رابطه اقصاد و گردش پول

به‌اندازه مخارج ۳ تا ۶ ماه پس‌انداز داشته باشید.

مدرسه پول

این وبلاگ حاوی مطالب مربوط به درس پول و ارز و بانکداری می باشد

فصول کتاب پول و ارز و بانکداری نوشته فرجی

اطلاعیه کلاس ها

تبلیغات و اخبار

اعلام نمرات

• خرداد ۱۳۹۵ (۱۱)
• ارديبهشت ۱۳۹۵ (۸)
• فروردين ۱۳۹۵ (۱)
• اسفند ۱۳۹۴ (۶)
• بهمن ۱۳۹۴ (۳)

خلاصه رابطه اقصاد و گردش پول فصل یازدهم کتاب: نظریه مقداری پول

نظریه مقداری پول، همان نظریه اقتصاددانان کلاسیک در مورد تقاضای پول می باشد. پدر علم اقتصاد آدام اسمیت، بنیانگذار اولین مکتب اقتصاد به نام مکتب کلاسیک ها شد. کلاسیک ها معتقدند مکانیزمی (دست نامرئی) وجود دارد (سیستم قیمت ها) که اقتصاد را بسمت اشتغال کامل هدایت میکند. با چنین دیدگاهی هیچ نیازی به دخالت رابطه اقصاد و گردش پول دولت در اقتصاد نیست. اقتصاد کلاسیک که برای سالهای 1770 تا سالهای دهه 1930 بر اقتصاد سرمایه داری حاکمیت داشتند، تا سال 1930 که دهه بحران بزرگ شکل گرفت و نظریات آدام اسمیت را زیر سوال برد به گونه‏ای که قیمت ها و دستمزدها بشدت کاهش یافت، تولید و اشتغال و درنتیجه درآمد ملی کاهش یافت و بیکاری بسیار بالا بود. کینز از این فرصت استفاده کرد و گفت دولت حتما باید در اقتصاد دخالت کند. به عقیده وی با اعمال سیاست مالی، تقاضای کل خانوارها برای کالاها و خدمات در سطح مناسب تنظیم شده و می تواند موجبات اشتغال کامل و ثبات قیمت ها را فراهم آورد. اما در دهۀ 1970 وجود تورم رکودی باعث به وجود آمدن مدل اقتصادی دیگری، مدل پولیون، شد که به نظریه کینز ایراد می گرفت. و پس از آن نیز مکاتب دیگری از جمله نئوکلاسیک ها نیوکینزین ها و نئو کینزین ها شکل گرفتند.

نظریه تقاضای پول کلاسیک ها:

آدام اسمیت عقیده داشت پول فقط به عنوان یک ((واسط مبادله)) است و مردم حداقل پول را در حداقل زمان ممکن و به منظور انجام معاملات نگهداری می کنند. افزایش در مقدار پول در دسترس مردم یک کشور، باعث می گردد مردم آن کشور بیشتر خرج کنند، در نتیجه درامد سالانه آن کشور بالا رفته و از آنجائیکه تولید ملی حقیقی در کوتاه مدت ثابت است لذا افزایش حجم پول فقط باعث افزایش سطح قیمت ها می گردد. برای تشریح این عقیده دو معادله مبادله، و کمبریج را توضیح خواهیم داد.

1) معادله مبادله

معادله مبادله که توسط فیشر بیان گردید به صورت زیر است. این رابطه یک نوع اتحاد است که هنوز به نظریه پول کلاسیک ها نزدیک نشده است.

که در آن M حجم پول یا عرضه پول؛ V سرعت گردش مبادلۀ پول (تعداد دفعاتی که یک ریال در طی دوره ای معین بمنظور مبادله استفاده می گردد)، T میزان مبادلات انجام شده طی دوره، P قیمت مبادلات.

این رابطه بیان می کند که کل مخارجی که برای خرید کالاها و خدمات هزینه می ‎ شود، یعنی MV_T ، با کل پولی که فروشندگان از کالاها و خدمات بدست می آورند، یعنی PT ، برابر است. حجم پولی که در دست مردم قرار میگیرد ضربدر سرعت گردش پولی که مبادله می شود، کل مخارج روی کالاها و خدمات به دست می آید. در واقع پولی که برای کالاها و خدمات پرداخت می کنید باید با فروشش برابر شود.

در بسیاری تصمیمات بهتر است به جای درنظر گرفتن کل مخارج، مخارج ریالی کالاها و خدمات نهایی تولید شده استفاده شود، یعنی به جای PT ، از ( y ) تولید ناخالص ملی حقیقی استفاده شود. بنابراین معادله عبارت خواهد بود از:

در نتیجه سرعت گردش پول به صورت زیر محاسبه می گردد:

نکته ای که باید درنظر داشت اینست که ( y ) درآمد ملی حقیقی است و وقتی در قیمت ( P ) ضرب می شود، درآمد ملی اسمی ( Y ) حاصل می آید: Y=Py

2) معادله کمبریج

در این معادله به جای آنکه روی سرعت گردش پول تاکید کند، بر تقاضای پول متمرکز است. به این معنی که به جای تمرکز بر نرخ و چرخش پول، این معادله به بخشی از GNP که مردم به شکل پول نزد خود نگه می دارند نگاه می کند.

که در این رابطه M عرضه اسمی پول، P سطح قیمت ها، y تولید ملی حقیقی، و K بخشی از درآمد ملی اسمی ( Y=Py )، است که به صورت پول نگهداری می شود و برابر عکس سرعت گردش پول ( 1/V ) می باشد. K=1/V

تفاوت دو معادله مبادله و کمبریج:

1) در معادله مبادله، V ، سرعت گردش پول به معنای تعداد دفعاتی که هر سال عرضه پول به منظور فروش کالاها و خدمات در اقتصاد می چرخد، است. ولی در معادله کمبریج K ، بخشی از فروش سالیانه در اقتصاد است که به صورت پول نگهداری میشود. برای مثال در یک اقتصاد فرضی که جحجم ریالی فروش سالیانه ( Py ) برابر 3000 میلیارد ریال و عرضه اسمی پول ( M ) 1000 میلیاردریال است؛ در این صورت سرعت گردش پول ( V ) و K نیز عبارتند از:

که V=3 یعنی هر یک ریال پول سه بار در مبادلات گردش می کند و K=1/3 یعنی مردم بطور متوسط 33 درصد فروش سالیانه را بصورت پول نقد نگهداری می کنند.

