ریسک سرمایه گذاری

برآورد ریسک سرمایه گذاری در یک پرتفوی ارز دیجیتال و بهینه سازی آن با استفاده از روش ارزش در معرض خطر

1 دانشجوی دکتری مهندسی مالی واحد کرج ، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج ، ایران.

2 استادیار ،گروه مهندسی صنایع ، واحد کرج ، دانشگاه آزاد اسلامی کرج ، ایران.

3 استادیار، گروه مدیریت مالی واحد تهران جنوب ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ، ایران.

4 دانشیار، گروه حسابداری واحد کرج ، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج ، ایران.

چکیده

ارز دیجیتال یک صورت پیچیده از پول الکترونیک است. فرایند انتقال وجه در این سیستم کاملا مستقیم بوده ودر مقایسه با روش سنتی از هزینه و زمان کمتری برای انجام تراکنش ها به نقاط مختلف دنیا برخوردار است . ارزهای دیجیتال از سیستمی به نام بلاک چین استفاده می کنند، هر شخصی که با بلاک چین آشنا شود و مزایای‌ آن‌را درک کند، جای خالی آن را در کشور ما را حس می کند. مزایایی‌ مانند عدم امکان دستکاری اطلاعات، هوشمندسازی و غیرمتمرکزسازی فرایند‌ها،به همراه شفافیت بالا از جمله مسائلی است که افراد را به آینده این فن اوری خوش‌بین می کند.در این پژوهش تعدادی از ارزهای دیجیتال با بالاترین حجم معامله و نقدینگی جهت ایجاد پرتفوی انتخاب شده و با استفاده از روش در معرض خطر، ریسک و بازدهی پرتفوی محاسبه شده است و نهایتا پرتفوی بهینه جهت سرمایه گذاری ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

* اصغر پور، حسین و رضا زاده ،علی (1394) ، تعیین سبد بهینه سهام با استفاده از روش ارزش در معرض خطر،نظریه های کاربردی اقتصاد، سال دوم، شماره 4 ،صص 38-77

* راعی، رضا و سعیدی، علی (1383)، مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد

* راغفر،حسین و آجرلو ، نرجس (1395) ، برآورد ارزش در معرض خطر پرتفوی ارزی یک بانک نمونه با روش GARCH-EVT-Copula ، پژوهشهای اقتصادی ایران، شماره 67،صص 141-113

* رود پشتی ، فریدون و همکاران (1396) ، بررسی کارایی بهینه سازی پرتفوی با استفاده از ماکزیمم نسبت شارپ پایدار در مقایسه با بهینه سازی مارکویتز،چشم انداز مدیریت مالی شماره 18 ،صص 145-125

* سجادی زینب،فتحی سعید ، (1392) تبیین فرایند چهار گامی محاسبه ارزش در معرض خطر به عنوان معیاری برای اندازه گیری ریسک و پیاده سازی آن در یک مدل بهینه سازی ریسک سرمایه گذاری سرمایه گذاری فصلنامه علمی پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، شماره 20،صص13-1

* شرکت ماتریس تحلیلگران سیستم های پیچیده(1388)،ریسک بازار بارویکرد ارزش درمعرض خطر، تهران : نشر آتی نگر

* فرامرز طهماسبی(1394)، برآورد ریسک سرمایه گذاری در یک پورتفوی دارایی در ایران،پژوهشات اقتصادی ، شمارە 4 ،صص923-903

* کریم زاده، سعید (1396) ، پرتفوی ارزی بهینه ذخائر بانک مرکزی ج.ا. ایران (رهیافت فرا مدرن پرتفوی)، مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار شماره 32 ، صص170-151

* محمد رضا مباشر فر(1397)، شاخص های ایجاد یک سبد سرمایه گذاری شامل ارزهای دیجیتال ،سال استخراج(1397)،برگرفته از لینک:

* مدیریت ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ سرمایه ﮔﺬاری ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ، تئوری پرتفولیو، سال استخراج (1397) برگرفته از لینک :

* نوری ، مهدی ، نواب پور ، علیرضا ، (1396)، طراحی چهارچوب مفهومی سیاست گذاری ارزهای مجازی در اقتصاد ایران ، سیاستگذاری عمومی ، شماره 4، صص 78-51

* یحیی زاده فر، محمود؛ صفائی قادیکلائی، عبدالحمید و خـاکپـور، مهـدی (1390 )، مقایسـه مدلهای تشکیل پرتفوی سهام مبتنی بر تصادفی و غیرتصـادفی فارسـی بـودن بـازده مورد انتظار در بورس اوراق بهادار تهران، پیشرفتهای حسابداری، شماره 60، صص196-171 .

