدون هیچ واسطه ای داشته باشید . Syscoin کمک می کند تا از تقلب در شراکت ، دخالت های سیاسی ، خرابی ، نگهداری و یا سایر هزینه های سنگین جلوگیری گردد . کلیه ی فروشگاه هایی که کالا و خدمات را بتوان در آن فروخت ، می تواند مستقیما در بازار ایجاد گردد . ویژگی های مرتبط با بازار به شرح زیر است :
قابلیت تبدیل نرخ نامعلوم به نرخ ارز معتبر در هنگام خرید ؛ قابلیت ایجاد مالکیت دیجیتالی ؛ یک سیستم بازخورد و رتبه بندی قابل اجرا برای داورها ، تجار و خریداران ؛ گزینه های گوناگون پرداخت از طریق سیسکوین ، بیت کوین و زی کش ؛ پرداخت های شخصی از طریق زی کش ؛ اعلان های حمل و نقل که از سیستم پیام رسان رمزنگاری شده جهت ارسال اطلاعات ردیابی و اطلاعات حمل و نقل دیگر بهره می گیرد ؛ و یک سیستم نظارت چند سطحی در بازار که از جستجوی امن برای پنهان کردن محصولات و خدمات از دید عموم بهره می گیرد .
رمزنگاری نامتقارن جهت ارسال اطلاعات به کلید های عمومی مستعار مورد استفاده قرار می گیرد . سیستم هویت در پیام رسانی نقش کلیدی را اجرا می کند ، چون نام مستعار ارسال کننده و دریافت کننده ها برای تعیین کلیدهای رمزگذاری استفاده می گردد . کلید های ارسال کننده و دریافت کننده با پیام رمزگذاری می گردند تا هیچ شخص ثالثی نتواند بدون داشتن کلید خصوصی هر یک از طرفین درگیر ، فرآیند انتقال اطلاعات را انجام دهد . برای رمزنگاری چند بخشی نیز امکان دارد از هویت مستعار چندامضایی استفاده گردد .
رمزنگاری Blockchain جهت انتشار ، تأیید و مبادله هر نوع گواهی دیجیتالی مورد استفاده قرار می گیرد . گواهینامه ها می توانند از طرف یک یا چند شخص در بلوک های زنجیره ای صادر شوند و اثبات کار سیسکوین برای تأیید اعتبار گواهی ها استفاده می شود . در صورت نیاز رمزگذاری اسناد نیز امکان پذیر می باشد .
در Syscoin میتوان پول را به شکل ایمن و قابل اعتماد ارسال یا دریافت نمود . شبکه سیسکوین بدون در نظر گرفتن موقعیت جغرافیایی ، امکان پرداخت منشا پیدایش شاخص نزدک فوری برای هر فردی در سراسر جهان را فراهم می نماید .
تک شاخها در دنیای استارتاپها
استارتاپها؛ شرکتهای نوپای نوآفرین که با ایده نوین یک یا چند کارآفرین برای ارائه خدمت یا محصول منحصر به فردی ایجاد میشوند، با این حال، تک شاخها در دنیای استارتاپها توجهات ویژهای را به خود جلب کردهاند.
استارتاپ ها؛ شرکت های تکنولوژی محور که معمولا" با ایده پردازی و تلاش شبانه روزی یک یا چند نفر آغاز می شود، تا خدمت یا محصول منحصر به فرد و بادوامی عرضه و بازاریابی شود.
استارتاپ در لغت به معنای آغاز یک فعالیت است که به منفعت تجاری منتهی می شود. استارتاپ ها (Start-Up) که در برخی کشورهای دنیا به شوسترینگ (Shoestring company) نیز معروف هستند، شرکت هایی هستند که با ایده اولیه و پیگیری مداوم یک یا چند نفر راه اندازی می شوند و اغلب با سرمایه اندک کارآفرینان یا خانواده و دوستان آنان راه اندازی می شود.
