حجم مبنا در بورس

شما می توانید اطلاعات سهم از جمله قیمت پایانی مربوط به هر سهم را در سایت سهمیو دنبال کنید.

بررسی تأثیر حجم مبنا بر میزان بازدهی و نقدشوندگی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

پژوهش حاضر به­دنبال بررسی تأثیر حجم مبنا (به‌مثابۀ متغیر مختص بازار سرمایۀ ایران)، بر متغیرهایی نظیر میزان بازدهی و حجم نقدشوندگی سهام در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش، حجم مبنا برای شرکت­های موجود در نمونۀ پژوهش بر اساس میزان سرمایۀ آنها (سهام منتشرشده)، بازدهی سهام بر اساس میزان سود نقدی، سود سرمایه­ای و عواید حاصل از افزایش سرمایه و درنهایت، نقدشوندگی سهام شرکت­ها بر مبنای حجم معاملات ریالی سهام آنها نسبت به حجم معاملات ریالی کل بازار با در نظر گرفتن ارزش بازاری شرکت­ها و ارزش کل بازار محاسبه شده است. نتایج پژوهش حاضر برای 150 شرکت بورسی در فاصلۀ سال­های 1387-1391 نشان می­دهد، در سطح اطمینان 95 درصد بین حجم مبنا و بازدهی سهام شرکت­های بورسی رابطۀ معنی­داری وجود ندارد؛ اما در سطح اطمینان فوق­الذکر، ارتباط معنی­دار میان حجم مبنا و نقدشوندگی سهام شرکت­های بورسی تأیید می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Studying the Influence of Base Volume on Stock Returns and Liquidity in Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

• Hamid Reza Vakilifard 1
• Ja'far Joola 2
• Hamid Reza Babaei 3

Base volume is a mechanism that was employed in 2003 in Tehran Stock Exchange. The objectives of using this mechanism were controlling transactions and preventing spurious oscillations of stock prices. However, implementing this instrument faced opposition from the beginning. Capital market participants considered base volume as one of the main reasons for trading nodes. They believed that base volume's short-term benefits would be less important than its long-term disadvantages. In this study, we examined the relationship between base volume (as an Iranian capital market specific-variable) and some variables such as stock returns and liquidity of firms listed on Tehran Stock Exchange. In this paper, base volume for sample companies, was calculated with regard to four criteria:(1) capital (the number of stocks issued), (2) cash dividends, (3) capital gains and (4) liquidity. The results showed that there was no relationship between base volume and stock returns. However, the significance of relationship between base volume and liquidity was approved.

کلیدواژه‌ها [English]

• Base volume
• Liquidity
• Stock Returns
• Trading nodes

اصل مقاله

مراجع

- خان­محمدی، هادی. (1388).«تأثیر حجم مبنا بر تسریع نوسانات قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران». فصلنامۀ مطالعات حسابداری،1 (25)، تهران، 23-42.

- رهنمای رودپشتی، فریدون. (1386). مجموعه مقالات، سخنرانی­ها و مطالب تخصصی مالی. تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی (واحد مرکز).

- سلیم‌پور، مریم. (1384). «بررسی تأثیر حجم نقدشوندگی سهام بر بازده سهام شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

- عبده تبریزی، حسین. (1382). «پدیدۀ سهام شناور آزاد و تعیین حجم مبنا». مجلۀ حسابداری مدیریت، 1(22)، تهران، 27-32.

- گلچین، زهرا. (1385). «بررسی تأثیر حجم مبنا بر زیر ساختار بازار در بورس اوراق بهادار تهران». پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.

- Admati,A.,Fleiderer.P. (1998)."A theory of intraday patterns:volume and price variability". Review of financial studies, Vol. 4, No.2 , pp. 283-301.

- Hillion,P.,Suominen,M., (2004)."The Mainipulation of Closing Prices". Journal of Financial Markets, Vol.3, No.2, pp. 351-375.

- Karl Felixson, Anders Pelli. (1999)." Day end returns – stock price manipulation". Journal of Multinational financial management, Vol.2, No.3., pp. 95 – 727.

- Libor Nemecek and Jan Hanousek ( 2004)." Market structure, Liquidity and information based trading at the stock Exchange". Journal of finance, Vol. 3, No.3, pp. 293-305.

- Michael Latriche and Carole Bin Zivon – Forde (2012). "How should Liquidity be measured". journal of finance, Vol.41 , No.1, pp. 270-296.

حجم مبنا در بورس

معاون سازمان بورس و دو کارشناس بازارسرمایه درباره اجرای روش جدید محاسبه حجم مبنای شرکت های بورسی توضیحاتی ارایه کردند.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، در پی برنامه مسئولان بازار سرمایه مبنی بر اجرای روش جدی محاسبه حجم مبنای شرکت های بورسی ، معاون سازمان بورس و دو کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با سنا ، اقدام به ارایه توضیحاتی در این باره کردند.