2) رابطه کمبریج برابری عرضه و تقاضای پول را نشان می دهد. سمت چپ معادله عرضه پول ( M ) است. از طرفی تقاضای پول یعنی نگهداری پول. سمت راست معادله، بخشی از فروش است که به صورت پول نگهداری می شود ( KPy ) و این یعنی تقاضای پول. حال اگر تقاضای پول را L₁ بنامیم، تقاضای پول کلاسیک ها عبارت است از L₁=KPy .

فروضی که رابطه مبادله و کمبریج را به نظریه کلاسیک تبدیل می کند:

1) ثابت بودن K : (به علت انگیزه مبادلاتی پول است که مردم تمایل دارند پول را فقط بمنظور مبادله خرج کنند. بنابراین ترجیح می دهد K (بخشی از فروش که به صورت پول نگهداری می شود) کوچکتر باشد)

2) تولید y در کوتاه مدت ثابت و در بلندمدت نیز پیش بینی می شود ثابت باشد: (علت:کلاسیک ها معتقدند تولید در سطح اشتغال کامل است.)

3) V و K مستقل از عرضه پول ( M ) هستند. (یعنی اگر پول تغییر کند. K و V هیچ تغییری نمی کند.)

اگر این 3 فرض را در نظر بگیریم ، رابطه مبادله و کمبریج به نظریه پول کلاسیک ها نزدیک می شود. حال از آنجائیکه K و y ثابت است، لذا با افزایش قیمت، می بایستی تقاضای پول ( L₁=KPy ) به همان نسبت افزایش یابد. یعنی اگر سطح قیمت ها دو برابر شود، جامعه برای آنکه همان مقدار معامله قبلی را انجام دهد می بایستی پولی که بمنظور معاملات نگهداری می شود را دو برابر نماید.

اما قبل از این نیز بیان گردید که درآمد ملی اسمی عبارت است از Y=Py . بنابراین تقاضای پول عبارت است از:

M حجم پولی است که از جانب بانک مرکزی عرضه میشود. بانک مرکزی عرضه پول را به صورت برون زا در اختیار مردم قرار می دهد. پس عرضه پول همواره ثابت است و به صورت عمودی رسم می گردد.

توجیه کلاسیک ها از نرخ بهره:

بنا به نظر اقتصادانان کلاسیک، نرخ بهره تعادلی، نرخ بهره ای است که در آن، مقدار پس اندازهای عرض شده برابر م قدار سرمایه گذاریهای تقاضا شده برای این وجوه است. در صورتی که نرخ بهره بیشتر از مقدار تعادلی اش باشد، مردم با چشم پوشی از مصرف کنونی خود، رابطه اقصاد و گردش پول برای دریافت بهره بیشتر، پس اندازشان را افزایش خواهند داد. منحنی سرمایه گذاری ( I ) تابعی از نرخ بهره بوده و با افزایش نرخ بهره کاهش می یابد. رابطه عکس نرخ بهره با سرمایه گذاری بسیار روشن است. تصمیم گیرندگان در موسسات، در صورتی اقدام به افزایش ذخیره سرمایه می کنند که انتظار داشته باشند نرخ بازدهی که بدست می آورند، بیش از نرخ بهره ای باشد که بابت وجوه استقراض شده می ‎ پردازند. همینطور به لحاظ آنکه نرخ بهره پایین تر، پروژه های با بازدهی کمتر را نیز سودآور می سازد، منجر به افزایش سرمایه گذاری می گردد. نرخ بهره توسط سرمایه گذاری و پس انداز تعیین می شود و حجم پول هیچ تاثیری روی نرخ بهره نداشته است. (پس پول خنثی است).

در نرخ بهره i₁ مبلغ پس انداز برابر OA است که برابر مقدار سرمایه گذاری نیز می باشد. حال فرض کنید یک افزایش در تقاضا وجوه برای سرمایه گذار که با انتقال منحنی سرمایه گذاری به I' که در نمودار نشان داده شده است، بوجود اید. از آنجایی که در نرخ بهره رابطه اقصاد و گردش پول i₁ میزان تقاضا برای وجوه جهت سرمایه گذاری بیش از مقدار عرضه آن است، قرض گیرندگان به لحاظ رقابتی که با یکدیگر دارند، موجب افزایش نرخ بهره به i₂ میشوند. اما افزایش نرخ بهره موجب تشویق مردم به پس انداز بیشتر می شود. در هر حال با افزایش نرخ بهره و افزایش پس انداز و سرمایه گذاری مجددا با یکدیگر برابر می شوند. همانطورکه در نمودار ملاحظه میشود، در نرخ بهره i₂ مقدار پس انداز و سرمایه گذاری برابر OB می شود. به همین ترتیب اگر تقاضا برای سرمایه گذاری کاهش یابد، مقدار عرضه وجوه در نرخ بهره موجود از مقدار تقاضا شده آن نیز فزونی می گیرد، در نتیجه نرخ بهره کاهش یافته و مجددا در نرخ بهره جدید، پس انداز و سرمایه گذار با یکدیگر برابر میشوند.