* Dirk Dodebier, Could cryptocurrencies contribute to a well-diversified portfolio for European investor , Master Thesis Finance Tilburg School of Economics and Management , Administration numbers: U1237083 , 814869, November 16, 2017

* https://www.forbes.com/sites/rkulkarni/2018/08/08/six-reasons-why-institutional-investors-could-flock-to-crypto-in-2019/#177b727b3dce Six Reasons Why Institutional Investors Could Flock To Crypto In 2019

* Mir mohammadi sadrabadi, M., Moinaddin, M., & Nayebzadeh, S. (2013).Determining the optimal portfolio in Iran stock exchange by value at risk approach. Journal of basic and applied scientific research, 3(3),pp 813-820

* Mohamed Abdelazim and others ,(2005). Would students T-GARCH improve VaRestimates?. Master Thesis, University of Jyvaskyla, Finland.

* Roy Alexander Harjunpää,(2017) CRYPTOCURRENCY CORRELATION ANALYSIS ,Bachelor’s thesis,Programme: Business Administration, specialisation: Finance and Accounting ,Supervisor: Pavlo Illashenko

* Sofia Anyfantaki, Economic Analysis & Research Department, Bank of Greece, 21, El. Venizelos Ave, 10250, Athens, Greece, ISSN 1109-6691, APRIL 2018

* Yanuar Andrianto, Yoda Diputra. The Effect of Cryptocurrency on Investment Portfolio Effectiveness. Journal of Finance and Accounting. Vol. 5, No. 6, 2017, pp 229-238. doi: 10.11648/j.jfa.20170506.1

ریسک چیست و انواع ریسک سرمایه گذاری کدامند؟

معمولا زمانی که صحبت از انواع ریسک به میان می‌آید، کلمه خطر برجسته می‌شود؛ اما باید بدانیم که ریسک فقط دربردارنده خطر و مفهومی منفی نیست. ریسک در معنای کلی، نا اطمینانی از آینده را نشان می‌دهد. ممکن است ما خود را در معرض ریسک قرار دهیم و با فرصت‌های مثبت مواجه شویم. این فرصت‌های مثبت در مفاهیم مالی قابل توضیح هستند. بنابراین ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است. عموماً مفهوم ریسک در مالی و سرمایه‌گذاری مورد توجه است. در مقاله پیش رو قصد داریم به توضیح انواع ریسک بپردازیم.

چرا ریسک وجود دارد و انواع آن کدامند؟

از آغاز پیدایش تمدن، انسان‌ها همواره با عوامل متغیر و خطرهای زیادی مواجه بوده‌اند و احتمال خسارت همواره وجود داشته است. انسان نخستین با مخاطرات طبیعی مواجه بوده و به تدریج آموخته است که اتفاقات ناخوشایند را پیش‌بینی کند و برای مقابله با آن‌ها‌ آماده باشد. هر چه میزان رشد و پیشرفت انسان بیشتر می‌شود، در معرض تصمیم‌گیری‌ها‌ و پیچیدگی‌های بیشتری قرار می‌گیرد و در معرض ریسک‌های بیشتری قرار می‌گیرد.

به طور کلی، موقعیت‌های ریسکی که افراد با آن مواجه می‌شوند معمولا شامل دو دسته می‌شود:

این ریسک‌ها در واقع همان خطرات فیزیکی مثل خطر تصادف، بیماری، طلاق، بلایای طبیعی و …. هستند که عمدتا در اختیار ما نیستند و در صورت وقوع، نتیجه‌ای جز خسارت ندارند. این ریسک‌ها عموماً قابلیت بیمه شدن دارند و همیشه موجب زیان می‌شوند.ریسک سرمایه گذاری

این نوع ریسک‌ها معمولا در شرایط اقتصادی قابل اندازه‌گیری هستند و نتیجه احتمالی آن‌ها می‌تواند سود یا زیان باشد. انواع سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی، بازی‌های مبتنی بر شرط‌بندی، از جمله چنین ریسک‌هایی هستند.