*توضیحات معاون سازمان بورس

محمدرضا عربی معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس گفت:تغییر فرمول حجم مبنا، باعث تحرک و پویایی در سهام شرکت های بزرگ می شود و جلوی حرکت کند و گاه تنبل گونه این دسته از سهم ها را می گیرد، همین امر باعث اقبال فعالان بازار سرمایه به سهام شرکت های بزرگ و در نتیجه افزایش معاملات روزانه می شود.حجم مبنا از مباحث بسیار مطرح بین سرمایه گذاران و فعالان بازار سرمایه بود، چون وجود حجم مبنا به خصوص برای شرکت های بزرگ به سدی برای تغییر قیمت و معاملات تبدیل شده بود. به طوری که روند معاملات در این دسته از نمادها به کندی و سختی صورت می گرفت.

وی با اشاره به سهام شرکت های بزرگی مانند"فارس" و "پارسان" گفت: معمولاً این دسته از سهم ها به دلیل حجم مبنای بالا اگر به هر دلیلی بخواهند افت یا رشد قیمت داشته باشد مجبور به معامله حجم بالایی از سهام شرکت هستند تا حجم مبنا تکمیل شود و به دنبال آن تا 4 درصد مثبت یا منفی تغییر قیمت را تجربه کنند.همین امرموجب شده بود تا قیمت سهام برخی از شرکت ها به سختی به وضعیت تعادلی خود نزدیک شود، چون حجم مبنا بالا بود و باید حجم زیادی معامله صورت می گرفت تا سهام به تعادل برسد فعالیت در نمادهای بزرگ خیلی کم شده بود و سهامدارن به ویژه سهام داران جزء به این سهم ها ورود نمی کردند، زیرا به سرعت سهامشان به تعادل نمی رسید.

عربی افزود:با این تصمیم اگر سهام شرکتی یک میلیارد تومان در روز معامله شود می تواند حجم مبنا را کامل پر کند و آنچه که به عنوان قیمت پایانی محاسبه می شود و مبنای عمل روز بعد معاملاتی قرار می گیرد متوسط قیمت معاملات در طول یک روز است.

این مقام مسوول با تأکید بر این نکته که در این مدل با یک میلیارد تومان معامله در یک روز سهام شرکت می تواند مثبت یا منفی کامل شود، توضیح داد: این امر مانع از ایجاد صف های فروش و خرید در روزهای متوالی می شود، بدین ترتیب به تعادل رسیدن سهام شرکت های بزرگ راحت تر و سریع تر انجام می شود.

معاون نظارت بر بورس ها و ناشران سازمان بورس درباره تفاوت مدل جدید با مدل گذشته گفت: در مدل گذشته اگر متوسط قیمت سهامی که در یک روز معامله می شد به حجم مبنا نمی رسید، به اندازه ضریب حجم مبنا تعریف می شد اما الان با تغییری که صورت گرفته چنانچه قیمت حجم معاملات یک روز شرکت های بزرگ یک میلیارد تومان باشد، متوسط قیمت اعمال خواهد شد و ضریب جدیدی بر آن اعمال نمی شود که بر قیمت پایانی تاثیر بگذارد.

وی درباره مزیت این مدل جدید تصریح کرد: حُسن این اتفاق این است که سهام شرکت های بزرگ پویاتر شده و زودتر به تعادل می رسند و سهامداران کمتر منتظر افت یا رشد سهام می مانند و در نتیجه با انگیزه بیشتری می توانند فعالیت کنند. به همین سبب سرمایه گذارن خرد ترغیب می شوند که به سهام اینگونه شرکت ها ورود کنند.

*نشانه ای مثبت از سازمان بورس در حمایت از سهامداران

حسین خزلی خرازی کارشناس بازار سرمایه هم گفت: این اقدام سازمان بورس برای روان سازی بازار بسیار موثر است و نشان می دهد سازمان بورس به منظور حمایت از سرمایه گذاران اقدام به بازنگری در قوانین و دستورالعمل ها کرده است.این دیدگاه کلی که بازنگری در جزئیات و دستورالعمل های سازمان بورس و به خصوص دستورالعمل های معاملاتی و ادبیات های مالی برای حمایت از سرمایه گذاران شروع شده اقدام بسیار مناسبی است و نشان می دهد که سازمان بورس از سهامداران حمایت می کند.