۱۰ نکته برای اینکه در شرایط رکود اقتصادی ثبات مالی داشته باشیم

بحران‌ و رکود اقتصادی ممکن است در برهه‌های مختلف تاریخی برای هر کشوری پیش بیاید. متأسفانه، وقتی رکود اقتصادی اتفاق می‌افتد، کار زیادی از دست کسی برنمی‌آید. تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که خودمان برای مقابله با آن دست‌به‌کار شویم. یعنی تا آنجا که می‌توانیم منابع مالی‌مان را دربرابرِ رکود اقتصادی مقاوم کنیم. همراه ما باشید. در این مقاله ۱۰ گام مؤثر را برای پشتِ‌سرگذاشتنِ موفق این دوره معرفی می‌کنیم.

حتما بخوانید:

هاوارد دوُرکین، متخصص امور مالی و رئیس Debt.com می‌گوید:
«به ضدرکود کردن زندگی‌تان مانند ضدگردباد کردنِ خانه‌تان نگاه کنید. اگر گردباد چند روز با شما فاصله داشته باشد و از شما بپرسم حفاظ‌های مخصوص گردباد کجا هستند، بدترین جواب این خواهد بود: “فکر کنم چندتا در گاراژ داشته باشم، اما شاید لازم باشد چندتای دیگر هم بخرم”. دیگر خیلی دیر است و هر پنجرهٔ بدون حفاظ یعنی خرابی و فاجعه. رکود هم به همین شکل است. تنها فرقش این است که خرابی آن ماه‌‌ها طول می‌کشد و سال‌ها باقی می‌ماند.»

برای جمع‌آوری این راهنمای گام‌به‌گام دربارهٔ حفظ ثبات‌مالی در شرایط بد اقتصادی نظرات کارشناسان اقتصادی مختلف را بررسی کرده‌ایم.

۱. وحشت نکنید

رکود (متأسفانه) طبیعی است. حفظ آرامش ذهن اولین قدم برای ضدرکود کردن منابع مالی‌تان است. وقتی وحشت‌زده می‌شوید مغز نمی‌تواند تصمیمات هوشمندانه و بلندمدت اتخاذ کند. این آرامش ذهنی علاوه بر اینکه به خود مراقبتی کمک می‌کند، باعث می‌شود درک کنید که رکود غیرقابل‌اجتناب و گذراست.

دورکین می‌گوید:
«اقتصاد فصل دارد و رکود زمستان آن است. بعد از هر تابستان آفتابی، برگ‌های درختان می‌ریزند و روزها کوتاه‌تر و تاریک‌تر می‌شوند.»

ارنی لوری، متخصص امور مالی شخصی و نویسندهٔ کتاب «جوانِ ورشکسته سرمایه گذاری را امتحان می‌کند»، به این نکته اشاره می‌کند که «بازار بورس دوره‌ای است و رکود در همه‌جای آن وجود دارد». این دیدگاه شاید خیلی خوشحال‌کننده نباشد اما حداقل با دانستن اینکه دنیا به‌آخر نرسیده است به خودمان دلداری می‌دهیم.

۲. پس‌انداز اضطراری‌تان را سازمان‌دهی کنید

الکساندر لوری، مدیرگروه ارشد در رشتهٔ تحلیل امور مالی در کالج گوردن امریکا، می‌گوید:

«مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از مردم نمی‌توانند از عهدهٔ حداقل پس انداز ماهیانه برآیند. اگر حالا نتوانید این پس‌انداز را تأمین کنید، در شرایط بد اقتصادی چه‌کار خواهید کرد؟ شاید مجبور شوید زیر بار بدهی بروید یا خانه‌‌تان را از دست بدهید. پس حتما ماهیانه پولی برای مواقع ضروری کنار بگذارید.»

بیشترِ متخصصان امور مالی توصیه می‌کنند که به‌اندازهٔ مخارج ۳ تا ۶ ماه برای روزِ مبادا کنار بگذارید. به نظر الکساندر لوری شاید این هدف برای جوانان خنده‌دار باشد، اما آنها باید سعی کنند حداقل به‌اندازهٔ مخارج ۱ ماه پس‌انداز داشته باشند. او می‌گوید: «اشکالی ندارد که با کم شروع کنید، اما باید هر ماه مبلغی از حقوق‌تان را کنار بگذارید.»

به‌اندازه رابطه اقصاد و گردش پول مخارج ۳ تا ۶ ماه پس‌انداز داشته باشید.

۳. بدهی‌تان را کاهش دهید

الکساندر لوری می‌گوید: «بعد از کنار‌گذاشتن پس‌انداز اضطراری، مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید رهاشدن از شر بدهی‌ها است». ارنی لوری هم با او هم‌عقیده است و می‌افزاید: «کاهش بدهی‌ها، واقعا به کاهش فشار در شرایط سخت اقتصادی کمک می‌کنند».

۴. دو بودجه داشته باشید: یکی رابطه اقصاد و گردش پول برای امروز و دیگری برای روزهای سخت

اگر هنوز بودجه‌ای ننوشته‌اید، حالا وقتش رسیده که دست‌به‌کار شوید. این می‌تواند فوق‌العاده کسل‌کننده باشد، اما خدمات رایگانی هستند که در این کار به شما کمک می‌کنند.
دورکین می‌گوید: «برنامه‌های مطمئنِ آنلاینی هستند که نیمی از این کار را برای شما انجام می‌دهند. فقط کافی است چند عدد تایپ کنید. به همین راحتی می‌توانید برنامه ریزی بودجه برای خودتان داشته باشید».

علاوه بر بودجه‌ای که برای امروزتان می‌نویسید (یعنی شرایط عادی اقتصادی)، باید بودجه‌ای هم برای شرایط سخت و رکود داشته باشید.
ارنی لوری معتقد است «بودجهٔ روزهای سخت، زمانی اجرایی می‌شود که درآمد به‌شدت کاهش پیدا کند. این بودجه بر تنظیم مخارج حیاتی تمرکز دارد و هدفش این است که پول کافی برای پوشش‌دهی آن ضروریات را تأمین کند.»