ریسک‌های نوع اول کاملا زیان ده هستند و با بیمه کردن می‌توان خسارات ناشی از آن را کاهش داد. اما ریسک‌های نوع دوم می‌توانند به نتایج مثبت و سود ده ختم شوند. در ادامه به تقسیم بندی ریسک‌های پویا که در سرمایه‌گذاری با آن مواجه هستیم، می‌پردازیم. بهتر است ابتدا “مفهوم ریسک” در سرمایه‌گذاری را تعریف کنیم، در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی ریسک گفته می‌شود. این انحراف بازده می‌تواند مثبت یا منفی باشد، هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، در اصطلاح گفته می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد بود.

طبقه بندی افراد از نظر پذیرش انواع ریسک

سرمایه‌گذاران را از منظر پذیرش ریسک می‌توان به سه دسته تقسیم‌ نمود:

• افراد ریسک‌گریز: این افراد رویکرد محافظه‌کارانه دارند. این شخص ترجیح می‌دهد، بازده مطمئنی داشته باشد و احتمال موفقیت وی بالا باشد.
• افراد ریسک‌پذیر: این افراد رویکرد جسورانه دارند شخص ریسک بالا را به منظور دریافت سود بالاتر می‌پذیرد.
• افراد خنثی نسبت به ریسک: سومین گروه افرادی هستند که به اصطلاح آن‌ها‌ را ریسک خنثی می‌نامند. این افراد ارزش پولی را مقدار ارزش اسمی‌ آن می‌دانند.

ریسک‌پذیری و ریسک گریزی به معنای به استقبال ریسک رفتن و از ریسک فراری بودن نیست. بلکه نشان می‌دهد، افراد ریسک گریز در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی بیشتری نسبت به یک واحد ریسک‌پذیرفته شده قبلی انتظار دارند. همچنین افراد ریسک‌پذیر در ازای پذیرش یک واحد ریسک بیشتر، بازدهی کمتری نسبت به یک واحد ریسک‌پذیرفته شده قبلی توقع دارند. این اصل که کسب بازده بالاتر تنها با پذیرش ریسک بیشتر امکان پذیر است بیانگر این حقیقت است که نمی‌توان ریسک نکرد و بازده به دست آورد و در مقابل نیز اگر سرمایه‌گذاری ریسک بالاتری بپذیرد به طور طبیعی باید انتظار بازده بالاتری داشته باشد. در واقع شما با پذیرش ریسک بیشتر پاداش دریافت می‌کنید که به آن صرف ریسک می‌گویند. صرف ریسک در سرمایه‌گذاری‌هایی که ریسک بالاتری دارند، بیشتر است.

معیارهای سنجش انواع ریسک سرمایه گذاری

برای اندازه‌گیری ریسک سرمایه‌گذاری معیارهای متفاوتی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ‌انحراف معیار بازده تاریخی یا میانگین یک سرمایه‌گذاری است. بالا بودن انحراف معیار محاسبه شده نشان‌دهنده بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری می‌باشد. شرکت‌‌های بسیاری زمان و منابع مالی خود را صرف شناسایی ریسک‌های متفاوتی که در معرض آن هستند قرار داده تا بتوانند ریسک خود را ارزیابی و مدیریت کنند. عموماً ریسک‌های سرمایه‌گذاری، به دو نوع اساسی تقسیم می‌شود:

۱- ریسک سیستماتیک

این نوع ریسک، مربوط به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه است که قابل حذف نیست. ریسک سیتماتیک بر کل بازار اثر می‌گذارد و محدود به صنعت خاص نیست.

۲- ریسک غیرسیستماتیک

برخلاف ریسک سیستماتیک، این نوع ریسک قابل کنترل و کاهش است. ما می‌توانیم شرکتی را که در اثر تصمیم‌گیری‌های نادرست یا شرایط بحرانی با افت قیمتی مواجه شده را خریداری نکنیم و از این ریسک جلوگیری کنیم. به جز دو مورد فوق، انواع دیگری نیز از ریسک وجود دارد که برخی زیرمجموعه همین دو نوع ریسک هستند.

