محاسبه میزان نقدشوندگی سهام بورس تهران و بررسی عوامل اثرگذار بر آن
2 ** کارشناس ارشد مهندسی سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه صنعتی شریف (نویسنده مسئول).
چکیده
یکی از عوامل ریسک دارایی‌های مالی قابلیت نقدشوندگی این دارایی‌ها است و شناسایی عوامل اثرگذار بر نقدشوندگی، به پیش‌بینی وضعیت نقدشوندگی سهام و در نتیجه مدیریت ریسک سهام کمک می‌کند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی همین عوامل در بورس تهران است. داده‌های مورد مطالعه، مربوط به 48 شرکت بورسی، طی سال‌های 1392-1388 هستند. پس از تخمین ضرایب این عوامل در رگرسیون، به ازای هر یک از سهام، معناداری میانگین مقطعی ضرایب نشان می‌دهد که نقدشوندگی سهام یک چرخه هفتگی و ماهانه را دنبال می‌کند. بازده سهم و بازده بازار، حجم معاملات و تلاطم بازده سهم و بازده بازار عوامل اثرگذار بر نقدشوندگی سهام هستند. به علاوه عکس‌العمل نقدشوندگی سهام به بازده مثبت و منفی سهم متقارن نیست و اثر بازده منفی بر نقدشوندگی، بیشتر از بازده مثبت است. نتایج نشان می‌دهد که شوک‌های منفی بازده سهم و بازده بازار بیش از شوک‌های مثبت بر نقدشوندگی سهام اثرگذارند.
بازار بورس چیست و چرا افراد در بورس سرمایه گذاری می کنند؟
بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد.کار اصلی بورس این است که، زمینه ای فراهم می آورد تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تأمین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره مند شوند. در مقاله زیر مفصل در مورد بورس و بازار سرمایه نوشته ایم.
1-کسب درآمد از سرمایه گذاری در بورس
سرمایه گذاری در بورس همراه با هوش مالی و به صورت صحیح و آگاهانه از دو طریق میتواند درآمد زا باشد:
یکی با دریافت نقدی و دیگری افزایش قیمت سهام .
2-امنیت و شفافیت در سرمایه گذاری
مهمترین مزایای سرمایه گذاری در بورس، در سرمایه گذاری و برخورداری از حمایت قانون و مقررات است.
شرکت موظف اند تمام اطلاعات حائز اهمیت خود مانند اطلاعات مالی را به بورس اعلام کنند.
3- حفظ سرمایه در مقابل تورم
با خرید سهام یک شرکت در منافع این شرکت یعنی دارایی های شرکت و همچنین سود و زیان آن سهیم می شوید. طبیعتاً در طول زمان، ارزش دارایی های شرکت متناسب با تورم افزایش می یابد و همچنین ، شرکت در اثر فعالیت های اقتصادی که انجام می دهد سود قابل قبولی به دست می آورد.
4-قابلیت نقد شوندگی خوب
ویژگی دارایی خوب، این است که قابلیت نقد شوندگی بالایی داشته باشد؛ یعنی بتوان آن را سریع به پول نقد تبدیل کرد.
همین ویژگی از مهمترین مزیت هایی است که بورس را از بازارهای دیگر به خصوص مسکن جدا کرده است.
جریان نقدینگی (لیکوییدیتی) در ارزهای دیجیتال چیست؟
چه معیاری وجود دارد که بتواند میزان سلامت یک بازار را بسنجد؟ در این مورد می‌توان مواردی مانند حجم معاملات، نوسانات یا سایر اندیکاتورهای تکنیکال را بررسی کرد. اما گذشته از این موارد، یک فاکتور بسیار مهم هم به نام جریان نقدینگی وجود دارد. در بازاری که قابلیت نقدشوندگی ندارد، انجام معاملات بدون تغییر محسوس قیمت بسیار دشوار است. نقدینگی معیاری است که میزان سهولت تبدیل یک دارایی به پول نقد یا سایر دارایی‌ها را تعیین می‌کند. حتی اگر باارزش‌ترین و کمیاب‌ترین دارایی ممکن در جهان را در کوله‌پشتی‌تان داشته باشید، اما در جزیره‌ای متروک و دورافتاده گیر کنید، مشتری‌ای پیدا نخواهد شد تا آن را از شما بخرد.