وی ادامه داد: قانون حجم مبنا در سازمان کارگزاران تصویب شد،چراکه در آن زمان مشکلات بزرگ تری در بازار سرمایه وجود داشت. اعم از این که در آن زمان سامانه معاملات با مشکل مواجه بود و حتی سیستمی که شاخص را محاسبه می کرد امکان محاسبه میانگین موزون قیمت را نداشت.در آن زمان حجم مبنا به دلیل جلوگیری از انحراف معاملات و در واقع دستکاری بازار وضع شد و به این دلیل که امکان محاسبه میانگین وزنی وجود نداشت(Rated Average Price) فرمولی به نام حجم مبنا وضع شد و حجم مبنایی با نرخ 8 در ده هزار برای شرکت ها ایجاد شد.

خرازی افزود: بنابراین ریشه تاریخی حجم مبنا باز می گردد به محدودیت های موجود در بازار سرمایه در روزهای پیشین، لذا، هم اکنون با پیشرفت سیستم های فعال در بازار سرمایه و طبق استانداردهای معمول دنیا بر اساس میانگین موزون، کاهش حجم مبنا موجب روان شدن معاملات شده و سازمان بورس به راحتی می تواند در قدم بعدی این حجم مبنا را حذف کند. کمااینکه در سالهای پس از آن فرابورس ایجاد شد و حجم مبنا نیز برای معامالت لحاظ نمی شود، با این حال، معاملات آن بسیار روان انجام می شود و میزان نقدشوندگی بالایی نیز دارد.

وی گفت: به نظر می رسد بازارسرمایه کشور می تواند هم پا با استانداردهای جهانی حرکت کند.به این دلیل که هم اکنون بازاری داریم که حجم معاملات آن، میزان سهام شناور آزاد، تعداد دفعات معاملات، آنلاین تریدینگ و 1200 ایستگاه کارگزاری موجود در آن از بازارهای جهانی چیزی کمتر ندارد. بنابراین، شرایط برای پیاده سازی استانداردهای جهانی در بازار سرمایه هم اکنون فراهم شده است.

*توضیحات حجم مبنا در بورس فنی همراه با مثال از سوی یک کارشناس

مهدی ساسانی تحلیلگر کارگزاری بانک پاسارگاد هم توضیح داد: طبق دستور العمل جدید سازمان بورس و اوراق بهادار، برای تغییر حجم مبنا قابلیت 4 در 10 هزار از سرمایه برای کلیه شرکتها از این پس باید رعایت شود، اما تبصره ای که به آن اضافه شده، باعث می شود تا این موضوع برای بازار سرمایه بسیار سودمند باشد. به گونه ای که اگر این فرمول ارزش حجم مبنای شرکتی را از 10 میلیارد ریال بالاتر ببرد، اضافی این ارزش کسر شده و تنها حجم مبنایی برای این شرکت در نظر گرفته می شود که ارزش یک میلیارد حجم مبنا در بورس تومان را داشته باشد.

وی افزود: این امر باعث می شود سهام شرکت های بزرگ بازار حالت نقد شوندگی بهتری پیدا کنند؛ یا به عبارت دیگر بیشتر مورد اقبال بازار قرار گیرند. از طرفی حداقل ارزش برای حجم مبنا 500 میلیون ریال تعریف شده است، این باعث می شود حرکت های گروهی بر روی سهام خیلی کوچک کمتر شود، چرا که حجم مبنای شرکتهایی با سرمایه پایین در این حالت افزایش می یابد. برای بقیه شرکتها به روال طبیعی و از فرمول 4 در 10 هزار سرمایه شرکت استفاده خواهد شد.

وی گفت: از طرفی این حجم مبنا هر هفته می تواند متغیر باشد و چون در یک معامله گنجانده می شود با بالا رفتن قیمت پایانی در هر هفته حجم مبنای این نماد در هفته بعد تغییر کند، بطوریکه قیمت پایانی آخر هفته مبنای حجم مبنای هفته بعد قرار خواهد گرفت.با اینکار هر چقدر قیمت یک سهم بالاتر برود با فرض سرمایه ثابت با وجود افزایش ارزش بازار، حجم عددی حجم مبنا کاسته خواهد شد و بالعکس. البته این موضوع برای شرکتهایی است که حجم مبنای کنونی آنها بیش از یک میلیارد تومان ارزش دارد.

وی با ذکر مثالی ادامه داد: اگر بخواهیم حجم مبنای نمادی مثل هلدینگ خلیج فارس را حساب کنیم ، هم اکنون سرمایه این شرکت ضرب در فرمول فوق حجم مبنایی میدهد که ارزشش بیش از یک میلیارد تومان خواهد بود لذا برای حجم مبنا این هلدینگ نیاز است حداکثر ارزش یعنی همان یک میلیارد تومان را بر قیمت پایانی روز چهارشنبه یعنی 10412 ریال تقسیم کنیم تا حجم مبنای این شرکت برای هفته بعد بدست بیاید. در نتیجه حجم مبنای فارس در فرمول جدید عددی در حدودد 960 هزار سهم قاعدتا باید در نظر گرفته شود. حالا اگر چهارشنبه هفته آینده قیمت پایانی به نسبت امروز کمتر شده باشد میزان حجم مبنا افزایش عددی خواهد داشت. این موضوع کمک می کند تا سهام شرکت فارس معاملاتی روانتر را پیگیری کند و همچنین با جذاب شدن قیمت، معاملات روانتر شود.

