انواع جریان وجوه نقد

جریان نقدینگی چیست؟

در این مطلب می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که جریان نقدینگی چیست؟ در واقع جریان نقدینگی (Cash flow) به ورود و خروج پول در یک تجارت، کسب و کار، پروژه و دیگر موارد گفته می‌‌شود و معمولا در یک دوره زمانی محدود (به عنوان مثال یک ماهه) محاسبه می‌‌گردد. وضعیت جریان نقدینگی نشان می‌‌دهد که یک شرکت چگونه سرمایه خود را هزینه می‌کند و این سرمایه از کجا به شرکت وارد می‌‌شود. شرکت‌ها از این موضوع برای تجزیه و تحلیل وضعیت مالی خود و آمادگی برای آینده استفاده می‌کنند، چرا که نمایانگر کلیه مبالغی است که یک شرکت از طریق فعالیت‌های تجاری و منابع سرمایه‌ گذاری خود به دست می‌آورد و همچنین هزینه ای است که برای فعالیت‌های کسب ‌و کار و یا سرمایه‌ گذاری در یک بازه مشخص پرداخت ‌شده است. در این مطلب بیشتر در این باره و همچنین انواع نقدینگی توضیح خواهیم داد.

اهمیت جریان نقدینگی چیست؟

جریان نقدینگی پولی است که در حال ورود و خروج در کسب و کار، تجارت و یا پروژه شماست. یکی از منابع مهم پروژه که در روند اجرایی آن تاثیر زیادی دارد، پول است. کمبود نقدینگی از جمله عواملی است که در طول اجرای یک پروژه می‌تواند منجر به کاهش روند اجرایی پروژه ‌شود. یکی از مهم ترین دلایل شکست شرکت‌ها، کمبود نقدینگی و تمام شدن پول است. این موضوع به ویژه در شرکت‌های کوچک و استارت آپ‌ها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و در موارد زیادی دلیل اصلی عدم موفقیت آن‌ها محسوب می‌شود.

جریان نقدینگی مقدار پول نقد و غیر نقدی است که وارد یک سیستم شده یا از آن خارج می‌‌شود. این موضوع که روزانه چقدر درآمد و چقدر هزینه دارید و یا اینکه طی یک دوره کوتاه مدت زمانی (به عنوان مثال یک ماهه) چه مقدار پول به حساب کسب‌ و کار شما وارد شده و چقدر از آن خرج می‌‌شود، مثال‌های ساده‌ای از جریان نقدینگی هستند.

می‌توان گفت که جریان نقدینگی یک نوع بازی با پول است. افرادی که هوش مالی خوبی دارند، متوجه شده‌اند که امروزه قواعد این بازی تغییر کرده است. اگر در گذشته، پس انداز کردن اهمیت زیادی داشت، اکنون سرمایه‌ گذاری و ایجاد جریان وجه نقد اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

از این رو، کسب مهارت در مدیریت جریان نقدینگی یکی از مهم ترین مباحثی است که لازم است برای افزایش دانش خود در زمینه مالی یاد بگیرید. از این مهارت می‌‌توانید در مدیریت کسب ‌و کارتان، به ویژه کسب‌ و‌ کارهای پر ریسک، بهره ببرید یا در ساده‌ترین حالت در امور مالی شخصی خود از آن استفاده کنید.

عدم کنترل جریان نقدینگی عامل شکست کسب و کارها!

پول برای بیزنس مثل خون برای بدن آدم است، برای همین عامل شکست بسیاری از کسب و کارها جریان نقدینگی است. این عامل می‌تواند در نقش‌های گوناگونی برای مدیران یک کسب و کار نمایان شود.

گاهی عدم کنترل جریان نقدینگی، گاهی عدم برآورد صحیح از جریان وجوه نقد آینده، کسری بودجه در مواقع بحرانی و غیره از جمله چهره‌های جریان نقدینگی است.

آشنایی با صورت جریان وجوه نقد

همان‌طور که در مقاله‌ی آشنایی با صورت‌های مالی گفتیم، برای درک بهتر وضعیت یک شرکت نیاز به بررسی صورت‌های مالی آن است. همچنین ذکر شد که برای دسترسی به این صورت‌ها، نام شرکت و یا نماد آن را در بخش جستجوی اطلاعیه‌ها، در سایت کدال وارد کنید. یکی دیگر از صورت‌های مالی مهم، صورت جریان وجوه نقد است.

صورت جریان وجوه نقد، اطلاعاتی در رابطه با نحوه‌ی ایجاد وجوه نقد و چگونگی مصرف آن‌ها را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد. در حالی که ترازنامه و صورت سود و زیان به تنهایی نمی‌توانند این موضوع را شرح دهند. بعد از توضیح راجع‌‌به صورت جریان وجوه نقد، بخشی جدا‌نشدنی از صورت‌های مالی، یعنی یادداشت‌‌های توضیحی را بررسی خواهیم کرد.

قبل از این‌که به معرفی صورت جریان وجوه نقد بپردازیم، ابتدا یک تعریفی از وجه نقد ارائه می‌دهیم. این‌که وجوه نقد چه هستند و یک دارایی چه شرایطی باید داشته باشد تا وجه نقد به‌حساب بیاید، موضوع مهمی است.

وجه نقد چیست؟

بر اساس استاندارد حسابداری شماره 2 وجه نقد، عبارت است از موجود‌ی‌های نقد و سپرده‌های دیداری نزد بانک‌ها و موسسات مالی اعم از ریالی و ارزی. به‌نوعی دیگر می‌توان گفت که وجوه ‌نقد همانند سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدتی هستند که نقدشوندگی سریعی دارند، احتمال کاهش ارزش آن‌ها کم است و نهایت به مدت 3 ماه از تاریخ تحصیل قابل بازپرداخت هستند.