بارزترین خصیصه ای که می تواند بین کسب و کار سنتی و استارتاپ تمایز ایجاد کند، رشد سریع است. بنیانگذاران استارتاپ ها معمولا" در طرح اولیه خود، بازه زمانی و شتاب رشد خاصی نیز تعریف می کنند.
معرفی پیچ دِکی استارتاپ
رفع یک معضل یا خلاء پایدار یا طولانی مدت، از اصلی ترین ویژگی های راه اندازی استارتاپ ها است. استارتاپ ها با ارائه پیچ دِکی (Pitch deck) که به ارائه استارتاپی یا ارائه اسلایدی نیز معروف است، به معرفی مختصر شرکت و تیم استارتاپی، ایده و طرح تجاری کسب و کار(Business plan)، نیاز یا معضل احساس شده و مورد تمرکز، میزان نوآوری طرح در کشور و منطقه یا حتی دنیا، برتری ها و امتیازات نسبت به رقبای آن حوزه، میزان درآمدزایی پیش بینی شده با ارائه دلایل مستند و در نهایت میزان سرمایه مورد نیاز، سعی در ترغیب سرمایه گذاران قدرتمند و اطمینان بخشی به آنان جهت بازگشت سرمایه برای پیشبرد اهداف و گسترش چشم انداز استارتاپ نوپای خود دارند.
تاریخچه پیدایش استارتاپها
سابقه پیدایش استارتاپ ها به رونق سیلیکون ولی (Silicon Valley) برمی گردد. تجمع استقرار شرکت های فناوری محور در منطقه دره سانتا کلارا (که پیش تر منطقه ای نظامی در خلیج سانفرانسیسکو بوده است) در اطراف دانشگاه استنفورد در دهه ۱۹۷۰، تاثیرگذاری شگرفی بر توسعه تکنولوژیکی دنیا داشته و با آغاز به کار اچ پی (hp)، نتفلیکس (Netflix) و گوگل (Google) در سیلیکون ولی و گسترش آنها در سراسر دنیا نام این منطقه بر سر زبان ها افتاد.
پس از استقرار پرشُمار شرکت های کامپیوتری در این منطقه و به دلیل استفاده فراوان از سیلیکون در ساخت کامپیوترها، دره سانتا کلارا به فراموشی سپُرده شد و نام سیلیکون ولی بر سر زبان ها افتاد. اولین بار مجله "الکترونیک نیوز" نام سیلیکون ولی را به کار بُرد. سیلیکون؛ از پُرکاربُردترین نیمه رساناهای مورد استفاده در تولید کامپیوترها است که به دلیل فراوانی روی کره زمین، به راحتی در دسترس است.
شرکت های جنرال الکتریک (GE) و نوکیا را نیز می توان در زُمره استارتاپ های اولیه به شمار آورد، گرچه اکنون به دلیل وسعت حوزه فعالیت، دیگر نمی توان آنها را استارتاپ محسوب کرد.
عصر حباب دات کام (.com bubble)
استارتاپ ها به شکل امروزی پس از ظهور اینترنت در دنیا شکل گرفتند. دهه ۱۹۹۰ میلادی، اوج شکوفایی اقتصادی در آمریکا در قرن بیستم محسوب می شود که با ظهور و رواج اینترنت در دنیا آغاز شد و تقریبا" اواخر سال ۲۰۰۰ میلادی پایان یافت که دوران بسیار طولانی محسوب می شود. در این دوران که از نظر مدت زمان، در دنیا سابقه نداشته است، به دلیل استقبال بی نظیر از پدیده اینترنت و حوزه های مرتبط، بازار بورس اکثر کشورهای بزرگ صنعتی که در راس آنها آمریکا قرار داشت، رشد کم سابقه ای را تجربه کردند.