ساسانی خاطرنشان کرد: در طرف دیگر نمادی مثل تمحرکه حجم مبنای 26000 سهمی دارد که این رقم ارزشی کمتر از 500 میلیون ریال دارد و در حداقل قانونی دستورالعمل جدید نیست، لذا در این حالت چون قیمت پایانی این نماد روز چهارشنبه 2322 ریال بوده است برای اینکه ارزش حجم مبنا زیر 50 میلیون تومان نباشد باید برایش حجم مبنایی در حدود 217000 سهم را رعایت کنند.برای بقیه نماد هایی که در دسته متوسط قرار میگیرند همان سرمایه ضرب در 0.0004 حجم مبنا را به دست می آورد.

حجم مبنا چیست؟

شاید شما هم دیده باشید که قیمت آخرین معامله یک سهم با قیمت پایانی آن یکی نیست.
برای مثال سهم شما دارد در 5+ درصد معامله می‌شود، اما قیمت پایانی 2+ درصد افزایش پیدا کرده است. دلیل این اختلاف به خاطر موضوعی است که به آن حجم مبنا حجم مبنا در بورس می‌گوییم. اگر تازه با بورس آشنا شدید و قصد سرمایه گذاری در بورس را دارید پیشنهاد می‌کنیم دوره های آموزشی تالار بورس را مشاهده کنید.

فیلم آموزش رایگان حجم مبنا در بورس

حجم مبنا به زبان ساده در قالب یک مثال

تعریف ساده حجم مبنا در بورس و رابطه حجم معاملات و حجم مبنا را با یک مثال ساده توضیح می‌دهیم.

فرض کنید امروز من یک دلار را از یکی از دوستانم 1 میلیون تومان بخرم.
آیا قیمت دلار در بازار می‌شود یک میلیون؟
خیر. حجم این معامله کوچک‌تر از آن است که بخواهد قیمت را در کشور عوض کند. اما اگر چند صد میلیون دلار در این قیمت معامله شود، قیمت واقعا تغییر می‌کند.

حجم مبنا در واقع مبنایی است برای سنجش حجم معاملات و دخیل کردن آن‌ها در میزان تغییرات قیمت.

در بازارهای پرعمق معمولا حجم معاملات به قدری زیاد است که تغییرات قیمت برای عموم مردم قابل پذیرش است. اما در بازارهای کم‌عمق مثل بورس تهران، باید حجم معاملات به یک حدی برسد تا تغییرات قیمت پذیرفته شود.

حجم مبنا را از کجا ببینیم؟

حجم مبنا یک عدد است که از سوی سازمان بورس اعلام می‌شود.
برای مثال می‌گوییم برای یک سهم به‌خصوص، حجم مبنای سهم برابر است با 2 میلیون سهم.
یعنی اگر 2 میلیون سهم در 3+ معامله شود، قیمت به اندازه 3 درصد بالا خواهد رفت.

حالا چه می‌شود اگر 200 هزار سهم با قیمت 3+ معامله شود؟
در این حالت چون تعداد سهام معامله شده، 10% حجم مبنا است، قیمت به اندازه 0.3+ بالا می‌رود.

تصور کنید بعد از این معامله، 2 میلیون سهم در قیمت 5- معامله شود، در این صورت قیمت پایانی کجا خواهد بود؟

بله، درست حدس زدید. چون تعداد معاملات حجم مبنا رو پر می‌کند، قیمت پایانی در 5- قرار خواهد گرفت.

حجم مبنای کم خوب است یا بد؟

سهمی که حجم مبنای بزرگ‌تر داشته باشد، سخت‌تر دچار نوسان می‌شود.
در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود.

این ماجرا به تنهایی نه خوب است و نه بد. یک سهم با حجم مبنای بزرگ می‌خرید، برای سهم صف خرید تشکیل شده، اما چون سهم خیلی خوب است، کسی حاضر نیست آن را بفروشد.
به همین دلیل حجم مبنا پر نمی‌شود و قیمت بالا نمی‌رود.
فردا، در پیش بازار، این قیمت به عنوان صفر بازار در نظر گرفته می‌شود.

اما همین اتفاق، یک خوبی بزرگ هم دارد. اگر حجم مبنای سهم کوچک بود (مثلا یک سهم) هر کس می‌توانست با پول کم، سهم را مثبت و منفی کند و در روند معاملات اختلال به‌وجود بیاورد.
در این صورت شما فکر می‌کردید سهم مثبت است، خرید خود را انجام می‌دادید، اما اندکی بعد با صف فروش مواجه می‌شدید.