جریان نقدینگی یا لیکوییدیتی چیست؟
جریان نقدینگی (Liquidity) معیاری است برای اندازه‌گیری میزان سهولت تبدیل یک دارایی به یک دارایی دیگر، بدون آنکه بر قیمت تأثیر بگذارد. به زبانی ساده، نقدینگی سرعت و سهولت خرید و فروش یک دارایی را توضیح می‌دهد. لیکوییدیتی مناسب به این معنا است که یک دارایی بتواند به‌آسانی و به‌سرعت خرید و فروش شود، بی‌آنکه قیمتش تحت‌تأثیر قرار بگیرد. متقابلاً لیکوییدیتی کم یا پایین هم به این معنا است که یک دارایی نتواند به‌سرعت خرید و فروش شود یا در صورت خرید و فروش قیمتش تغییر کند.
پول نقد بالاترین میزان نقدشوندگی را دارد؛ زیرا میتواند به‌آسانی به سایر دارایی‌ها تبدیل شود. دارایی‌ای که مشابه پول نقد باشد در دنیای ارزهای دیجیتال استیبل‌کوین است. استیبل‌کوین‌ها و سایر ارزهای دیجیتال در حال حاضر چندان در پرداخت‌های روزمره به کار نمی‌روند، اما مسأله زمان است که دیر یا زود به جایی خواهیم رسید که این نوع پول هم بتواند به عنوان وسیله پرداخت روزانه به کار رود. بیشتر حجم معاملات ارزهای دیجیتال به استیبل‌کوین‌ها مربوط می‌شود و این باعث شده که جریان نقدینگی بالایی داشته باشند.
از سویی دیگر، ممکن است مواردی مانند املاک و مستغلات، خودروهای خاص و عجیب یا انواع دارایی‌های نادر نقدینگی نسبتاً پایینی داشته باشند؛ زیرا ممکن است خرید و فروش این دست از دارایی‌ها به‌آسانی صورت نگیرد. ممکن است عتیقۀ نایابی در کلکسیون خود داشته باشید، اما نتوانید خریداری برایش پیدا کنید. علاوه بر این، فرض کنید که قصد دارید با فروش عتیقه‌تان یک ماشین بخرید. تقریباً غیرممکن است که بتوانید فردی را بیابید که همان خودرویی که می‌خواهید را داشته باشد و حاضر باشد آن را در ازای عتیقۀ شما بفروشد. در همین شرایط دشوار است که پول نقد به کار می‌آید.
معمولاً دارایی‌های مشهود، نقدینگی پایین‌تری نسبت به دارایی‌های دیجیتال دارند؛ زیرا مشهود و ملموس هستند، هزینه‌های بیشتری می‌طلبند و ممکن است معامله آنها زمان ببرد.
خرید و فروش دارایی‌ها در زمینۀ مبادله دیجیتال و ارزهای دیجیتال یک جور بازی است که در آن بیت کوین‌ها میان کامپیوترها جابه‌جا می‌شوند. این نوع معاملات مزایایی از جهت جریان نقدینگی دارند؛ زیرا در آن تسویۀ یک تراکنش نسبتاً آسان است.
با این اوصاف، بهتر است به مقولۀ جریان نقدینگی به مثابۀ یک طیف بنگریم؛ طیفی که در منتهی‌الیه یک سوی آن پول نقد و استیبل‌کوین و در سویی دیگر دارایی‌هایی با نقدینگی پایین داریم؛ مانند اشیای عتیقه و کمیاب. بهتر است که هر دارایی را در موضعی از این طیف نقدینگی به حساب آوریم.
در مفهوم سنتی دو نوع نقدینگی داریم: نقدینگی حسابداری (Accounting Liquidity) و نقدینگی بازاری (Market Liquidity).
نقدینگی حسابداری چیست؟
نقدینگی حسابداری اصطلاحی است که عمدتاً در کسب‌و‌کارها و ترازنامه‌های مشاغل به کار می‌رود. این مفهوم اشاره دارد به استطاعت یک شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت و تعهدات جاری با استفاده از دارایی‌های جاری و جریان پول نقد. نقدینگی حسابداری، مستقیماً نقد شوندگی چیست؟ با سلامت مالی یک شرکت مرتبط است.
نقدینگی بازاری چیست؟
نقدینگی بازاری حدودی است که طبق آن بازار اجازه می‌دهد که دارایی‌ها با قیمت منصفانه خرید و فروش شوند. این قیمت‌ها نزدیک‌ترین قیمت به ارزش ذاتی دارایی‌ها به شمار می‌آیند. در این مورد، ارزش ذاتی یعنی کم‌ترین قیمتی که یک فروشنده در آن مشتاق فروش است (ask)، نزدیک به بالاترین قیمتی که خریدار مایل به خرید است (bid). به تفاوت میان این دو، اسپرد خرید و فروش گفته می‌شود.