سپرده‌های دیداری و غیردیداری چیستند؟

منظور از سپرده‌های دیداری، اقلام و وجوهی است که بدون اطلاع قبلی بتوان از آن‌ها استفاده کرد، یعنی قابل برداشت و مطالبه باشند. انواع سپرده‌های جاری که با صدور چک و یا کارت‌های بانکی قابل برداشت باشند و سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت بدون سر‌رسید را، سپرده‌ی دیداری می‌گویند.

به سپرده‌های غیر‌دیداری، شبه‌پول نیز گفته می‌شود. این سپرده‌ها از نقد‌شوندگی کمتری نسبت به سپرده‌های دیداری برخوردارند. سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلند‌مدت، حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مدت‌دار، نمونه‌ای از سپرده‌های غیر‌دیداری هستند.

جریان وجه نقد به چه معنا است؟

به تغییرات حاصل در میزان وجوه نقد، که از معامله با اشخاص حقیقی و حقوقی ایجاد می‌شود، جریان وجه نقد می‌گویند. این تغییرات می‌توانند منجر به افزایش یا کاهش در وجوه نقد بشوند.

صورت جریان وجوه نقد چیست؟

صورت جریان وجوه نقد، اطلاعاتی درباره جریان وجوه نقد ورودی و خروجی واحد تجاری را در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد. با بررسی این صورت مالی سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان می‌توانند، از عملکرد گذشته واحد تجاری و نحوه مدیریت و کنترل جریان نقد شرکت با‌خبر شوند. علاوه‌بر این می‌توانند با ارزیابی این صورت مالی جریان ورود و خروج وجوه نقد آتی شرکت را نیز پیش‌بینی کنند.

این صورت مالی، منعکس‌کننده جریان‌های نقدی ورودی و خروجی طی دوره است که به ترتیب عبارت‌اند از:

• فعالیت‌های عملیاتی
• بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی
• مالیات بر درآمد
• فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
• فعالیت‌های تامین مالی

فعالیت‌های عملیاتی

همان‌طور که در مقاله آشنایی با صورت سود و زیان گفتیم، فعالیت‌های عملیاتی، فعالیت‌هایی هستند که به‌طور منظم و مکرر در واحد تجاری انجام می‌شوند. در واقع فعالیت‌های اصلی و مولدی که در واحد تجاری انجام می‌شود نظیر تولید کالا و یا ارائه خدمات، جزئی از فعالیت‌های عملیاتی محسوب می‌شوند.

نمونه‌ای از جریان‌های نقدی مرتبط با فعالیت عملیاتی در زیر آورده شده است، که می‌توانند جزئی از جریان‌های نقد ورودی یا خروجی باشند.

جریان نقد ورودی

برای مثال درآمد‌های نقدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات که منجر‌به ورود پول به واحد تجاری می‌شوند، از جمله جریان‌های نقد ورودی به‌حساب می‌آیند. علاوه‌بر آن درآمدهایی نظیر دریافت کارمزد یا حق‌الزحمه نیز درآمد عملیاتی هستند. برای مثال بانک‌ها از تراکنش‌های بانکی که افراد انجام می‌دهند مبلغی را به‌عنوان هزینه کارمزد از استفاده‌کنندگان می‌گیرند. حتی کارگزاری‌ها از هر معامله‌ای که سهامداران انجام می‌دهند، مبلغی را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند.

جریان‌های نقد خروجی

زمانی که شرکت مبلغی را به خرید کالا و اجناس و یا دریافت خدمات اختصاص می‌دهد، در واقع پول یا نقدینگی در حال خروج از واحد تجاری است. به این نوع جریان‌ها که منجر به خروج پول از واحد تجاری می‌شوند، جریان نقد خروجی گفته می‌شود. از دیگر جریان‌های نقد خروجی می‌توان به هزینه حقوق و دستمزد کارکنان، پرداخت‌های نقدی انواع جریان وجوه نقد شرکت بابت حق بیمه، پرداخت‌های نقدی بابت مزایای پایان خدمت کارکنان و. اشاره کرد.

با بررسی جریان‌های نقد عملیاتی یک واحد تجاری، می‌توان از توانایی واحد تجاری در بازپرداخت وام‌ها و پرداخت سود به سهامداران با‌خبر شد. همچنین می‌توان از توانایی آن شرکت در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسب و یا تطبیق خود با شرایط سخت با‌خبر شد. با بررسی جریان‌های نقد ورودی شرکت طی یک دوره می‌توان فهمید که آیا شرکت می‌تواند بدون استفاده از منابع مالی خارجی، هزینه‌هایش را پرداخت کند یا خیر.

برای این‌که بتوان واحدهای تجاری را با هم مقایسه کرد، لازم است که تمامی که شرکت‌ها صورت‌جریان وجوه نقد خود را به یک شکل منتشر کنند.

بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی

برخی از واحد‌های تجاری در کنار فعالیت‌های اصلی خود، اقدام به سرمایه‌گذاری‌ و سپرده‌گذاری در سایر شرکت‌ها و یا موسسات مالی می‌کنند. سودهای دریافتی ناشی از سرمایه‌گذاری و سپرده‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و بلند‌مدت از جمله جریان‌های نقد ورودی محسوب می‌شوند که باید جدا از فعالیت‌های عملیاتی نشان داده شوند. پرداخت‌های مرتبط با سود و کارمزد تامین مالی نیز باید در این بخش آورده شود. از جمله جریان‌های نقد خروجی می‌توان، سود پرداختی به سهامداران شرکت و وجوه نقد پرداختی بابت سود و کارمزد را نام برد.

مالیات بر درآمد

تقریبا همه‌ی شرکت‌ها درصدی از درآمد خود را به‌عنوان مالیات به دولت می‌پردازند. به همین دلیل تفکیک جریان‌های نقدی مربوط به مالیات بر درآمد، برحسب فعالیت‌های به‌وجود آورنده آن درآمدها، کار سختی است. حسابداران ممکن است بر‌اساس سلیقه این‌ها را در طبقه‌های متفاوتی دسته‌بندی کنند. بنابراین بر اساس استاندارد حسابداری شماره 2 مالیات بر درآمد به‌عنوان عضوی مجزا در صورت جریان وجوه نقد نشان داده می‌شوند.

فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

شرکت‌ها بخشی از دارایی‌های خودشان را برای کسب سود بیشتر در آینده، در واحدهای مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. جریان‌های مرتبط با تحصیل و فروش سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و دارایی‌های ثابت مشهود و نامشهود نمونه‌هایی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری هستند. علاوه‌بر موارد ذکر شده پرداخت و وصول تسهیلات اعطایی به اشخاص مستقل از واحد تجاری به‌جز کارکنان نیز جزئی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری می‌باشند.

فعالیت‌های تامین مالی

شرکت‌ها برای تامین سرمایه مورد نیازشان می‌توانند، از تامین‌کنندگان مالی خارج از سازمان استفاده کنند. به‌عنوان مثال وام گرفتن از بانک‌ها نوعی از فعالیت‌های تامین مالی است. گرفتن وام، خود منجر به ورود جریان نقدی به داخل شرکت می‌شود. اما وجوه نقد پرداختی بابت پس دادن وام، جزئی از جریان‌های نقد خروجی در نظر گرفته می‌شود.

یکی‌ دیگر از راه‌های تامین مالی برای شرکت‌ها، انتشار سهام است. شرکت‌ها از طریق انتشار سهام در‌واقع مالکیت بخشی از شرکت را به سهامداران می‌دهند و در ازای آن مبلغی را دریافت می‌کنند. وجه نقد دریافتی بابت انتشار سهام از جمله جریان‌های نقدی حاصل از تامین مالی به‌حساب می‌آید.

به‌طور کلی وجوه نقد دریافتی از بابت صدور سهام، صدور اوراق مشارکت، وام‌ها و سایر تسهیلات مالی جزئی از جریان‌های نقد ورودیِ صورت جریان وجوه نقد به‌حساب می‌آیند. وجوه نقد پرداختی بابت بازپرداخت اصل اوراق مشارکت،‌ وام‌ها و سایر تسهیلات دریافتی جزئی از جریان وجوه نقد خارجی هستند. وجوه نقد پرداختی بابت کاهش سرمایه نیز از جمله جریان نقد خروجی به‌حساب می‌آید. برای مثال سود نقدی که شرکت تقسیم می‌کند نمونه‌ای از جریان نقد خروجی است.

صورت جریان وجوه نقدی که شرکت‌ها ارائه می‌دهند، معمولا بر حسب فعالیتی که انجام می‌دهند با هم متفاوت هستند. برای مثال شرکتی که کالا تولید می‌کند، در قسمت فعالیت‌های عملیاتی جریان‌های ورودی و خروجی متفاوتی با شرکتی که تنها ارائه دهنده خدمات است، دارد. در ادامه نمونه‌ای از صورت جریان وجوه نقد یک شرکت لیزینگ را مشاهده می‌کنید.

شرکت‌های لیزینگ چه کاری انجام می‌دهند؟

شرکت‌های لیزینگ، نقش یک موجر (کسی که چیزی را اجاره می‌دهد) را ایفا می‌کنند. این شرکت‌ها بر اساس قرادادی که با مستاجران می‌بندند، کالا و اقلام مورد نظر آن‌ها را با استفاده از منابع مالی خود، از فروشنده و یا تامین کننده اقلامِ مد‌نظر مستاجر، تهیه می‌کنند. پس از تهیه اقلام مورد نیاز مستاجر، این اقلام را بر اساس مدتی که در قرار‌داد تعیین شده، به‌صورت اجاره در اختیار مستاجر قرار می‌دهند. البته مستأجر اختیار دارد در پایان مدت قرارداد و پس از تسویه، مورد اجاره را تملک نموده یا به موجر باز‌گرداند.

صورت جریان وجوه نقد ارائه شده به حسابرس

همان‌طور که می‌بینید، این جدول 5 بخش مجزا دارد. در این جدول علامت منفی که کنار اعداد قرار گرفته به‌معنای جریان نقد خروجی است و کلیه ارقام به میلیون ریال گزارش داده شده‌اند.

در بخش فعالیت‌های عملیاتی، می‌بینیم که جریان نقد خروجی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی بیشتر از جریان نقد ورودی بوده است. بنابراین خالص وجه نقد ناشی از جریان عملیاتی در این صورت جریان وجوه نقد منفی شده است. در بخش بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تامین مالی نیز می‌بینیم که جریان نقد خروجی شرکت، بیشتر از جریان نقد ورودی بوده است. مالیات بر درآمد پرداختی هم نسبت به پارسال کاهش پیدا کرده است.

مورد بعدی جریان خالص ورود یا خروج وجه نقد ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها است. که در این‌جا خالص فعالیت‌های سرمایه‌گذار برابر با 28.778 میلیون ریال است. مثبت بودن این عدد نشانگر این است که جریان نقد ورودی ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری، بیشتر از جریان نقد ناشی از خروج فعالیت‌های سرمایه‌گذاری است.

مورد دیگری که حتما باید در صورت جریان وجوه نقد ذکر شود، جریان‌های نقد حاصل از فعالیت‌های تامین مالی است. در این بخش با جمع و یا کسر کردن جریان‌های نقد ورودی یا خروجی، خالص ورود یا خروج جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی مشخص می‌شود. در این‌جا مجموع جریان‌های نقد ناشی از ورود وجه نقد بیشتر از خروجیِ آن است. بنابراین مقدار مثبت 184.734 به‌دست آمده است.

از برآورد (جمع) رقم نهایی این 5 مورد، خالص افزایش یا کاهش در موجودی نقد به‌دست می‌آید. (100.552 = 184.734 + 28.778 + 30.935 - 4.917 - 77.108-)

که اگر این مقدار را با موجودی نقد اول دوره جمع کنیم، موجودی نقد پایان دوره به‌دست می‌آید. (101.353 = 801 + 100.552)

همان‌طور که می‌بینیم، موجودی نقد پایان دوره این شرکت، نسبت به سال انواع جریان وجوه نقد گذشته، همین موقع افزایش چشم‌گیری داشته است. این امر می‌تواند ناشی از افزایش کارایی شرکت و بهبود وضعیت آن باشد.