وقتی بودجهٔ روزهای سخت‌تان را تنظیم می‌کنید، باید بدترین شرایط را در نظر بگیرید و مخارج ضروری را بنویسید. مخارجی مانند اجاره‌خانه، خرید روزانه و هزینهٔ حمل‌و‌نقل در این لیست قرار می‌گیرند. مخارجی که نباید در این لیست باشند شامل هزینهٔ باشگاه و رستوران هستند. بهتر است امیدوار باشیم که هیچ‌وقت به اجرای این بودجه نیاز پیدا نکنیم، اما داشتن آن حتما مفید است.

۵. سرمایه‌گذاری متنوع داشته باشید

دانیل کانکل‌رابرتس، نویسندهٔ امور‌ مالی شخصی و یکی از مؤسسان بومر بنفیتس (Boomer Benefits)، می‌گوید:

«حداقل باید ۴۰ درصد معادل نقدی سرمایهٔ خود را در بازارهای پولی مانند بورس و اوراق قرضه کوتاه یا بلند‌مدت سرمایه‌گذاری کنید. چند درصد دیگر هم باید به‌صورتِ سهام باشد تا بتوانید از آن کسب درآمد کنید. اگر جوان هستید و هنوز وقت دارید، می‌توانید به میانگین‌سازی هزینه به ریال در زمان رکورد نیز فکر کنید. ممکن است در زمان کاهش قیمت‌‌ها سهام بخرید، اما هنگام بالارفتنِ قیمت‌ها نیز می‌توانید سهام خریداری کنید. این کار سرمایهٔ کلی‌تان را افزایش می‌دهد. باید بر اهداف بلند‌مدت خود تمرکز کنید نه بر شرایط اقتصادی موجود.»

۶. برنامه بازنشستگی‌تان را در جریان نگه‌دارید

ارنی لوری می‌گوید: «در زمان رکود نیز به پس‌انداز برای بازنشستگی ادامه دهید. به‌خاطرِ وحشت از رکود، از سرمایه‌گذاری در بیمه‌های بازنشستگی پشیمان نشوید».

ارنی لوری توصیه می‌کند اگر در آستانۀ بازنشستگی هستید، حتما با برنامه‌ریزِ امور مالی مشورت کنید. «اجازه دهید فردی متخصص حداقل در ۱ جلسه به استراتژی بازنشستگی‌تان نگاه بیندازد تا مطمئن شوید همه‌چیز روبه‌راه است».

درضمن، می‌توانید سهام یا اوراق‌قرضه هم بخرید. اما توصیهٔ لوگان الک، حسابدار و مؤسس سایت امور مالی شخصی Money Done Right، این است که اگر در همین یکی‌دو سالِ آینده بازنشسته می‌شوید، بهتر است بیشتر پول‌‌تان را در سهام نگذارید. بهتر است پول‌تان دم‌ِ‌دست باشد تا بتوانید بهتر برای بازنشستگی برنامه‌ریزی کنید. او می‌گوید: «شاید صحیح‌تر این باشد که پس‌اندازِ بازنشستگی‌تان را در روش‌های با‌ثبات‌تری مانند اوراق‌قرضه سرمایه‌گذاری کنید».

۷. از اپلیکیشن‌های پس‌انداز استفاده کنید

اگر هنوز از اپلیکیشن های مدیریت هزینه و افزونه های مرورگر برای این کار استفاده نمی‌کنید، حالا وقت آن است که آنها را دانلود کنید. آنها به شما کمک می‌کنند تا از خرج روزانه‌ تا برنامهٔ پس‌اندازتان را تنظیم کنید.

۸. با شغل دوم درآمدتان را افزایش دهید

لوری می‌گوید: «چند منبع درآمد داشته باشید. به‌عنوانِ‌مثال، می‌توانید به‌صورتِ نیمه‌وقت مسافر جابه‌جا کنید، پرستار‌ِ کودک شوید، به‌صورتِ آنلاین جنس بفروشید یا حتی در مغازه کار کنید».
داشتنِ شغل دوم به شما در انجام گام دوم (پس انداز بیشتر) نیز کمک می‌کند.

دیوید کاهیل، متخصص امور مالی در FinanceSuperhero می‌گوید:
«داشتن شغل دومِ ثابت و کنارگذاشتنِ درآمد دوم‌تان به شما کمک می‌کند تا پس‌انداز اضطراری‌تان را سریع‌تر افزایش دهید. درضمن، اگر هنگام شرایط بد اقتصادی شغل‌تان را از دست بدهید، می‌توانید روی این پس‌اندازِ اضافی حساب کنید.»

۹. روی مهارت‌ها و تخصص‌تان سرمایه‌گذاری کنید

خیلی از افراد در شرایط رکود اقتصادی شغل‌شان را از دست می‌دهند. همیشه رزومه خود را به‌روز نگه‌دارید. حساب لینکدین خود را به‌روز کنید. همیشه برای نشان دادن قابلیت‌ها و مهارت‌های خود به کارفرمایان آماده باشید.

دیوید باک، متخصص امور مالی شخصی، می‌گوید:
«شاید نیاز باشد تمام مهارت های شغلی فعلی‌تان را تقویت کنید و حتی درصورتِ امکان، مهارت‌های جدیدی در بخش‌های دیگر شغل‌تان بیاموزید. احتمال دارد، در شرایط بد اقتصادی، شرکت‌ها تعدیل نیرو کنند. باید ثابت کنید که علاوه بر حرفۀ فعلی‌تان در بخش‌های دیگر نیز ارزشمند هستید.»

۱۰. اگر بدهکاری زیادی دارید، کمک بخواهید

لسلی اچ.‌ تاین، وکیل امور مالی و نویسندهٔ «زندگی و بدهی: رویکردی تازه در رسیدن به سعادت مالی»، معتقد است:

«بالاخره سلامت روانی و مالی‌تان هم به‌اندازهٔ سلامتی جسمی‌تان مهم هستند. اگر بیمار شوید به پزشک مراجعه می‌کنید. پس اگر مشکل مالی داشته باشید هم باید با متخصص امور مالی مشورت کنید. از کمک‌خواستن خجالت نکشید. داشتنِ متخصص در کنارتان باعث می‌شود فشار کمتری احساس کنید.»