اسپرد خرید و فروش چیست؟
به تفاوت میان پایین‌ترین قیمتی که یک فروشنده مایل به فروش است با بالاترین قیمتی که خریدار خواهان خرید است، اسپرد خرید و فروش (Bid-Ask Spread) گفته می‌شود. همانطور که خودتان هم میدانید، اسپرد خرید و فروشی که مقدار کمی دارد، یعنی اختلاف میان کم‌ترین قیمت فروشنده با بیشترین قیمت خریدار کمتر باشد، مناسب لیکوییدیتی بازارها است. این یعنی بازار نقدینگی مناسبی دارد و ناهماهنگی‌های قیمتی پیوسته از سوی معامله‌گران به تعادل می‌رسد. از سوی دیگر، اسپرد خرید و فروش با اختلاف بالا نشان از نقدینگی پایین بازار دارد و نقطه‌ای که مد نظر خریدار و فروشنده است با هم اختلاف وسیعی خواهد داشت.
اسپرد خرید و فروش همچنین میتواند برای معامله‌گران آربیتراژ هم مفید باشد. این نوع از معامله‌گران می‌کوشند تا از اختلاف قیمت‌های جزئی موجود در اسپرد خرید و فروش، بارها و بارها منتفع شوند. هنگامی که معامله‌گران آربیتراژ به سود می‌رسند، اقداماتشان برای بازار هم مفید خواهد بود؛ زیرا باعث می‌شوند که اسپرد خرید و فروش کوچک شود و معامله‌گران دیگر معاملات بهتری انجام دهند. علاوه بر این، معامله‌گران آربیتراژ باعث می‌شوند که اختلاف قیمت زیادی در جفت‌‌ارزهای معاملاتی صرافی‌ها وجود نداشته باشد. آیا تا به حال به این نکته توجه کرده بودید که چرا قیمت BTC در بزرگ‌ترین صرافی‌ها که نقدینگی بالایی دارند یکسان است؟ این نکته تا حد زیادی مدیون معامله‌گران آربیتراژ است که اختلاف‌قیمت‌های کوچک میان صرافی‌ها را پیدا می‌کنند و از آن سود می‌برند.
اهمیت جریان نقدینگی
از آنجا که رمزارزها نوعی دارایی دیجیتال به حساب می‌آیند باید نقدشوندگی بالایی داشته باشند، این‌طور نیست؟ نه این‌طور نیست. برخی از دارایی‌های رمزنگاری‌شده نقدشوندگی بالاتری نسبت به سایرین دارند. این ویژگی به‌سادگی معلول حجم معاملات بالا و کارایی بازار است.
برخی از بازارها روزانه حجم معاملات چند هزار دلاری دارند، در حالی که بازارهای دیگری هستند که حجم معاملات‌شان به چند میلیارد دلار هم می‌رسد. جریان نقدینگی در رمزارزهایی مانند بیت کوین و اتریوم وضعیت مساعدی دارد، اما بازار بسیاری از کوین‌های دیگر از فقدان یا کمبود نقدینگی رنج می‌برد.
این مسئله به‌ویژه هنگام معاملات آلت‌کوین‌ها اهمیت می‌یابد. اگر در پوزیشن معاملاتی یک کوین با نقدینگی پایین باشید، ممکن است نتوانید در قیمت دلخواه‌تان از پوزیشن خارج شوید. به همین دلیل است که توصیه می‌شود به معامله آن دسته از دارایی‌ها وارد بشوید که نقدینگی بالاتری دارند.
چه اتفاقی خواهد افتاد اگر بخواهید در بازاری با نقدینگی ناکافی سفارشی بزرگ انجام دهید؟ سایش قیمت، تفاوت قیمت آخرین معامله و اجرای سفارش بعدی به خاطر فشار فروش. سایش کلان قیمت یعنی معامله مد نظر شما در قیمتی بسیار متفاوت با آنچه می‌خواستید انجام می‌گیرد. این مسئله معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد سفارشهای موجود در دفتر سفارش کافی نباشد. این مشکل صرفاً با استفاده از ابزار سفارشهای محدود (Limit Orders) حل می‌شود، اما باز ممکن است سفارشهای شما را پوشش ندهد.
نقدینگی بسته به شرایط مختلف بازار میتواند بسیار تغییر کند. بحران مالی میتواند تأثیر محسوسی بر نقدینگی داشته باشد؛ زیرا بازیگران برای پوشش تعهدات مالی کوتاه‌مدت خود از بازار خارج خواهند شد.