نوسانگیرها و معامله‌گران روزانه، معمولا به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که می‌توانند روی این نمادها نوسان‌های بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری بگیرند.

یکی دیگر از خوبی‌های این قانون این است که تنها با درخواست خرید یا درخواست فروش قیمت جابجا نمی‌شود.
یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود.
برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد.

حجم مبنا چطور محاسبه می‌شود؟

می‌خواهیم نحوه اعمال آن در بورس را محاسبه کنیم. البته که نیازی نیست شما خودتان به محاسبه این عدد بپردازید.
می‌توانید در سایت TSETMC حجم مبنای هر سهم را ببینید.

با این حال خوب است بدانید که این واژه، مساوی است با 4 سهم از 10 هزار سهم یک شرکت.
یعنی شرکتی که 10 میلیارد سهم دارد، حجم مبنای آن باید برابر باشد با 4 میلیون سهم.

اما این قاعده دو استثنا دارد. یک این که حجم مبنا باید دست‌کم پنج میلیارد تومان باشد.

حداکثر حجم برای شرکت‌هایی با سرمایه بالاتر از 2 هزار میلیارد تومان، برابر است با 12 میلیارد تومان و برای شرکت‌هایی که کم‌تر از 2 هزار میلیارد تومان دارند، معادل 10 میلیارد تومان است.

حجم مبنای 1 به چه معنا است؟

برای برخی سهم‌ها ممکن است ببینید که این حجم برابر یک در نظر گرفته شده است.
برای مثال برای حق تقدم‌ها، حجم مبنا برابر با 1 فرض می‌شود.

معنی این عدد این است که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقا باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد.

چرا قیمت سهم در صف خرید 5+ نمی‌شود؟

یک روز می‌بینید برای سهم شما صف خرید تشکیل شده و تمام روز صف خود را حفظ می‌کند. اما قیمت پایانی آن 2.5+ می‌شود. دلیل این ماجرا چیست؟

فرض کنید حجم مبنای سهم یک میلیون برگه باشد. اگر فقط 500 هزار برگه سهم معامله شود، نصف حجم مبنا پر شده است. پس فقط نصف 5 درصد یعنی 2.5 درصد به قیمت پایانی اضافه می‌شود.

مثلا اگر سهم 1000 تومان باشد، قیمت آن به 1025 تومان می‌رسد. روز بعد این قیمت (1025 تومان) صفر تابلو خواهد بود.

اگر فقط 100 هزار سهم معامله شود، قیمت پایانی در این سهم به‌خصوص 0.5 درصد بالا می‌رود و قیمت پایانی به 1005 تومان می‌رسد.

چرا این اتفاق می‌افتد؟ چون دیگران هم مثل شما باور دارند که سهم خوب است و کسی حاضر نمی‌شود آن را بفروشد.

قانون عرضه و تقاضا و حجم مبنا

از اصول اقتصاد می‌دانیم اگر کالایی وجود داشته باشد که کسی آن را نمی‌فروشد اما تعداد زیادی متقاضی دارد، قیمت آن بالا می‌رود. افزایش قیمت تا جایی ادامه پیدا می‌کند که بالاخره دارندگان آن کالا مجاب شوند که کالای خود را بفروشند.

اما به خاطر دامنه نوسان، قیمت یک سهم نمی‌تواند به یکباره 50 درصد افزایش پیدا کند. اگر فروشندگان حاضر نباشند سهم را به قیمت فعلی بفروشند، حجم مبنا پر نمی‌شود و قیمت صفر فردا به اندازه کافی بالا نمی‌رود. فردا هم دوباره فروشندگان حاضر به فروش نیستند و متقاضیان برای سهم صف کشیده‌اند.

در این حالت می‌گویند یک گره معاملاتی ایجاد شده است. چرا که سهم متقاضی دارد اما قیمتش بالا نمی‌رود. برای همین باید فرایند رفع گره (بازگشایی بدون سقف کف) برای این سهم اعمال شود.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده بفرمایید.

حجم مبنا چیست ؟

اگر شروع به فعالیت در بازار بورس کرده باشید و یا اگر با فعالان بازار بورس در ارتباط باشید احتمالا با این اصطلاح روبه رو شده اید:
“آیا معاملات فلان سهم حجم مبناش رو پر کرده ؟ “
” حجم مبنا چقدر هست ؟ “
” نتونست حجم مبناشو بزنه “
“حجم مبناشو پر کرد”
برای توضیح دقیق و شفاف حجم مبنا ابتدا به تعریف برخی مفاهیم دیگر می پردازیم.