نیازی نیست هزینهٔ زیادی بپردازید. خیلی از مؤسساتِ مشاورهٔ مالی هستند که به‌صورتِ رایگان یا با هزینهٔ کم به شما مشاوره می‌دهند.

اگر می‌خواهید در زندگی، موفقیت مالی کسب کنید
از کارآفرین‌های ثروتمند یاد بگیرید و مثل آنها عمل کنید.

نقدینگی

نقدینگی یا به عبارت صحیح تر، حجم پول، مجموع پول و شبه‌پول است، نقدینگی در یک کشور به معنای مجموع اسکناس‌ها و مسکوکات و سپرده‌های دیداری در یک کشور است. تفاوت نقدینگی با حجم پول یک کشور، در سپرده‌های غیر دیداری افراد نزد بانک هاست.

تورم با افزایش نقدینگی

چون میزان کالا و خدمات در جامعه محدود است، پس باید میزان نقدینگی به اندازه‌ای باشد که با کالا و خدمات برابری کند. اگر میزان نقدینگی افزایش یابد، کالا و خدمات در جامعه کم شده و قیمت‌ها افزایش می‌یابد(تورم)

کنترل نقدینگی از مهم‌ترین خواسته‌های کشورها است و سیاست‌های گوناگونی را بدین منظور تدوین می‌کنند. برای نمونه افزایش فناوری و تولید درون‌مرزی، که با گردآوری کالای کافی و بسنده، از تورم جلوگیری می‌کند درصورت رشد متناسب نقدینگی و سطح تولید در جامعه، می‌توان تا حدود زیادی از بروز تورم در اقتصاد جلوگیری کرد، این موضوع توسط نظریه مقداری پول (نظریه مبادله‌ای) که بصورت ساده MV=PY مطرح می‌شود و در آن M نشان دهنده حجم نقدینگی، V سرعت گردش پول، P سطح قیمتها و بالاخره Y سطح تولید در اقتصاد است، توجیه می‌شود. در رابطه فوق فرض بر این است که تولید بر مبنای رشد بهره‌وری، با یک نسبت معینی در طول یکسال مالی رشد می‌کند، درصورتیکه رشد حجم نقدینگی متناسب با رشد تولید باشد، با فرض ثبات سرعت گردش پول در طول دوره مالی، سطح قیمتها نیز ثابت می‌ماند اما چنانچه نقدینگی بیشتر از رشد تولید رشد داشته باشد، برای برقراری تساوی در معادله فوق می‌بایست این نابرابری از طریق رشد قیمتها رفع شود و در صورت کمتر بودن رشد نقدینگی از رشد تولید، با توجه به کمبود منابع مالی لازم تقاضا کاهش یافته و بدنبال آن برای جلوگیری از کاهش عرضه می‌بایست سطح قیمتها کاهش یابد تا تساوی برقرار باشد. بدیهی است که در چنین حالتی با افزایش معین سرعت گردش پول در اقتصاد می‌توان بازهم بدون ایجاد تورم تولید را افزایش داد.

مدیریت نقدینگی

مدیریت نقدینگی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که سیستم بانک‌داری با آن روبرو است. دلیل اصلی این چالش این است که بیشتر منابع بانک‌ها از محل سپرده‌های کوتاه‌مدت تأمین مالی می‌شود. علاوه بر این تسهیلات اعطایی بانک‌ها صرف سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی می‌شود که درجه نقدشوندگی نسبتاً پایینی دارند.

وظیفه اصلی بانک ایجاد توازن بین تعهدات کوتاه‌مدت مالی و سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت است. نگهداری مقادیر ناکافی نقدینگی بانک را با خطر عدم توانایی در ایفای تعهدات و در نتیجه ورشکستگی قرار می‌دهد. نگهداری مقادیر فراوان نقدینگی، نوع خاصی از تخصیص ناکارآمد منابع است که باعث کاهش نرخ سوددهی بانک به سپرده‌های مردم و در نتیجه از دست دادن بازار می‌شود.

مدیریت نقدینگی به معنی توانایی بانک برای ایفای تعهدات مالی خود در طول زمان است. مدیریت نقدینگی در سطوح مختلفی صورت می‌گیرد. اولین نوع مدیریت نقدینگی به صورت روزانه صورت پذیرفته و به صورت متناوب نقدینگی مورد نیاز در روزهای آتی پیش‌بینی می‌شود. دومین نوع مدیریت نقدینگی که مبتنی بر مدیریت جریان نقدینگی است، نقدینگی مورد نیاز را برای فواصل طولانی‌تر شش‌ماهه تا دو ساله پیش‌بینی می‌کند. سومین نوع مدیریت نقدینگی به بررسی نقدینگی مورد نیاز بانک در شرایط بحرانی می‌پردازد.

صفر تا صد تاریخ پول؛ روند تکامل یکی از مهم ترین اختراعات بشر

ارز دیجیتال چه مسیری را طی کرده تا به امروز برسد؟ مفهوم پول چه تغییراتی را سپری کرد تا به دست ما برسد؟ آینده آن چگونه است؟ در دنیای امروز، پول به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های زندگی افراد شناخته رابطه اقصاد و گردش پول می‌شود، اما بسیاری از ما اطلاعی درباره تاریخچه آن نداریم. شاید خیلی‌های ندانند این مفهوم ارزشمند چگونه به بلوغ امروزی رسیده است. با داستان ما همراه شوید تا از مبادله کالابه‌کالا به دنیای اقتصاد مدرن برسیم.