یادداشت‌های توضیحی چیستند؟

با توجه به محدودیت‌هایی که صورت‌های مالی دارند، نمی‌توان تمامی اطلاعات مورد نیاز استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی را در آن‌ها نشان داد. به همین دلیل برخی از اطلاعات و نکاتی که ممکن است در تصمیم‌گیریِ استفاده‌کنندگان از صورت‌های مالی تاثیر بگذارند، در آن نشان‌داده می‌شوند. این یادداشت‌ها، جزئی جدا‌نشدنی از صورت‌های مالی هستند. به عنوان مثال،هرگاه عملیات واحد تجاری در تفسیر ابهام قابل ملاحظه‌ای باشد،موضوع در یادداشت های توضیحی تشریح می گردد.

چه مواردی در یادداشت‌های توضیحی آورده می‌شود؟

اولین موردی که در یادداشت‌های توضیحی نمایان می‌شود، تاریخچه فعالیت‌های واحد تجاری است. بعد انواع جریان وجوه نقد از آن موضوعات کیفی نظیر مبنای تهیه‌ی صورت‌های مالی و. آورده می‌شود.

این‌که شرکت برای ارزیابی موجودی مواد و کالا و یا بررسی استهلاک دارایی‌های ثابت مشهود و نامشهود، از چه روشی استفاده کرده است موضوعی مهم است، که باید در این بخش به آن اشاره شود. برخی از مواردی که در این بخش آورده می‌شود تکمیل کننده، اقلام آورده شده در صورت‌های مالی هستند. برای مثال این اقلام نشان می‌دهند که اجزای تشکیل دهنده‌ی حساب‌های دریافتنی یا پرداختنی شامل چه مواردی است.

اطلاعات مربوط به یک‌سری از اقلام شناسایی نشده و رویدادهایی که بین تاریخ ترازنامه تا تاریخ تصویب صورت‌های مالی اتفاق می‌افتند، نیز در این بخش آورده می‌شوند. برخی از ارقامی که در صورت‌های مالی آورده می‌شود ممکن است ایراد داشته باشند. اصلاح این ارقام و اعداد در یادداشت‌های توضیحی آورده می‌شود. همچنین، از بین رفتن موجودی مواد بر اثر اتفاقی غیرمترقبه نظیر آتش سوزی و. ، و معاملات با اشخاص وابسته (شرکت‌های فرعی، مدیران ارشد، اعضای خانواده و. ) نیز در یادداشت‌های توضیحی نشان داده می‌شود.

هر قلم مندرج در ترازنامه، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد باید به یادداشت های توضیحی مربوط عطف داده شود.

خلاصه

در این مقاله آخرین صورت مالی، یعنی صورت جریان وجوه نقد را شرح دادیم. این صورت مالی اطلاعاتی مفید در رابطه با جریان وجوه نقد ورودی و خروجی در اختیار خواننده قرار می‌دهد و به کمک آن می‌توان از عملکرد گذشته واحد تجاری باخبر شد. همچنین با بررسی صورت جریان وجوه نقد می‌توان جریان ورود و خروج وجوه نقد آتی را نیز پیش‌بینی کرد. علاوه بر آن در ارتباط با بخشی جدا‌نشدنی از صورت‌های مالی، یعنی یادداشت‌های توضیحی و این‌که چه اقلامی باید در این یادداشت‌ها آورده شوند توضیح داده شد.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر انواع جریان وجوه نقد این مقاله برایتان مفید بود و یا نظری درباره آن داشتید، حتما در انتهای همین صفحه، نظر خود را برای من ثبت بفرمایید.

انواع صورت های مالی شرکت ها - ترازنامه، سود و زیان و جریان وجوه نقد

بازار سرمایه، بازاری مناسب سرمایه‌گذاری می‌باشد که وجود شفافیت بالا همواره یکی از مزیت‌های این بازار به شمار می‌رود. این شفافیت به دو طریق محقق می‌گردد:
1- نظارت سازمان بورس اوراق بهادار بر معاملات و عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس
2- قوانین و دستورالعمل‌های لازم جهت ورود به بورس اوراق بهادار که شرکتها مستلزم به رعایت آن می‌باشند. یکی از این دستورالعمل‌ها، ارائه صورت‌ های مالی و حسابداری در پایان هر دوره مالی می‌باشد. این گزارشها در سایت کدال منتشر می‌گردند تا در دسترس عموم قرار گیرند. در ادامه شما را با انواع صورت های مالی آشنا می‌کنیم. از این طریق می‌توانید عملکرد شرکتها را بررسی نمایید.

تعریف صورت مالی

به گزارش‌هایی که شرکتها در پایان دوره‌های مالی منتشر می‌نمایند، صورت مالی گفته می‌شود. این گزارشات، وضعیت و گردش مالی، میزان دارایی و بدهی‌های شرکت را در بردارد که باید مطابق با اصول و استانداردهای حسابداری باشد. اطلاعات ثبت شده در این گزارشات، برگرفته از داده‌های مالی می‌باشد که توسط امور مالی هر شرکت ثبت و توسط موسسات حسابداری تنظیم می‌گردد. از آنجایی که صورتهای مالی بیانگر عملکرد و وضعیت دقیق شرکت می‌باشند از اهمیت بسیاری برخوردارند. تحلیلگران و صاحبان سهام هر شرکت با بررسی این صورتها، از ریسک سرمایه خود می‌کاهند؛ زیرا در صورت مشاهده عملکرد نامطلوب شرکت، سرمایه خود را خارج می‌نمایند.