۳- ریسک نرخ سود (Interest rate risk)

اگر چند گزینه برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم، این نوع ریسک مطرح می‌شود. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق مشارکت. تفاوت نرخ سود این دو سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را به یکی از دو گزینه که ریسک کمتری برای ما دارد، سوق دهد. مثلاً اگر خرید سهام ۲۰ درصد سود و خرید اوراق سود ثابت ۱۵ درصدی داشته باشد و بانک سود اوراق را تا سطح ۲۰ درصد افزایش دهد در این صورت به صرفه است که با ریسک کمتری اوراق خریداری کنیم نه سهام. این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر می‌گذارد.

۴- ریسک تورم (Inflation risk)

رشد نرخ تورم باعث می‌شود بر بازدهی سرمایه‌گذاری موثر است؛ زیرا بازدهی خالص از اختلاف بازدهی ناخالص و نرخ تورم حاصل می‌شود. به طور مثال اگر انتظار بازدهی ۵۰ درصدی داشته باشیم و نرخ تورم سالانه ۱۵ درصد داشته، در نهایت ۳۵ درصد بازدهی خواهیم داشت. هرچه نرخ تورم افزایش یابد از میزان بازدهی ما در این حالت کاسته می‌شود. پس باید سرمایه‌گذاری انتخاب کنیم که بازدهی بیشتری داشته و در نهایت پس از کسر تورم، رضایت ما را فراهم کند. به این نوع ریسک که در اثر افزایش نرخ تورم به فرد تحمیل می‌شود، ریسک تورم می‌گویند.

۵- ریسک مالی (Financial risk)

شرکت‌ها در صورت‌های مالی خود بخشی تحت عنوان، تسهیلات و تعهدات مالی دارند. هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی بیشتر باشد، توان شرکت جهت توسعه و گسترش و افزایش سوددهی کاهش می‌یابد. به این نوع ریسک، ریسک مالی گفته می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران با لحاظ این نکته سهام شرکت‌ها را خریداری می‌کنند و از شرکت‌هایی که تعهدات مالی زیادی دارند به دلیل ریسک مالی فاصله گرفته و به سراغ گزینه‌های کم ریسک تر می‌روند.

۶- ریسک نقدشوندگی (liquidity risk)

دارایی مطلوب، دارایی است که قدرت نقدشوندگی بالا دارد. اگر دارایی به راحتی فروش نرود، صاحب آن دارایی، با ریسک نقدشوندگی مواجه است. در مورد سهام نیز این ریسک وجود دارد. فرض کنید قصد دارید سهام شرکتی را در بازار به فروش برسانید ولی به دلیل عملکرد نامناسب شرکت، کسی سهام را نمی‌خرد. در این حالت شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. هرچه سرعت خرید ریسک سرمایه گذاری و فروش سهمی بیشتر باشد و معاملات آن را روان‌تر باشد این ریسک در آن کم رنگ‌تر است.

۷- ریسک نرخ ارز (currency risk)

در مورد شرکت‌های واردات محور، ریسک نرخ ارز بسیار با اهمیت است. اگر شرکت مورد نظر شما، عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کند، با رشد نرخ ارز، درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهد شد و هزینه زیادی را متحمل می‌شود. با رشد هزینه‌ها، سود دهی شرکت کاسته شده و نتیجه نهایی، عدم رغبت سرمایه‌گذاران به خرید شرکت مذکور است. البته این ریسک، نوعی ریسک غیر سیتماتیک محسوب می‌شود که توسط شرکت‌ها قابل کنترل نیست.

۸- ریسک تجاری

در ریسک تجاری به این موضوع توجه می‌شود که آیا شرکت قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است یا خیر؟ به عبارتی، ریسک تجاری کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر می‌گیرد. این هزینه‌ها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینه‌های اداری می‌شود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که می‌فروشد، می‌باشد.

۹- ریسک اعتباری یا ریسک نکول

ریسک اعتباری یا نکول، ریسک عدم بازپرداخت سود یا اصل بدهی قلمداد می‌شود. این نوع ریسک برای سرمایه‌گذاران اوراق قرضه، نگران کننده است. اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک نکول و به همین ترتیب کمترین بازده را دارند. از طرف دیگر اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک نکول و در نتیجه نرخ بهره بالاتر هستند.

۱۰- ریسک کشور

ریسک کشور، به عدم توانایی یک کشور در پرداخت تعهدات مالی گفته می‌شود. در صورت بروز چنین ریسکی، به عملکرد سایر بخش‌های مالی کشور نیز صدمه وارد می‌شود. آسیب سایر کشورهای در ارتباط با آن نیز محتمل است. این ریسک در غالب کشورهای در حال توسعه که کسری بودجه شدید دارند، رخ می‌دهد.