ما در این مقاله به معرفی پول و تاریخ آن از لحظه‌ای که انسان‌ها تبادل اشیای ارزشمند را باب کردند تا امروز که ارز دیجیتال و مقوله‌های جدیدی مانند کریپتو توریسم به دایره واژگان ما رسیده‌اند، می‌پردازیم.

همان‌طور که می‌دانید، در دنیای امروز علاوه بر قدرت زیادی که پول در جامعه دارد، خیلی از افراد نیز قدرت خود را به‌ واسطه ثروت زیاد به دست می‌آورند. این رابطه ناگسستنی بین انسان و سرمایه‌اش باعث شده تا بسیاری از افراد تمام زندگی خود را روی به‌ دست آوردن ثروت بگذارند. اما برای درک بهتر ماهیت پول، باید از تاریخچه آن نیز آگاه باشیم. پیشنهاد می‌کنیم در ادامه مقاله همراه ما باشید.

تبادل کالا با کالا؛ اولین معامله اقتصادی انسان

از زمانی که انسان‌ها به یکجا نشینی روی آوردند، هر فردی در جامعه روی تولید محصول به‌خصوصی تمرکز می‌کرد. فردی که گندم می‌کاشت، بیشتر از اندازه مصرف خود برداشت می‌کرد و فردی که دامداری می‌کرد، شیر زیادی در طول روز به دست می‌آورد. در این جوامع انسان‌ها برای تأمین محصولات موردنیاز خود، تصمیم به مبادله کالاهای اضافی با یکدیگر کردند. بااین‌حال افرادی بودند که دست به تولید محصولاتی می‌زدند که طرفدار زیادی نداشتند.

به‌تدریج و با گذر زمان، محصولات پرطرفدارتر مانند نمک، پوست حیوانات و اسلحه به‌عنوان ارز مبدأ یا پول برای مبادله قرار گرفتند. یعنی اگر شما فروشنده عاج ماموت بودید، باتوجه‌به این که این محصول طرفدار زیادی ندارد، آن را در ازای نمک جابه‌جا می‌کردید و با نمکی که دریافت کرده بودید اقلام موردنیاز خود را تهیه می‌کردید. این روند تا زمانی که جوامع بزرگ نشده بودند ادامه داشت.یکی از اصلی‌ترین مشکلات استفاده از کالا به‌جای پول آن بود که حتی اگر شما از کالایی به‌عنوان ارز مبدأ نیز استفاده می‌کردید، بازهم ارزش دقیق آن مشخص نبود و بسته به شرایط، همه چیز در یک معامله قابل‌مذاکره بود. بعد از بزرگ‌شدن جوامع و ناکارآمد شدن استفاده از کالا به‌جای پول، سکه‌های فلزی به‌عنوان مبدأ پولی در جهان شناخته شدند.

ضرب سکه؛ تحولی بزرگ در اقتصاد انسان‌ها

باستان‌شناسان چینی اوایل سال ۲۰۲۱، با حفاری‌هایی که در منطقه گوانگ ژوانگ انجام دادند، موفق شدند اولین مرکز ضرب سکه جهان که متعلق به سال ۶۴۰ قبل از میلاد بود را کشف کنند. تا قبل از این اکتشاف، با استناد به گفته هرودوت (تاریخ‌نویس یونانی) اولین پادشاهی که رابطه اقصاد و گردش پول دستور به ضرب سکه داد، پادشاه حکومت لیدی در فلات آناتولی یا ترکیه امروزی بود. اولین سکه این حکومت به نام استاتر در سال ۶۰۰ قبل از میلاد ضرب شد، جنس آن از الکتروم Electrum بود و به‌عنوان پول ملی سرزمین لیدی انتخاب شد. ضرب سکه، تحولی بزرگ در دنیای اقتصادی انسان بود و باعث شد مسیر مالی به‌گونه‌ای پیش برود که امروز به ارزهای دیجیتال برسیم.

این سیستم مالی جدید به سرزمین لیدی کمک کرد که به یکی از ثروتمندترین اقتصادهای جهان و آسیای کوچک تبدیل شود. بعد از دستاوردی که حکومت لیدی داشت، سایر حکومت‌های جهان نیز به پیروی از آن‌ها اقدام به ضرب سکه کردند. جنس سکه‌ها در هر حکومت متفاوت بود و هر فلز گران‌بها و کمیابی در جامعه، می‌توانست به‌عنوان مبدا پول قرار بگیرد.

الکتروم آلیاژی با ترکیب طلا و نقره بود که به سایر سرزمین‌های سواحل مدیترانه نیز راه پیدا کرد. در واقع در ایتالیا و یونان از این سکه‌ها به‌وفور استفاده می‌شد. امپراتوری پارس بعد از تصرف لیدی و بعد از آن یونان، استفاده از سکه‌های الکترومی را محدود کرد و به‌جای آن سکه‌های نقره‌ای را رواج داد.

استفاده از پول کاغذی به‌جای سکه

تحول بعدی که در سیستم پولی جهان اتفاق افتاد، استفاده از اسکناس کاغذی به‌جای سکه بود. چینی‌ها در این زمینه نیز پیشرو بودند و از سال ۷۰۰ میلادی شروع به استفاده از اسکناس‌های کاغذی کرده بودند. مارکوپولو، تاجر ونیزی بعد از سفری که در سال ۱۲۷۱ به چین داشت، در خاطرات خود از اسکناس‌های چینی یادکرد؛ اسکناس‌هایی که روی آن به زبان چینی نوشته شده بود: «ما به خدا اعتقاد داریم» و زیر آن نیز خطاب به جاعلان پول نوشته بود کسانی که پول تقلبی چاپ کنند، سرشان بریده خواهد شد.