دامنه نوسان

برای دریافت اطلاعات سهام اگر به سایت tsetmc.com و یا سایت سهمیو سر زده باشید، برای هر سهم در روز معاملاتی بازه ی قیمتی تعیین میشود تحت عنوان بازه مجاز .
بازه مجاز در واقع بازه ای است که حجم مبنا در بورس در آن حداقل و حداکثر قیمتی که یک سهم می تواند در روز معامله شود را نشان می دهد.

چگونه بازه مجاز برای هر سهم تعیین می شود ؟

برای مثال سهمی که قیمت پایانی روز قبل آن 200 تومان است، در اطلاعات مربوط به بازه مجاز آن قیمت حداقل 190 تومان و حداکثر آن 210تومان درج شده است.
پس دامنه ی نوسان این سهم نسبت به قیمت پایانی آن در روز قبل +5 و –5 درصد است.
لازم به توضیح است دامنه نوسان برای بازارهای مختلف متفاوت است. برای کسب اطلاع در این خصوص پیشنهاد میکنیم در خصوص بازارهای بورس و فرابورس مطالعه نمایید.

قیمت پایانی

قیمت پایانی برابر است با میانگین موزون کلیه معاملات یک سهم در یک روز معاملاتی.
فرض کنید یک سهم در قیمت های متفاوتی در یک روز معامله می شود:

قیمت	حجم
190	200.000
200	150.000
210	50.000
220	3.000.000

شما اگر بخواهید میانگین قیمتی که این سهم معامله شده را به دست آورید. باید میزان حجم مبنا در بورس حجمی که در هر قیمتی معامله شده را در میانگین در نظر بگیرید. چون برای مثال این سهم در قیمت 220 تومان 3 میلیون سهم معامله شده و در قیمت 200 تومان 150 هزار سهم معامله شده است.
در نتیجه :
میانگین موزون = مجموع (حاصلضرب قیمت در میزان حجم معامله شده ) / حجم مبنا در بورس مجموع حجم معامله شده
و این میانگین موزون همان قیمت پایانی برای این سهم است. که میتوانید این اطلاعات را در سایت سهمیو برای هر سهم مشاهده کنید.

چرا حجم مبنا به وجود آمد ؟

در مثالی که در خصوص دامنه نوسان زدیم، در نظر بگیرید من تعداد 50 برگه سهم از این سهم را دارم. طبق اطلاعات این سهم، بازه ی مجاز برای معاملات آن بین 190 تا 210 تومان است.
در نظر بگیرید من اگر تعداد 50 سهم خودم را با قیمت 210 تومان سفارش فروش بگذارم و همین میزان سفارش خرید گذاشته شود چه اتفاقی می افتد ؟
در این شرایط قیمت پایانی سهم را محاسبه کنید :
قیمت پایانی :

پس درصد قیمت پایانی امروز نسبت به دیروز 5 درصد افزایش داشته است.
این اتفاق ممکن است تعمدا و برای افزایش و یا کاهش ارزش سهم رخ دهد.
لذا سازمان بورس مفهومی به نام حجم مبنا را اعلام کرد. حجم مبنا به جلوگیری از بازاری هیجانی و داشتن ریسک کنترل شده و اینکه معاملات بر اساس عرضه و تقاضا انجام شود کمک میکند.

علاوه بر این موارد حجم مبنا باعث شد درصد قیمت پایانی سهم بعد از یک روز معاملاتی میزان معقول تری باشد.

تعریف حجم مبنا

حداقل حجمی که باید طی یک روز معاملاتی، معامله شود تا قیمت پایانی با حداکثر و یا حداقل دامنه نوسان برای سهم محاسبه شود.
میزان حجم مبنا برای سهم ها متفاوت است.

فرمول محاسبه حجم مبنا

بر مبنای اینکه سازمان بورس اعلام کرد حداقل 10درصد از سهام یک شرکت باید طی یکسال (250 روز معاملاتی) معامله شود حجم مبنا برای یک روز معاملاتی بدین شکل محاسبه میشود:

کل سهام شرکت * 0.0004 = حجم مبنا برای یک روز

( سوال: اگر یک سهم به اندازه ی حجم مبنای اعلام شده معامله نشد چه میشود ؟ )

در نظر بگیرید حجم معاملات یک سهم در یک روز 2 میلیون باشد.
حجم مبنا برای این سهم 3 میلیون است.
حال به این اصطلاح که یک سهم حجم مبنای خود را کامل نکرده است بر میخوریم.

این سهم اگر به اندازه ی حجم مبنا معامله میشد قیمت پایانی آن میتوانست حداکثر و یا حداقل دامنه نوسانش باشد.
ولیکن در این شرایط که به اندازه حجم مبنای تعیین شده معامله نشده است چه اتفاقی می افتد و چه تاثیری در قیمت پایانی دارد ؟
با یک نسبت ساده می توان فهمید:
(اگر 3 میلیون معامله میشد 5 درصد، حال که 2 میلیون معامله شده است چند درصد؟ )
2M/3M = x/5%

شما می توانید اطلاعات سهم از جمله قیمت پایانی مربوط به هر سهم را در سایت سهمیو دنبال کنید.