۱۱- ریسک سیاسی

ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک است. در این حالت، بی‌ثباتی سیاسی، جنگ، کنترل‌های نظامی، تغییر قوانین دولتی، روی تصمیم‌های سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارد. این نوع ریسک با عنوان ریسک ژئوپلیتیک نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که در مورد این ریسک وجود دارد، آن است که هر چه افق زمانی سرمایه‌گذاری طولانی‌تر شود، این ریسک بیشتر می‌شود.

جمع بندی انواع ریسک

در این مقاله با تعریف ریسک آشنا شدیم. انواع مختلف ریسک از منظرهای مختلف را بررسی کردیم. همچنین با طبقه بندی پذیرش ریسک در افراد مختلف، آشنا شدیم. به طور کلی، ریسک‌هایی که با آن مواجه هستیم؛ دو نوع قابل پویا و خالص هستند. ریسک‌های خالص عموماً زیان ده هستند و هدف ما صرفا کنترل ریسک‌های پویا است. به منظور کاهش زیان‌های ناشی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری، چندین راه حل وجود دارد. لازم به ذکر است که ما قادر نیستیم همه ریسک‌های سرمایه‌گذاری را مهار کنیم. بلکه با دانش و تجربه حاصل از مدیریت ریسک می‌توانیم آن را به سطح قابل تحملی کاهش دهیم. یکی از راه‌های کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، سبد دارایی است. در واقع با سرمایه‌گذاری در چند سهام، ریسک کلی سبد سهام کمتر از مجموع ریسک‌های تک‌ تک سهام خواهد شد. استفاده از تنوع بخشی این امکان را فراهم می‌کند که با کنار هم قراردادن دارایی‌های مالی متنوع ریسک کمتری را متحمل شویم. استفاده از سهام مختلف در سبد سرمایه‌گذاری موجب کاهش ریسک غیرسیستماتیک می‌گردد. تنوع‌بخشی باید با دانش و تجربه کافی صورت بگیرد و در صورت امکان از متخصصین این امر بهره گرفته شود. درحالی‌که اکثر متخصصان سرمایه‌گذاری موافق هستند ریسک سرمایه گذاری که تنوع سازی نمی‌تواند در برابر ریسک آن‌ها را تضمین کند، می‌توان گفت تنوع سازی مهم‌ترین مؤلفه برای کمک به یک سرمایه‌گذار در رسیدن به اهداف مالی دوربرد است و این درحالی‌که ریسک مالی را به حداقل می‌رساند.

سرمایه گذاری در بورس مناسب چه افرادی است ؟

در زمینه سرمایه‌گذاری در بورس سهام، پرسش‌هایی این چنینی پیش می‌آیند که:

✔ آیا فقط افراد ریسک‌پذیر می‌توانند در بورس سرمایه‌گذاری کنند یا در بورس برای افراد ریسک گریز هم امکان سرمایه‌گذاری وجود دارد؟

✔ آیا بورس، فقط جای افراد حرفه‌ای و متخصص است یا افراد غیرحرفه‌ای هم می‌توانند در بورس سرمایه‌گذاری کنند؟ و در کل، سرمایه گذاری در بورس مناسب چه افرادی است ؟

شما چه نوع سرمایه گذاری هستید؟ ریسک پذیر یا ریسک گریز؟

به سرمایه گذار یا معامله‌گری که اهل ریسک کردن است و قدرت پذیرش ریسکش بالا است، سرمایه گذار ریسک پذیر گفته می‌شود. در نقطه مقابل به افرادی که اهل پذیرش ریسک نیستند و در سرمایه گذاری‌هایشان ریسک نمی‌کنند، ریسک گریز می‌گویند. به نمودار زیر توجه کنید:

با دقت در نمودار بالا می‌توانید پاسخ پرسش اول را پیدا کنید. این نمودار، میزان ریسک هر اوراق بهاداری را که در بورس دادوستد می‌شود، نشان می‌دهد.