پس از آن، تمام شرکت هایی که به ثبت می رسیدند با اضافه کردن پیشوند "e" در خیال افزایش بهای سهام خود و جذب فراوان سرمایه پس از عرضه اولیه بودند. اما در واپسین ماه های سال ۲۰۰۰، این حباب اقتصادی منفجر شد و سهام بسیاری از شرکت ها و همچنین شاخص نَزدَک (NASDAQ) سقوط کرد. از جمله سهام شرکت آمازون از بیش از ۱۰۷ دلار به حدود ۱۷ دلار رسید. بسیاری از شرکت ها و سرمایه گذاران اعلام ورشکستگی کردند. جامعه استارتاپی دنیا از ماجرای حباب دات کام درس گرفت و امروز به شکل محتاطانه تری عمل می کند.
غولهای استارتاپی؛ مالکان بدون مالکیت
شرکت هایی مانند فیسبوک، اوبر، توییتر، تسلا و دراپ باکس (Dropbox)، هیچ یک پیش از سال ۲۰۰۰، وجود خارجی نداشتند. نام تمام این شرکت ها به لطف گسترش اینترنت، حالا در لیست باشگاه میلیارد دلاری ها به چشم می خورد.
ایربی ان بی (Airbnb)؛ با نام اصلی Air Bed and Breakfast)) که معروف ترین و اصلی ترین استارتاپ جستجو و رزرو هتل و مراکز اقامتی تفریحی است، هیچ هتل یا مرکز اقامتی به نام خود ندارد. فیسبوک به عنوان بزرگترین شرکت رسانه ای، تولیدکننده محتوا در درون شرکت ندارد. اوبر؛ بزرگترین شرکت اجاره خودرو و تاکسی در دنیا هیچ تاکسی و خودرویی به نام شرکت ندارد. از این نمونه ها در بازار استارتاپ ها بسیار فراوان هستند. دنیای اینترنت و تکنولوژی، بازارهای سنتی را تا حدودی به حاشیه رانده اند و گوی سبقت تجاری را از آنان ربوده اند.
یونیکورنها؛ اَبَرستارههای آسمان نوآوری
به استارتاپ خصوصی که ارزش بازار آن از یک میلیارد دلار فراتر رفته باشد یونیکورن (تک شاخ) اطلاق می شود. یونیکورن یا تک شاخ؛ در لغت به موجود اساطیری و افسانه ای شبیه اسب سفید اشاره دارد که نادر است. از اینرو به استارتاپ هایی که در مدت زمان کوتاهی از بدو تاسیس و آغاز به کار، قادر به افزایش ارزش بازار خود بیش از یک میلیارد دلار شده باشند یونیکورن گفته می شود.
اولین بار آیلین لی (Aileen Lee)؛ بنیانگذار شرکت سرمایه گذاری کابوی (Cowboy) در سال ۲۰۱۳، این واژه را به کار برد. کابوی از معدود شرکت های سرمایه گذاری در دنیاست که تاسیس آن از ابتدا برعهده یک خانم و با ایده وی بوده است.
وی در مقاله ای با نام "به دنیای یونیکورن ها خوش آمدید" که در تِک کِرانچ (TechCrunch)؛ وبسایت حوزه فناوری منتشر کرد استارتاپ های میلیارد دلاری را یونیکورن نامید که حکایت از کمیاب بودن این نوع استارتاپ ها در آن سال ها دارد. امروزه با وجود افزایش تعداد اعضای باشگاه استارتاپ های میلیارد دلاری، همچنان واژه یونیکورن بر سر زبان ها است.
استارتاپهای امروزی
چندین سال است پدیده استارتاپ، دیگر محدود به سیلیکون ولی نیست و در گوشه و کنار دنیا، شاهد پیدایش و رونق چشمگیر استارتاپ ها هستیم. بسیاری از کشورها، امکانات فراوانی در اختیار استارتاپ ها قرار می دهند و یا با وضع قوانین حمایتی، سعی در هموار نمودن مسیر رشد کارآفرینان جوان بومی دارند. برخی از آنها نیز با در اختیار قرار دادن تسهیلاتی بیشتر مانند ویزای استارتاپی، توجه کارآفرینان خارجی را به سمت بازار تجاری کشور خود جلب می کنند.
دیدگاه شما