حجم مبنا چیست؟ | چگونه از حجم مبنا در بورس استفاده کنیم

حجم مبنا چیست؟ محاسباتی که از سرمایه شما محافظت می‌کند و اجازه نمی‌دهد بخاطر افزایش یا کاهش بی حساب و کتاب قیمت سهام لطمه‌ای به سرمایه شما وارد شود. در بازار بورس و فرابورس همه چیز بررسی شده و اجازه نمی‌دهند قیمت‌ها خارج از چهارچوب افزایش یا کاهش پیدا کند. حجم مبنا حداقل تعداد معامله‌ای است که یک سهام در طول روز باید داشته باشد.

می دانید؟ بورس فرصت خوبی برای سرمایه گذاری مالی است. اما خب باید راه و چاهش را بلد بود. شما باید سواری گرفتن از این بازار را بلد باشید تا زمین نخورید. شاید بپرسید مگر سود بورس چقدر است که این همه راه را برویم؟ خب آنقدری هست که خیلی‌ها زندگی‌شان با سرمایه گذاری در این بازار از این رو به آن رو شده است. البته همانطور که پیش‌تر گفتیم باید بلدش باشید. بهترین راه برای موفقیت، کسب سود و برخورداری از بازده واقعی بورس کسب دانش و افزایش اطلاعات از زیر و بم بورس است.

اگر قصد سرمایه گذاری در این بازار را دارید باید از دایره المعارف بورس و اصطلاحات بورس استفاده کنید. یعنی معنا، مفهوم و کاربرد هر یک از اصطلاحات و واژگان را بیاموزید. یکی از کاربردی‌ترین اصطلاحاتی که باید بدانید، حجم مبناست. حجم مبنا چیست؟ همان چیزی که از سواستفاده برخی افراد سودجو و یا بوجود آمدن قیمت‌های کاذب جلوگیری می‌کند. در ادامه به شما خواهیم گفت که حجم مبنا چگونه این کار را انجام می‌دهد. تعریف حجم مبنا چیست؟ حجم مبنا یعنی چه؟

حجم مبنا و فرمولش

حجم مبنا چیست؟ بطور کلی حجم مبنا به معنای تعداد سهامی است که می‌بایست در یک جلسه یا روز معاملاتی خرید و فروش شود؛ که در این راستا "قیمت سهم" به اندازه "دامنه نوسان" در حرکت باشد. به عنوان مثال: اگر قیمت سهی در روز قبل (با احتساب دامنه نوسان ۵% بورس و فرابورس) ۱۰۰ تومان باشد و حجم مبنای یک سهم ۵۰۰ هزار باشد، برای اینکه قیمت پایینی سهم به ۱۰۵ برسد؛ حتما باید ۵۰۰ هزار سهم بر روی قیمت ۱۰۵ معامله شود تا بتوان گفت: شامل ۵ درصد مثبت شده است.

حال فرض کنید سهمی که در یک روز پایانی ۱۰۰ و حجم مبنای ۵۰۰ هزار است، ۲۵۰ هزار عدد بر روی ۵ معامله شود، در چنین حالتی به این علت که نصف حجم مبنا معامله شده است، قیمت پایینی آن بجای ۱۰۵ بر روی عدد ۱۰۲.۵ قرار می‌گیرد؛ (در واقع در این حالت دامنه نوسان ۵% بوده و ۵ تومان قیمت می‌خورد اما به این علت که نصف حجم مبنا معامله شده، نصف دامنه نوسان قیمت می‌گیرد).

در کل حجم مبنا به منظور اطمینان از (خرید و فروش یک سهم) استفاده می‌شود تا بتواند قیمت مورد نظر برای نوسان مثبت یا منفی را در خود لحاظ کند این معاملات سبب ایجاد تغییر در شاخص کل بورس نیز می شود.

حجم مبنا در بورس حداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد. با استفاده از این ابزار، امکان نوسان کاذب برای سهم‌های بورسی از بین می‌رود و نشان دهنده حجم معاملات در بازار می باشد.
کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادهای فعال در بورس تهران است. این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری می‌شود. بنابراین هیچ یک از معامله‌گران در محاسبه آن دخالتی ندارند و می‌توانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند.

در واقع ابزاری برای نوسان منطقی قیمت‌ها. حجم مبنا در سال ۱۳۸۲ در قوانین سازمان بورس ثبت شد و از آن پس تا به امروز در حال اجراست. البته میزان حجم مبنا در اسفند ماه سال ۹۸ تغییر کرد. از حجم مبنا برای محاسبه قیمت پایانی سهام یک شرکت استفاده می‌شود. حجم مبنا برای تمامی شرکت‌های فعال در بورس اجرا شده و هدفش صیانت از سرمایه تمام سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی و همچنین حق و حقوق شرکت‌های فعال است.