همان‌طور که در نمودار نیز مشخص است، افرادی که به‌ هیچ‌ عنوان تمایلی به پذیرش ریسک ندارند می‌توانند در بورس، اوراق مشارکت یا اوراق اجاره خریداری کنند. چون این اوراق، سود تضمین‌شده دارند. افرادی که میزان ریسک‌پذیری آن‌ها اندکی بیشتر است، احتمالاً سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری را به خرید اوراق مشارکت و اوراق اجاره ترجیح می‌دهند. چون این اوراق می‌توانند بازدهی بیشتری برای سرمایه گذار داشته باشند. سرمایه‌گذارانی که از دو گروه قبلی ریسک‌پذیرتر هستند، ترجیح می‌دهند خودشان به طور مستقیم سهام شرکت‌ها را خریداری کنند. چون احتمال می‌دهند که در ازای پذیرش این ریسک، سود بیشتری به دست می‌آورند. در نهایت، افرادی که اقدام به خرید و فروش قراردادهای آتی می‌کنند باید بسیار حرفه‌ای و متخصص باشند. زیرا قراردادهای آتی، در شمار اوراق بهادار بسیار پر ریسک محسوب می‌شود.

سرمایه گذاری در بورس مناسب چه افرادی است ؟ آیا بورس فقط برای حرفه‌ای‌ها است؟ ویدیوی زیر می‌تواند در یافتن پاسخ این پرسش بیشتر به شما کمک کند:

چگونه می‌توان بهترین سرمایه گذاری در بورس را تجربه کرد؟

اگر با مفاهیمی مثل صندوق سرمایه‌گذاری یا قراردادهای آتی آشنایی ندارید نگران نباشید. زیرا در مقاله‌های دیگر این مفهوم‌ها را توضیح خواهیم داد. هدف مقاله ما پاسخ به این پرسش بود که آیا بورس برای افراد ریسک‌پذیر مناسب است یا ریسک گریز؟ و پاسخ این است: «همه افراد با سطوح مختلف ریسک‌پذیری امکان سرمایه‌گذاری در بورس را دارند.»

اما سؤال دوم که آیا بورس، تنها متعلق به افراد متخصص و حرفه‌ای است؟ یا افراد غیرمتخصص هم می‌توانند در بورس سرمایه‌گذاری کنند؟ نمودار زیر، پاسخ این سؤال را هم مشخص خواهد کرد:

همان‌طور که در نمودار بالا هم به‌ خوبی مشخص است، افرادی با کمترین تخصص هم می‌توانند از طریق خرید اوراق مشارکت، اوراق اجاره یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری که سود ثابتی دارند، وارد بورس شوند. افرادی که تخصص بیشتری دارند، می‌توانند از بین سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوقی را که عملکرد مناسب‌تری دارد برای سرمایه‌گذاری در نظر بگیرند یا از خدمات سبدگردانی اختصاصی که در گفتارهای آینده به‌ طور کامل توضیح خواهیم داد، استفاده کنند. با افزایش میزان شناخت و آگاهی افراد از سازوکار ارزیابی سهام شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند به ‌صورت مستقیم نسبت به خرید و فروش سهام شرکت‌ها اقدام کنند. افراد بسیار متخصص و حرفه‌ای هم در کنار همه گزینه‌های مورد اشاره، مهارت خرید و فروش ابزارهای با ریسک بالا مثل قراردادهای آتی و… را پیدا خواهند کرد. با این اوصاف، پاسخ سؤال دوم هم مثبت است؛ یعنی برخلاف برخی تصورات رایج، بورس فقط محلی برای سرمایه‌گذاری افراد متخصص و حرفه‌ای نیست و غیر حرفه‌ای‌ها هم می‌توانند سرمایه‌گذاری در بورس را تجربه کنند.

ریسک سیستمی و صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک

هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی و مطالعه ریسک سیستمی در میان صندوق­های سرمایه‏گذاری مشترک در بازار سرمایه ایران است. برای بررسی ساختار همبستگی بازدهی روزانۀ خالص ارزش دارایی­های صندوق­های سرمایه­گذاری مشترک در دورۀ زمانی 1/01/1390 تا 1/01/1399 ازمدل گارچ چند متغیره و روش همبستگی شرطی ثابت و پویا استفاده شده­است. نتایج این مطالعه بیانگر آن است که شواهد سرایت و ریسک سیستمی در میان صندوق­های سرمایه­گذاری مشترک وجود دارد. براساس نتایج مدل با توجه به مثبت بودن ضریب دلتا (δ) انتظار می­رود همبستگی شرطی در میان صندوق­های سرمایه­گذاری به دنبال بروز شوک در سری بازدهی­های آن­ها افزایش یابد. همچنین از آنجا که ضریب گاما (γ) در سطح 5 درصد معنی­­دار و میزان قابل توجهی بوده است، انتظار می­رود که عبور از شرایط نا­اطمینانی و نوسانی زمان­بر باشد. لذا در این مقاله راهکار­های مدیریتی و سیاست­های احتیاطی تنظیمی برای کنترل و پیشگیری از ریسک سیستمی بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