دوره های مالی

شرکتها موظفند حداقل یکبار در سال، گزارشات مالی خود را در قالب صورت های مالی ارائه دهند. برخی از شرکتها در فواصل زمانی کوتاه‌تری اقدام به ارائه صورت مالی می‌نمایند. شرکتها می‌توانند در دوره‌های سه ماهه، شش ماهه و یا نه ماهه نیز گزارشات مالی خود را ارائه دهند.

انواع صورت های مالی

گزارشات مالی در انواع مختلفی تهیه می‌گردند که هریک بیانگر قسمت مشخصی از عملکرد شرکت می‌باشد. ترازنامه، گزارش سود و زیان (و سود و زیان جامع) شرکت و جریان وجوه نقد، انواع این صورتها می‌باشند. در ادامه به شرح هر یک می‌پردازیم.

1- ترازنامه (صورت مالی بیان کننده میزان بدهی و دارایی)

ترازنامه، نوعی صورت مالی است که حاوی اطلاعات مهمی از جمله دارایی شرکت می‌باشد. از این رو، می‌توان گفت که ترازنامه، مهم‌ترین صورت مالی شرکت است. اطلاعاتی از قبیل: میزان دارایی نقدی و غیرنقدی، میزان بدهی‌ها و میزان دارایی صاحبان سرمایه شرکت، همگی در ترازنامه ذکر می‌گردد. مجموع سرمایه و بدهی‌های هر شرکت، میزان دارایی را مشخص می‌نماید. به این فرمول، معادله حسابداری می‌گویند.
(دارایی = بدهی + سرمایه)

انواع دارایی شرکتها

هر شرکت، دارای مقداری سرمایه نقدی و غیرنقدی می‌باشد که در مجموع، سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهند. سرمایه نقدی همان میزان وجه نقد موجود در حساب شرکت است. میزان بدهی افراد به شرکت که از طریق چک و … تسویه و در نهایت به حساب شرکت واریز می‌گردد نیز جزء دارایی نقدی محسوب می‌شود.
ملک، ساختمان، ماشین آلات و … از جمله دارایی‌های فیزیکی محسوب می‌گردند که به آنها سرمایه غیرنقدی می‌گویند.

فرم استاندارد ترازنامه

در ستون راست جدول ترازنامه، دارایی (ثابت و جاری) شرکت و در انتهای آن مجموع این دارایی‌ها ثبت می‌گردد. در ستون چپ ترازنامه، اطلاعات بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه شرکت و در انتها نیز مجموع این هزینه‌ها ثبت می‌گردد. با کسر این مقادیر از میزان دارایی شرکت، میزان سرمایه شرکت بدست می‌آید. تصویر زیر نمونه‌ای از ترازنامه می‌باشد.

2- صورت مالی سود و زیان

گزارش سود و زیان شرکت، نوعی صورت مالی است که نمایی از عملکرد شرکت را در اختیار مدیران و سهامداران قرار می‌دهد. در این نوع صورت مالی ، کلیه درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت ثبت می‌گردد. این اطلاعات شامل درآمدهای عملیاتی شرکت، هزینه‌های تولید، مالیات، بهره وام‌های دریافتی و کلیه هزینه‌های پرداختی و غیره می‌باشد که همگی در یک ستون قرار می‌گیرند. این صورت در نهایت میزان سود خالص و سود ناخالص شرکت را مشخص می‌سازد که در تصمیم‌گیری ذینفعان شرکت بسیار موثر است. از این رو گزارش سود و زیان نام گرفته است.

تعاریف اصطلاحات پرکاربرد در صورت سود و زیان شرکت

هزینه‌های مستقیم: به هزینه های مرتبط با تولید کالا گفته می‌شود. به عنوان مثال، برای تهیه کاغذ، هزینه خرید چوب یکی از هزینه‌های مستقیم می‌باشد.

هزینه‌های غیرمستقیم: به هزینه‌هایی که مستقیماً به کالا مربوط نمی‌شوند اما در فرآیند ساخت کالا الزامی هستند گفته می‌شود. به عنوان مثال حقوق، کارکنان کارخانه تولید کاغذ و یا هزینه تعمیر و نگهداری استهلاک ماشین‌آلات، از این قبیل هزینه‌ها می‌باشند.

درآمد و هزینه عملیاتی: به درآمد حاصل از فعالیت اصلی شرکت، درآمد عملیاتی و به انواع جریان وجوه نقد میزان هزینه‌های صورت گرفته بابت این مقدار درآمد، هزینه عملیاتی گفته می‌شود که اعم از هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم می‌باشد.

سود عملیاتی: به میزان درآمد شرکت پس از کسر هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم، درآمد عملیاتی گفته می‌شود. در واقع، می‌توان گفت به میزان درآمد پس از کسر هزینه ها به جز مالیات و بهره، سود عملیاتی می‌گویند.انواع جریان وجوه نقد

(هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم - درآمد عملیاتی = سود عملیاتی)

سود ناخالص: به میزان درآمد شرکت (حاصل از فروش کالا و خدمات) پس از کسر هزینه‌های تولید، سود ناخالص گفته می‌شود. (هزینه‌های مربوط به تولید - درآمد شرکت = سود ناخالص)

سود خالص: به میزان درآمد شرکت پس از کسر کل هزینه‌های سازمان اعم از هزینه‌های تولید، مالیات، بهره وام و حقوق کارکنان، سود خالص گفته می‌شود.

تفاوت سود خالص و ناخالص

این دو مقدار در گزارش سود و زیان شرکت ذکر می‌گردند. از این رو، درک مفهوم و تفاوت این دو برای هر تحلیلگر الزامی است.