هر نمادی که در بازار بورس وجود دارد تعداد مشخصی سهام با توجه به کوچکی یا بزرگی شرکت در بورس عرضه می‌کند. یک شرکت ممکن است ۲۰ میلیون سهام عرضه کند و شرکتی دیگر ۱۵ میلیون سهم. به هر حال ۲۰ درصد از کل سهام این شرکت‌ها در سال باید در بازار بورس معامله شود.

این به معنای این خواهد بود که سهام این شرکت‌ها راکد نمانده و توسط معامله گران خرید و فروش می‌شود. فرمولی که برای آن در نظر می‌گیرند به این صورت است که ۲۰ درصد تعداد سهام را تقسیم بر ۲۵۰ روز کاری (روزهای کاری در سال) کرده و میزان حجم مبنا در بورس به دست می‌آید. به این ترتیب حجم مبنای روزانه برابر با ۰.۰۰۰۸ می‌شود. برای مثال اگر شرکتی دارای ۱۰ میلیون سهام است باید روزانه میزان ۸ هزار سهم در این نماد معامله شود تا تغییرات قیمت بر آن اعمال شود.

نحوه محاسه حجم مبنا چگونه می باشد؟

در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم. سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود.

حجم مبنا ابزاری برای تعیین قیمت پایانی

قیمت پایانی هر نماد بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید. یعنی میانگین قیمت‌هایی که در آن روز سهام معامله شده است را در نظر می‌گیرند، اگر این میزان با حجم مبنا برابری کند پس میانگین قیمت‌ها به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می‌شود اما اگر حجم معاملاتی که در یک روز انجام می‌شود از حجم مبنا کمتر باشد به نسبت کاهش یا افزایش سهم از قیمت آن کم شده و همان قیمت پایانی محسوب می‌شود.

فرض کنید که سهامی ۵ درصد مثبت نوسان داشته و در کنار آن حجم مبنا را نیز پر کرده است. بنابراین برای قیمت گذاری روز بعد کل این ۵ درصد نوسان مثبت در نظر گرفته می‌شود (قیمت برای روز بعد ۵ درصد افزایش پیدا می‌کند) اما ممکن است سهامی ۵ درصد نوسان مثبت را دارا باشد اما حجم مبنا را پر نکرده و برای مثال اگر حجم مبنا ۶۰ هزار بوده فقط توانسته در آن روز ۳۰ هزار معامله را ثبت کند بنابراین دامنه نوسان آن نصف حساب شده و برای روز بعد قیمتش ۲.۵ درصد افزایش خواهد داشت. حالا به هر نسبتی که تا حجم مبنا فاصله دارد نوسانش در نظر گرفته می‌شود.

با توجه به قانون حجم مبنا هر نماد باید حداقل میزان سهامی را در یک روز مورد داد و ستد قرار دهد تا بر اساس آن قیمت پایانی ثبت شده و بر اساس همین قیمت پایانی و نوسانات آن است که محدوده قیمت روز بعد مشخص می‌شود

در ادامه مقاله حجم مبنا چیست؟ یا حجم مبنا در بورس چیست؟ توضیح می‌دهیم که حجم مبنای در نظر گرفته شده برای سهام پویا و در حال تغییر است. آخرین روز معاملاتی هر هفته، حجم مبنای هفته بعد برای نماد مورد نظر را مشخص می‌کنند. اگر قیمت بالا رود، حجم مبنا کاهشی و اگر قیمت پایین بیاید حجم مبنا افزایشی خواهد بود.

حجم مبنا را از چه طریق می توان مشاهده کرد ؟

هر سهم در بازار سرمایه دارای یک حجم مبنای متفاوت می باشد که برای مشاهده آن ابتدا باید وارد سایت tmctse شوید و پس از آن با جستجوی سهم مورد نظر از تابلوی معاملاتی آن در پایین قسمت قیمت معاملاتی میزان حجم مبنا را مشاهده نمایید.

برای دانستن میزان حجم مبنای هر نماد کافیست از تعداد سهام عرضه شده آن و حجم معاملاتی آن مطلع باشید البته اکثر نمادها این حجم مبنا را اعلام می‌کنند و همچنین در تریدر خود تمام جزییات مربوط به میزان حجم مبنا، حجم معاملات در آن روز، نوسان قیمت و در نهایت قیمت پایانی را مشاهده خواهید کرد و برای محاسبات نیازی به فرمول و حل مسئله ریاضی ندارید همه چیز حاضر و آماده در اختیارتان قرار خواهد گرفت و یا اگر برای معاملات خود از سایت سازمان بورس استفاده می‌کنید باز تمام این جزییات به رویت شما خواهد رسید.