• ریسک سیستمی
• سرایت
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
• مدل‌های همبستگی شرطی

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Systemic Risk and Mutual Fund

نویسندگان [English]

• Jafar Ebadi 1
• Naser Elahi 2
• Saeedeh Hooshmand 3

The main purpose of this article is to study the transmission of systemic risk from a particular mutual fund to the rest of the mutual funds in Iran Capital Market. Applying the multivariate GARCH model with the Dynamic and constant Conditional Correlation method, we examine the correlation structure of daily net return of the mutual fund portfolios during the period from March 21 st , 2011 to March 21 nd , 2020. We find the hypothesis of the existence of systemic risk in Iran Capital Market cannot be rejected and the results indicate that the mutual funds are subject to the systemic risk. According to the estimation results of the model, in which Delta δ is significantly positive), it is expected that the conditional correlation among mutual funds to increases following the initial shock in their return series. Also, since the significant Gama coefficient is less than one but very close to it , we could expect long-lasting shocks and persistent uncertainties. The study suggests some managerial solutions for developing a prudential regulation policy to prevent and control systemic risk and to mitigate its effect. Such solution necessitates the establishment of institutions crucial for capital market development, including ریسک سرمایه گذاری rating agencies, asset management companies, investment adviser Institutes, and regulation and regulatory agencies as well.

انتظار رشد را از بورس داریم/ می‌توان با ایجاد تنوع در سهام، ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش داد

یک استاد دانشگاه و کارشناس بازارهای مالی گفت: به لحاظ منطقی انتظار رشد را از بورس داریم، مگر اینکه تنش‌های بسیار سنگینی رخ دهد.

حمیدرضا طلایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: بازارهای جهانی بی‌تاثیر بر بورس کشور ما نیست و اندک تغییر در بازارهای جهانی می‌تواند در افزایش و کاهش قیمت سهام تأثیرگذار باشد.

وی افزود: به نظر می‌رسد سهم‌ها نسبت به بازارهای موازی عقب‌ماندگی دارد، اما نمی‌توان زمان دقیقی برای جبران این عقب‌افتادگی مشخص کرد؛ زیرا لازمه این جبران، تزریق پول به بازار و بازگشت اعتماد به بازار بورس است.

این کارشناس بازارهای مالی ادامه داد: در فاصله فروردین و اردیبهشت‌ماه اعتماد از دست رفته درحال بازگشت به بورس بود، اما خروج پول باعث شد تا شاخص فعلی روی یک میلیون و پانصد متوقف شود.

طلایی گفت: به لحاظ منطقی انتظار رشد را از بورس داریم، مگر اینکه تنش‌های بسیار سنگینی رخ دهد.

رعایت تنوع سبد، مهمترین اصل در مدیریت سبد سهام

وی خاطرنشان کرد: گاهی اوقات تصور می‌کنیم سهام موجود سبدمان مستقل است و از عوامل مختلف بازار تأثیر نمی‌پذیرد؛ درصورتی‌که صنایع بورسی، وابستگی ماهیتی به همدیگر دارند. بنابراین مهم‌ترین اصلی که در مدیریت سبد سهام باید به آن توجه کرد، رعایت تنوع سبد است؛ به این صورت که بتوان با ایجاد تنوع در سهام، ریسک سبد را کاهش داد.

این کارشناس بازارهای مالی افزود: اگر بخواهیم در بازار بورس پر ریسک عمل کنیم، سبدمان را به یکی دو سهم محدود می‌کنیم، موقعی که سهام در وضعیت صعودی قرار دارد این روش قطعاً می‌تواند سودآور باشد اما هنگام ریزش آسیب وحشتناکی به سبد وارد شده و کار سخت‌تر می‌شود.