• در سود ناخالص، تنها هزینه‌های مستقیم از درآمد کسر می‌گردد که نشانگر میزان کارآمدی شرکت در چرخه تولید می‌باشد؛ در حالی که در سود خالص کلیه هزینه‌ها (مستقیم و غیرمستقیم) از درآمد سازمان کسر می‌گردد. سود خالص، بیانگر میزان سودآوری شرکت است و ممکن است این عدد گاهی منفی شود که نشان دهنده زیان‌ده بودن شرکت می‌باشد.
• هدف از محاسبه سود ناخالص، مشاهده تاثیر هزینه‌های تولید بر میزان سود شرکت می‌باشد. هدف از محاسبه سود خالص نیز مشاهده عملکرد کلی شرکت در یک دوره مالی خاص می‌باشد.
• سود ناخالص نشان دهنده وضعیت سوددهی شرکت نیست؛ از این رو در تصمیمات آینده شرکت قابل اتکا نمی‌باشد. در حالی که در سود خالص، کلیه هزینه‌ها کسر شده و می‌توان در جهت پیشبرد و گسترش شرکت از آن بهره برد.

فرم استاندارد صورت سود و زیان

در نمونه بالا ابتدا میزان درآمد فروش (عملیاتی) ثبت شده است که با کسر میزان برگشت از فروش و تخفیفات، فروش خالص حاصل می‌شود. پس از کسر بهای تمام شده کالای فروش رفته از مقدار فروش خالص، میزان سود ناخالص بدست می‌آید. سپس با مشخص نمودن میزان هزینه‌های غیرمستقیم مانند هزینه‌های توزیع و فروش، اداری، عمومی و کسر از سود ناخالص، میزان سود یا زیان عملیاتی مشخص می‌گردد. در صورت مثبت (منفی) بودن، این مقدار سود (زیان) عملیاتی را نشان می‌دهد. در نهایت با کسر میزان هزینه‌های مالی و غیر عملیاتی مانند مالیات بر درآمد و سایر هزینه‌ها، سود یا زیان خالص بدست می‌آید. این مقدار نیز با توجه به مثبت و یا منفی بودن، نشان دهنده سود یا زیان خالص شرکت می‌باشد.

هرکدام از این پارامترها (سود ناخالص، سود عملیاتی ، سود خالص) نشانگر عملکرد‌های مختلف شرکت می‌باشند که افراد با مشاهده و تحلیل آنها می‌توانند نسبت به سرمایه‌گذاری و یا خروج سرمایه خود تصمیم‌گیری نمایند.

3- صورت مالی جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد شرکت نیز یکی انواع جریان وجوه نقد از صورت‌های مالی اساسی شرکت می‌باشد. اطلاعات ثبت شده در این صورت، در پنج قسمت مجزا قرار می‌گیرند که نشان می‌دهد که میزان وجه ورودی و خروجی شرکت چه میزان بوده و این مقادیر در چه محلی نهادینه شده است. به عنوان مثال، ممکن است سود خالص ثبت شده در گزارش سود و زیان، به صورت نقد در حساب شرکت موجود نباشد و این میزان در محلی سرمایه‌گذاری شده باشد. این گزارش، اطلاعاتی از این قبیل را در اختیار افراد قرار می‌دهد.

برداشتها از صورت جریان وجوه نقد

جریان نقدی مثبت، نشان دهنده افزایش ورود نقدینگی به شرکت می‌باشد. شرکتها می‌توانند این میزان را به تسویه بدهی، پرداخت به سهامداران و یا سرمایه‌گذاری در داخل و یا خارج از شرکت اختصاص دهند.
نقدشوندگی شرکتها بسیار با اهمیت است. ممکن است حتی شرکت‌های سودده با نقدشوندگی ضعیف به دلیل بلوکه بودن دارایی شرکت و یا سرمایه‌گذاری بیش از حد، متحمل شکست شوند. از این رو، وجود نقدینگی لازم به جهت تسویه بدهی‌های کوتاه مدت الزامی و حیاتی است.
مقدار بالای نقدینگی آزاد شرکتها نشان دهنده این است که شرکت تا چه حد می‌تواند برای گسترش شرکت هزینه کرده و به سهامداران پرداختی داشته باشد.

5 سرفصل در گزارش جریان وجوه نقد شرکت

صورت گردش وجوه از پنج قسمت مجزا تشکیل می‌شود. این قسمتها شامل فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی در سه بخش مجزا و همچنین مالیات بر درآمد شرکت، بازده سرمایه‌گذاری‌ها و تامین مالی در دو بخش دیگر قرار می‌گیرند. در ادامه به شرح هر قسمت به ترتیب ذکر شده در گزارش مربوطه خواهیم پرداخت.

فعالیت های عملیاتی

بخشی از گزارش جریان وجوه نقد شرکت، به فعالیت‌های عملیاتی شرکت اختصاص دارد. میزان وجه حاصل شده از فعالیت‌های تجاری شرکت و نحوه مصرف این وجوه همراه با توضیحات مطرح گردیده است.

بازده سرمایه گذاری ها و تامین مالی

در این قسمت از صورت جریان وجوه نقد، میزان وجوه و سود پرداختی بابت تامین مالی و سود دریافتی از محل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و کوتاه مدت درج می‌گردد. این موارد میزان اثربخش بودن سرمایه‌گذاری‌های شرکت و همچنین چشم ا‌ندازی از آینده را در اختیار افراد قرار می‌دهد.

مالیات بر درآمد

هر شرکت با توجه به میزان درآمد خود، موظف به پرداخت مالیات می‌باشد. مبلغ واریزی بابت مالیات در قسمتی مجزا از صورت جریان وجوه شرکت ثبت می‌گردد. میزان مالیات پرداختی می‌تواند در تصمیم گیری ذینفعان موثر باشد. قرار گرفتن این بخش در قسمتی مجزا مطابق استانداردهای حسابداری ایران می‌باشد.

فعالیت های سرمایه گذاری

گزارش این قسمت، به میزان ورودی و خروجی وجه نقد از سرمایه‌گذاری‌های شرکت اشاره دارد. به عنوان نمونه، هرگونه خرید و فروش منابع سرمایه‌گذاری شرکت، مانند: ملک، کارخانه ، ابزار و . در این قسمت ثبت می‌گردد. جریان نقدی مثبت نشان دهنده عملکرد مثبت یک شرکت می‌باشد، اما لزوما تمامی شرکتها با جریان وجوه نقد منفی زیان‌ده نمی‌باشند. ممکن است شرکتی با میزان جریان وجوه نقد منفی، سرمایه‌گذاری بلند مدت هوشمندانه صورت داده باشد که در آینده منجر به عملکرد ویژه گردد. با بررسی این قسمت، می‌توان به این مهم پی برد.