بسیاری دولت‌های اروپایی به‌عنوان پیشگامان اقتصادی دنیای امروز، تا قرن ۱۶ همچنان با ضرب سکه اقتصاد خود را پیش می‌بردند. دلیل اصلی اصرار بر ضرب سکه در دولت‌های اروپایی، ورود منابع سرشار طلا و نقره از مناطق تحت استعمار بود. بااین‌حال بانک‌های اروپایی در همان زمان اقدام به استفاده از کاغذهایی ارزشمند تحت عنوان پول، برای سپرده‌گذاران و وام‌گیرندگان خود کردند.

اولین اسکناس‌های صادرشده در سیستم مالی جدید، توسط دولت‌های اروپایی به مناطق تحت استعمار در قاره آمریکای شمالی بود؛ چراکه انتقال فلزات در حجم زیاد به سرزمینی مانند کانادا برای ضرب سکه، بسیار هزینه‌بر و سخت بود. پس تصمیم گرفتند تا کاغذهایی که روی آن ارزش مالی نوشته شده بود را به سرزمین‌های غربی خود بفرستند. در آینده این اسکناس‌ها بی‌پشتوانه شدند و به ارز رابطه اقصاد و گردش پول فیات یا شناور تغییر پیدا کردند.

ظهور ارزهای فیات و جنگ ارزی در جهان

بعد از ورود اسکناس به جوامع بین‌المللی، این پول کاغذی، تقریباً در تمام کشور‌های جهان به‌عنوان ارز مبدا شناخته شد. در این زمان بود که بانک‌های جهان اقدام به خرید و انبار ارز سایر کشورها کردند و به‌نوعی اولین بازار ارز جهان را به رابطه اقصاد و گردش پول وجود آوردند.

قدرت‌ها بزرگ جهانی به این موضوع پی بردند که با روش‌های اقتصادی می‌توانند ارزش پول دشمنان خود را برای گران کردن کالاهای دشمن بالا ببرند، یا با پایین آوردن ارزش پول دشمنان ، قدرت خرید مردم آن کشور را نیز پایین آورند. بدین ترتیب اولین جنگ‌های ارزی در دنیا شروع شد.

تا سال ۱۹۷۱، پشتوانه تمام اسکناس‌های جهان طلا بود. در این سال ریچارد نیکسون در یک سخنرانی تاریخی اعلام کرد که دلار دیگر پشتوانه طلا ندارد. از آن زمان به بعد تمام اسکناس‌های جهان به شکل فیات یا شناور درآمدند. لازم به ذکر است پشتوانه ارزهای فیات، مستقیما به تولید ناخالص داخلی (GDP) کشورها مرتبط است. اما کشورها می‌توانند بسته به سیاست یا شرایط اقتصادی که دارند اقدام به چاپ پول بیشتر یا کمتری کنند. چاپ پول بیشتر از ارزش اقتصادی یک کشور باعث ایجاد تورم و پایین آمدن ارزش پول ملی می‌شود.

ظهور پول الکترونیکی در عصر تکنولوژی

اواخر قرن ۲۰ میلادی بود که سیستم جدیدی برای پرداخت در جهان به وجود آمد. کارت‌های الکترونیکی در قالب Credit Card و Debit Card عرضه شدند. Debit Card وسیله‌ای است که مستقیماً به مبلغی که در حساب بانکی‌تان دارید مربوط است. اما Credit Card از سیستمی در نظام بانکی نشئت می‌گیرد که افراد را بر اساس گردش مالی که دارند، دسته‌بندی می‌کند. نکته جالب اینجاست که کردیت کارت، اعتبار افراد را می‌سنجد اما ما در ایران Debit Card را به‌عنوان کارت اعتباری می‌شناسیم.

بعد از زیادشدن استفاده از کارت‌های اعتباری در جوامع دنیا و با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از اینترنت، روش‌های پرداخت اینترنتی نیز در بین مردم جهان جا باز کرد. پرداخت‌های مجازی فرصت بسیار مناسبی را برای خرده‌فروشان ایجاد کرد تا بتوانند به‌وسیله اینترنت، بازه جغرافیایی مشتریان خود را گسترش دهند. بعد از همه‌گیرشدن کرونا در جهان، انقلابی در خریدهای اینترنتی پدید آمد و بسیاری از افراد مجبور شدند تا مایحتاج موردنیاز خود را از کسب‌وکارهای اینترنتی تهیه کنند.

ارزهای دیجیتال

در سال ۲۰۰۹، شخصیتی مجازی به نام ساتوشی ناکاموتو طی مقاله‌ای بیت‌کوین را به جهان معرفی کرد. اگر به زبان ساده بگوییم، ارزهای دیجیتال با داشتن سیستمی غیرمتمرکز، دیگر تحت نظارت بانک‌های مرکزی نیستند. همین مسئله باعث شده تا افراد مختلفی جذب این سیستم شوند. تراکنش‌های مالی در دنیای ارزهای دیجیتال روی بستر بلاک‌چین انجام می‌شود و علاوه بر داشتن شفافیت مالی، هویت فرد انتقال‌دهنده و گیرنده در این شبکه مشخص نیست.

اصولا یکی از مشکلاتی که سیستم بانکداری مرکزی در جهان دارد، تمرکز قدرت پول روی یک نهاد است که بستر فساد مالی اقتصادی را برای افراد فراهم می‌کند. ازطرفی معاملات مالی بین‌المللی بین بسیاری از افراد می‌تواند سخت باشد؛ چراکه تحت تأثیر سیاست، بسیاری از کشورها دچار تحریم‌های اقتصادی می‌شوند و افراد از معامله اقتصادی محروم می‌شوند.

با ورود استارت‌آپ‌های جدید و ساخت استانداردها و ارزهای جدید به دنیای رمزارزها، این سیستم معاملاتی روزبه‌روز در حال تکامل است. همه‌گیر شدن مسائلی مانند قراردادهای هوشمند (Smart Contract)، NFT و دنیای متاورس (Metaverse)، بیانگر آن است که دنیای بلاک‌چین می‌تواند به‌عنوان انقلابی در تاریخ بشر مطرح شود.