خلاصه مطلب
جریان نقدینگی (Liquidity) معیاری است برای اندازه‌گیری میزان سهولت تبدیل یک دارایی به یک دارایی دیگر، بدون آنکه بر قیمت تأثیر بگذارد. لیکوییدیتی مناسب یعنی یک دارایی بتواند به‌آسانی و به‌سرعت خرید و فروش شود، بدون آنکه قیمتش تغییر کند. جریان نقدینگی یا لیکوییدیتی عامل مهمی است که باید آن را در بازارهای مالی زیر نظر گرفت. معمولاً بازارهایی برای معامله مطلوب هستند که از جریان نقدینگی کافی برخوردار باشند؛ زیرا تنها در این صورت است که می‌توانید به آسانی وارد بازار شوید و از آن خارج گردید.
نسبت نقدینگی چیست
جهت تعیین میزان توانایی شرکت برای اجرای تعهدات و نیز پرداخت بدهی های کوتاه مدت، نسبت نقدینگی (Liquidity ratio) مورد استفاده قرار می گیرد، که از فاکتورهای مالی می باشد.
نسبت نقدینگی بالا نشان دهنده این است که حاشیه امنیت شرکت بیشتر است و از پس بدهی های کوتاه مدتش بر می آید. اما این بدان معنی نیست که نسبت نقدینگی هر چه بالاتر باشد بهتر است، این نسبت خیلی هم نباید بزرگ باشد.
افزایش نسبت نقدینگی به شکلی که به بالاتر از حد تعیین شده برسد نشان می دهد که شرکت توانایی کافی در جذب سرمایه و منابع خارجی ندارد و یا نتوانسته به درستی بر روی دارایی های خود سرمایه گذاری کند.
انواع نسبت های نقدینگی:
انواع نسبت های نقدینگی عبارت است از
معمولا در محاسبه نقدینگی، دارایی های زیادی مورد محاسبه قرار می گیرد.
برخی تحلیل گران معتقدند کافی است مقدار پول نقد (و مشابه ها) تقسیم بر بدهی جاری شود.
استدلال این تحلیل گران این است که موارد گفته شده دارایی هایی با میزان نقدینگی زیاد هستند و احتمالا جهت رفع و رجوع بدهی های کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرند.
هنگامی که پای طلبکاران شرکت وسط می آید، توانایی شرکت در تبدیل دارایی کوتاه مدت به وجه نقد بسیار مهم است.
در بررسی های مربوط به ورشکستگی از نسبت های نقدینگی استفاده شده و تخمین زده می شود که شرکت به چه میزان و با چه درصدی قادر به ادامه حیات است.
آزمون نقدینگی برای یک شرکت از گام های اساسی برای تحلیل وضعیت شرکت است.
نسبت جاری:
نسبت جاری در میان نسبت های نقدینگی، ساده ترین است. برای محاسبه این نسبت دارایی های جاری نقد شوندگی چیست؟ بر بدهی های جاری تقسیم می شود. دارایی های جاری، دارایی هایی ست که به یک دیگر تبدیل می شوند و در صورت نیاز در عرض یک سال می توان آن ها را به پول نقد تبدیل کرد. بدهی های جاری به آن دسته از بدهی ها گفته می شود که موعد پرداخت آن ها کمتر از یک سال است.
بدهی های جاری / دارایی های جاری = نسبت جاری
به عنوان مثال اگر نسبت جاری عدد 1.17 باشد یعنی در برابر هر صد تومان که برای پرداخت بدهی هزینه می شود، توانایی کسب 117 تومان دارایی وجود دارد.
تجزیه و تحلیل نسبت جاری:
بالا بودن نسبت جاری نشان می دهد که برای طلب کاران هیچ جای نقد شوندگی چیست؟ نگرانی نیست و اصل مبلغ خود به همراه سود آن را از شرکت دریافت خواهند کرد. شرکت به آسانی توانایی تامین نقدینگی مورد نظر را دارد. میان ریسک و بازده ارتباط موثری وجود دارد، وقتی بستانکاران در وضعیت امن تری قرار دارند، در مقابل بازدهی کمتری برای سهامداران وجود دارد.
دارایی های جاری در حقیقت بخش غیر مولد نقد شوندگی چیست؟ شرکت است و تمرکز بیش از حد بر آن باعث عدم مدیریت نقدینگی می شود . جهت تعیین حد مناسب برای دارایی های جاری فاکتورهای زیادی دخیل هستند از جمله:
- نوع فعالیت
- نسبت جاری
- اوضاع کلان اقتصادی
- ترکیب اعتبار و موقعیت شرکت
- دارایی های جاری
اگر نسبت جاری بیش از اندازه بالا باشد یعنی از دارایی ها به درستی در راستای سودآوری استفاده نمی شود و اگر این نسبت از حد متعارف پایین تر باشد یعنی نقدینگی شرکت در حالت نامطلوبی قرار دارد و باید انواع دارایی های جاری شرکت افزایش پیدا کند. این دارایی ها عبارتند از:
- حساب ها و اسناد دریافتنی
- موجودی
- اوراق بهادار کوتاه مدت
- موجودی نقد
تحلیل گران عدد مناسب برای این نسبت را عدد یک می دانند.
موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات اعزام حسابدار در محل می باشد.
نحوه محاسبه نسبت نقدینگی
نسبت آنی یا سریع:
نسبت آنی در مقایسه با نسبت جاری کمی سخت تر محاسبه می شود. برای محاسبه این نسبت فهرست دارایی هایی که در مقایسه با پول نقد (و مشابه ها) از قدرت نقد شوندگی کمتری برخوردارند (مانند موجودی و ملزومات کالا) از دارایی های جاری شرکت کسر می شود.
بدهی های جاری / (حساب های دریافتنی + سرمایه گذاری های کوتاه مدت+ پول نقد و مشابه های پول نقد) = نسبت آنی
البته یک فرمول دیگر هم برای این نسبت وجود دارد:
بدهی های کنونی / (موجودی کالا – دارایی های جاری) = نسبت آنی
تجزیه و تحلیل نسبت آنی:
به بالا بودن نسبت آنی می توان از دو زاویه نگاه کرد:
- اعتبار دهندگان کوتاه مدت دچار هیچ مشکلی نخواهند شد.
- نقدینگی یا مطالبات شرکت بسیار زیاد است.
هیچ کدام از دو عامل گفته شده خوب نیست و نشان دهنده مدیریت نادرست یا محافظه کاری اغراق گونه در تامین نقدینگی جاری می باشد.
از طرفی پایین بودن این نسبت هشداری است برای پرداخت های کوتاه مدت. اگر این نسبت کمتر از یک باشد ممکن است شرکت نتواند بدهی های کوتاه مدت خود را سر موعد پرداخت نماید.
معمولا نسبت آنی از نسبت جاری کوچک تر است.
نسبت آنی اگر حدود عدد 1 باشد بدون مشکل است.
نسبت پول نقد:
در این نسبت موجودی کالا، دارایی های جاری و حساب های دریافتنی در نظر گرفته نمی شود. جهت پیش بینی توانایی پرداختی شرکت در مواقع ضروری این نسبت در مقایسه با نسبت قبلی بیشتر به کار می آید.
اگر شرکتی به میزان کافی توانایی نقد شوندگی نداشته باشد به مشکل بر می خورد حتی اگر از سود دهی بالایی برخوردار باشد.
بدهی های جاری / (سرمایه گذاری های کوتاه مدت + پول نقد و مشابه های پول نقد) = نسبت پول نقد
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله بودجه و حسابداری را به شما پیشنهاد می کنیم.
نقد شوندگی چیست؟
نقد شوندگی یعنی میزان سرعت تبدیل شدن یک دارایی به پول نقد ، این دارایی می تواند هر چیزی باشد زمین٬ طلا٬ سهام و یا حتی یک تابلو فرش ، میزان نقد شوندگی هر چقدر بالاتر باشد نگرانی برای تبدیل کردن آن دارایی به پول نقد کمتر می شود.
برای درک بهتر این موضوع ادامه مطلب را با یک مثال برایتان توضیح میدهیم:
فرض کنید ۵۰ میلیون تومان پول دارید و می خواهید آن را به یک دارایی دیگر تبدیل کنید. دو گزینه پیش روی شما می باشد٬ گزینه اول یک قطعه زمین در ناحیه ای از شهری که در آن زندگی میکنید و گزینه دوم خرید ۱۲ عدد سکه بهار آزادی.! همانطور که میدانید بین دو گزینه بالا سکه بهار آزادی راحت تر به پول نقد تبدیل می شود. فروشنده می تواند با مراجعه به یک طلا فروش به راحتی سکه های خود را با قیمت روز به پول نقد تبدیل کند در حالی که برای تبدیل زمین به پول نقد کار سختی در پیش خواهد داشت.پس در نتیجه نقد شوندگی سکه بیشتر از زمین مسکونی می باشد.
نقد شونده ترین بازار مالی کدام است؟
بورس را می توان به عنوان نقد شونده ترین بازار مالی نام برد زیرا سرمایه گذار برای فروش سهام خود و تبدیل آن به پول نقد فقط به چند کلیک نیاز دارد.
دیدگاه شما