فعالیت های تامین مالی

در قسمت فعالیت‌های تامین مالی، نحوه جذب نقدینگی مورد نیاز شرکت و همچنین بازپرداخت این وجه به سرمایه‌گذاران ثبت می‌گردد. به عنوان نمونه، با مشاهده این قسمت از گزارش جریان وجوه نقد، می‌توان متوجه شد شرکت در چه فواصلی، از کجا و چه مقدار سرمایه جذب می‌نماید. همچنین مواردی مانند: پرداخت سود نقدی، دریافت وام، فروش و یا انتشار اوراق بیشتر از فعالیت‌های تامین مالی محسوب می‌شوند.

4- صورت مالی سود و زیان جامع

صورت سود و زیان عادی، قادر به نمایش تمامی اطلاعات نمی‌باشد؛ از این رو، صورت سود و زیان جامع تهیه می‌گردد که شامل اطلاعات حقوق سرمایه‌گذاران است. برای تهیه این صورت نیاز به اطلاعات جدید نیست. از جمع‌آوری داده‌ها از ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد، می‌توان صورت سود و زیان جامع را تهیه نمود.

تعریف مفاهیم کاربردی در صورت سود و زیان جامع

درآمد تحقق نیافته: شرکتها در آغاز هر دوره، میزان درآمد، هزینه و سود خود تا پایان دوره مالی را تخمین می‌زنند. در پایان دوره، میزان سود، هزینه و فروش خالص در صورت سود و زیان ذکر می‌گردد. به تفاوت میزان پیش‌بینی شده برای این مقادیر با مقادیر واقعی آنها، میزان درآمد و سود تحقق نیافته گفته می‌شود که در صورت سود و زیان جامع ذکر می‌گردد. این میزان به دلیل تغییر ارزش دارایی‌ها و یا برخی بدهی‌ها صورت می‌گیرد.

سود تسعیر ارز: برخی از فعالیت‌های شرکت مانند معاملات خارجی، نیاز به تسعیر ارز دارد. (تسعیر= تبدیل ارز، بها تعیین کردن). این تبدیل ارز بر وضعیت مالی شرکت تاثیر می‌گذارد از این رو، در صورت سود و زیان جامع شرکت ذکر می‌گردد‌.

زیان تحقق نیافته: برخی از پروژه‌ها، سودآوری نداشته و تنها شرکت را متحمل هزینه اضافی می‌نمایند. با شناسایی و توقف اینگونه از پروژه‌ها، از هزینه اضافی و ضرر شرکت جلوگیری می شود؛ به این مقادیر، زیان تحقق نیافته گفته می‌شود که از به هدر رفتن سود شرکت جلوگیری می‌نماید.

تعدیلات سنواتی: به اشتباهات و تغییرات در رویه حسابداری، تعدیلات سنواتی گفته می‌شود. این مقادیر در صورت سود و زیان جامع آورده می‌شود. به طور نمونه شیوه حسابداری یک شرکت در سال 1399 تغییر کرده است؛ برای جلوگیری از ایجاد خطا حساب‌های قبلی تعدیل می‌گردند. گاهی ممکن است در ارقام اشتباهی صورت گیرد که این مورد نیز در قسمت تعدیلات ثبت می‌گردد. نکته قابل توجه این است که برای هر اصلاح وجود سند الزامیست.

نمونه استاندارد صورت سود و زیان جامع

سخن آخر

در بورس، معمولا حباب قیمتی وجود دارد که قیمت معامله شده در بازار با ارزش ذاتی سهام متفاوت است. تحلیلگران بنیادی سعی دارند از این حباب قیمتی اطلاع یافته و سود کسب نمایند؛ به طوری که سهم‌ها را با قیمتی کمتر از ارزش ذاتی خریداری کرده و با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی به فروش برسانند. این امر با مطالعه و بررسی دقیق صورت های مالی شرکتها امکان‌پذیر است. در این صورتها اطلاعات مهمی نهفته است که با مشاهده و بررسی این اطلاعات می‌توان از آینده مالی و قیمت ذاتی سهام شرکت مطلع شد.

مقایسه بین نسبتهای مالی ترکیبی مبتنی بر صورت جریان وجوه نقد و اقلام تعهدی با نسبتهای مالی صرفا مبتنی بر اقلام تعهدی در پیش بینی ورشکستگی شرکتها

دراین مقاله قدرت نسبتهای مالی مبتنی بر صورت جریان وجوه نقد جهت پیش بینی ورشکستگی شرکتها مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از دو مدل اندازه گیری تحلیل ممیزی چندگانه و رگرسیون لوجستیک استفاده شده و دقت هرکدام از مدلهای مذکور جهت پیش بینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برآورد شده است. برآورد هر دو مدل با استفاده از اطلاعات دو گروه از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران صورت گرفته است. گروه اول متشکل از 32 شرکت مشمول ماده 141 قانون تجارت انواع جریان وجوه نقد و گروه دوم نیز متشکل از 32 شرکت عدم مشمول ماده 141 قانون تجارت میباشد. مدل مورد استفاده در این تحقیق مدل کی سی و بارتزاک (1985) میباشد که مشتمل بر 9 نسبت مالی شامل نسبتهای تعهدی وجوه نقد به کل دارایی ها، دارایی جاری به کل دارایی ها، دارایی جاری به بدهی جاری، فروش به دارایی جاری، سود خالص به کل دارایی ها و کل بدهی ها به حقوق صاحبان سهام و همچنین نسبت های مبتنی بر صورت جریان وجوه نقد شامل جریانهای نقدی عملیاتی، جریانهای نقدی عملیاتی به بدهی جاری و جریانهای نقدی عملیاتی به کل بدهی ها میباشد.
نتایج آماری هر دو مدل حاکی از معتبر بودن مدلها و نسبت های مالی انتخاب شده بوده است. نتایج آزمون توانایی پیش بینی دو مدل نشان دهنده این واقعیت است که مدل قادر است یکسال قبل از بحران مالی در شرکتها، پیش بینی صحیحی در خصوص بحران مالی ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها

• نسبتهای مالی
• صورت جریان وجوه نقد
• ورشکستگی و پیش بینی

20.1001.1.28210166.1384.3.9.3.9

عنوان مقاله [English]

Comparing between Combined Financial Ratios Based on Cash Flow and Accrual Figures with Financial Ratios Based on Accrual Figures to Foresee the Companies Bankruptcies

نویسندگان [English]

• Mohsen Khoshtinat 1
• Mohammad Taghi Ghesvari 2

چکیده [English]

In the present article, the power of financial ratios based on cash flow statement will be investigated, to foresee the companies' bankruptcies. To accomplish this, two metric models of Multiple Auditing Analysis and Logistic Regression are used, and their predictive power for bankruptcy of present companies of Tehran Stock Exchange is evaluated. Both models were using statistics of two groups of Tehran Stock Exchange companies. Both groups are composed of 32 companies who are the subject of the Article 141 of Commerce Act. The model of this analysis is KC and Bartzak (1985), which includes 9 financial ratios of accrual ratios of cash to total assets, current assets to total assets, quick ratio, sales to current assets, net income to total assets, and total liabilities to equity. It also includes cash flow statement rations, consisting of operational cash flow, operational cash flow to current liabilities, and operational cash flow to total liabilities.
The statistical result of analysis is the indication of validity of both models and selected financial ratios. The two models can well predict the financial crisis of the companies one year before occurring.

صورت جریان وجوه نقد و فواید آن

به طور کلی در حسابداری صورتهای مالی به 4 دسته ی ترازنامه، صورت سود وزیان، صورت سود وزیان جامع و صورت جریان وجوه نقد دسته بندی میشوند. در ایران صورتهای مالی تاپیش از انقلاب تنها محدود به ترازنامه ،صورت سود و زیان و صورت سود وزیان انباشته بود. از آنجا که صورت سود وزیان برمبنای حسابداری تعهدی است، ممکن است سود خالص جریان نقد انواع جریان وجوه نقد انواع جریان وجوه نقد عملیات را به خوبی نشان ندهد وگاهی ممکن است شرکت سود خالص و رو به رشد داشته باشد ولی به دلیل عدم توانایی درایجاد جریان نقد دچار مشکل اساسی و ورشکستگی شود که برای رفع این مشکلات از صورت جریان وجوه نقد که براساس مبنای نقدی تهیه میشود استفاده شده است.

صورت جریان وجوه نقد یکی از گزارش های مالی سه ماهه است که هر شرکت سهامی در بورس موظف به گزارش ان است.

صورت جریان وجوه نقد چه چیزی را نشان می دهد

این گزارش اطلاعات اضافی مربوط به کلیه ی جریانها ی نقدی ای که یک شرکت برای عملیات جاری خودو سرمایه گذاری دریافت میکند وبه علاوه همه ی جریانهای خروجی پول را که برای فعالیت های تجاری وسرمایه گذاری در یک بازه ی زمانی انجام میشود را نشان میدهد.

این صورت علل تغییرات وجه نقد وشبه نقد و خلاصه ای از فعالیت های سرمایه گذاری،عملیاتی و تامین مالی را طی یک بازه ی زمانی ارائه می دهد.

صورت جریان وجوه نقد به ما نشان میدهد که چه مقدار وجه نقد در طی دوره ی حسابداری در یک سازمان ایجاد ومصرف شده است ونیز آنهارا بر حسب نوع فعالیت سازمان طبقه بندی میکند.

ودر نتیجه گزارش صورت جریان وجوه نقد که توسط حسابداری شرکتها و یا شرکتهای خدمات حسابداری تهیه میشوند اطلاعات مفیدی را در ارتباط با فعالیت های یک سازمان درایجاد وجه نقد از طریق عملیات جهت پرداخت انواع جریان وجوه نقد سود سهام،پرداخت بدهی ها،سرمایه گذاری مجدد در سازمان جهت افزایش ظرفیت عملیاتی ونگهداری در اختیار ما قرار میدهد. همچنین درمورد فعالیت های تامین مالی یک سازمان که شامل بدهی و حقوق صاحبان سرمایه است اطلاعاتی را ارائه میکند.

هدف اصلی از تهیه ی صورت جریان وجوه نقد بررسی دلائل تغییرات وجوه نقد در یک بازه ی زمانی است.

صورت جریان وجوه نقد طبق استاندارد های حسابداری ایران 5 طبقه است:

1.جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی

2.جریانات نقدی ناشی از بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تامین مالی

3.جریانات نقدی ناشی از مالیات بر درامد

4.جریانات نقدی ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری

5.جریانات نقدی ناشی از فعالیت های تامین مالی

فواید تهیه ی صورت جریان وجوه نقد در یک سازمان

1.ابزاری برای مشخص کردن عملکرد مالی یک سازمان است.

2.به همراه سایر صورتهای مالی اساسی برای اندازه گیری انعطاف پذیری مالی استفاده میشود.

3.برای ارزیابی جریانهای نقدی آتی مورد استفاده قرار میگیرد

4.ابزاری برای ارزیابی توان ایجاد گردش وجوه نقد در اینده است

5.ارزیابی توان تامین تعهدات پرداخت سود سهام ونیاز واحد به تامین مالی خارجی

6.ارزیابی دلایل تفاوت میان سود حسابداری و دریافت ها و پرداخت ها

7.ارزیابی آثار رویدادهای غیر نقدی مربوط به فعالیت های سرمایه گذاری و تامین مالی

قابل ذکر است که بر اساس استاندارد IFRS(International Financial reporting standards) صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement) به 3 قسمت تقسیم میشود.