آزادی پول؛ تقسیم منابع و قدرت

در این مقاله دانستیم که سیر تکامل پول چگونه بوده است. سکه و اسکناس چه تأثیری روی روند اقتصاد انسان‌ها داشتند و با ورود ارزهای فیات و سیستم‌های پرداخت آنلاین، سیستم مالی جوامع به چه سمتی حرکت کرده ‌است. از طرفی دانستیم که آینده مالی انسان‌ها به ارزهای دیجیتال و شبکه بلاک‌چین وابسته است و باید خودمان را برای یادگیری هر چه ‌بیشتر درباره این مبحث، آماده کنیم.

برای اولین‌بار در سال ۶۵۰ قبل از میلاد چینی‌ها اقدام به ضرب سکه کردند. لیدیایی‌ها نیز به فاصله کمی از چین، اولین سکه در خاورمیانه را ضرب کردند.

در گذشته مردم از طریق مبادله کالا با کالا، معاملات خود را انجام می‌دادند. البته در هر جامعه‌ای بعد از مدتی یک کالای پرمصرف مانند نمک یا پوست حیوانات، به عنوان کالای مبدأ در نظر گرفته می‌شد.

اسکناس برای اولین بار در چین استفاده شد و دولت چین توانسته بود با کنترل میزان اسکناس چاپ شده، اقتصاد خود را به خوبی مدیریت کند.

سرعت گردش پول در اقتصاد ایران

رکنا: آمارها نشان می‌دهد که درنیمه نخست امسال ۱۳.۵میلیون میلیاردتومان پول در اقتصاد ایران به چرخش درآمده است.

به گزارش رکنا، همگام با رشد تورم و نقدینگی ارزش کل گردش‌های مالی هم در اقتصاد افزایش یافته که به‌نظر می‌رسد صاحبان نقدینگی به‌دلیل رشد تورم، تمایل‌شان برای نگهداری پول کمتر شده است. تازه‌ترین گزارش‌ها نشان می‌دهد، فقط در نیمه نخست امسال ۱۳.۵بیلیارد (میلیون میلیارد) تومان پول دراقتصاد ایران تراکنش شده است. با توجه به تخمین‌های موجود از حجم نقدینگی به ‌نظر می‌رسد در نیمه نخست امسال کل حجم نقدینگی، دست‌کم ۶.۵بار در مجموعه رابطه اقصاد و گردش پول اقتصاد ایران چرخیده است.

یکی از متغیرهای مهم دراقتصاد، سرعت گردش پول است که روی تورم، تولید و حتی حجم پول درگردش اثرات مهمی برجا می‌گذارد. این مولفه به واسطه ارتباط پیچیده و کاملا متقابل عوامل اقتصادی با یکدیگر، می‌توانند بر دیگر متغیرهای کلان اقتصادی هم تأثیرگذار باشند، یا از آنها تأثیر بگیرند. منظور از سرعت گردش پول، تعداد دفعاتی است که به وسیله یک واحد پولی در زمان محدود و مشخص، اعمال گوناگون انجام می‌گیرد.

یکی از مهم‌ترین متغیر‌هایی که رفتار اقتصادی مردم و سرعت گردش پول را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، تورم انتظاری است. در دوره‌های تورمی، ارزش پول کاهش می‌یابد و عاملان اقتصادی پول را از خود دور می‌کنند؛ زیرا جامعه تمایلی برای نگهداری پول ندارد. به این طریق پول در جریان معاملات قرار می‌گیرد و سرعت گردش پول افزایش می‌یابد. در اقتصاد ایران، تورم همواره نوسان زیادی داشته، درنتیجه سرعت گردش پول نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی بوده است.

از ابتدای دهه۹۰ به‌دلیل نهادینه شدن تورم سرعت گردش پول در اقتصاد ایران افزایش یافته و از سطح ۶.۸درصد به ۷ تا ۸درصد رسیده و براساس آمارهای موجود تاکنون بیشترین میزان گردش نقدینگی مربوط به سال۱۳۹۳ بوده و به ۹.۵مرتبه رسیده که این امر نشان می‌دهد کل حجم نقدینگی در سطح جامعه، به‌طور متوسط ۹.۵بار گردش داشته است.

بر اساس گزارش همشهری، علت رشدگردش نقدینگی در این سال این بودکه سطح تورم یک سال قبل و در سال۱۳۹۲ به محدوده ۳۱درصد رسید؛ بنابراین تمایل به نگهداری پول در سال۱۳۹۲ کاهش و سرعت گردش پول به رقم قابل توجه ۸.۳ بار افزایش یافت. ادامه افزایش تورم و افزایش آن تا سطح تقریبا ۳۵درصدی باعث پول‌زدایی عمده از عاملان اقتصادی در سال۱۳۹۳ شد و سرعت گردش پول به رقم قابل توجه ۹.۵واحد افزایش یافت.

هنوز در مورد سرعت گردش پول در شرایط حاضر اطلاعی در دست نیست و با توجه به اینکه در کنار تورم اقتصاد در دوره رکود به سر می‌برد محاسبه دقیق آن دشوار است. اما با توجه به اینکه سطح تورم سالانه به ۴۲.۷درصد رسیده به‌نظر می‌رسد سرعت گردش پول بار دیگر افزایش یافته است. ضمن اینکه رقم نقدینگی هم به ۲۱۲۶هزار میلیارد تومان رسیده و سالانه ۲۵درصد رشد می‌کند.

حجم تراکنش‌ها

تازه‌ترین اطلاعات بانک مرکزی نشان می‌دهد در نیمه نخست سال ۱۳.۵بیلیارد تومان نقدینگی از طریق شبکه‌های شتاب، ساتنا، پایا، چکاوک وشاپرک گردش شده که از این مقدار سهم ساتنا با ۴۶درصد بیش از سایر شبکه‌ها بوده، بعد از آن ۱۷درصد کل تبادلات مالی به شبکه شتاب اختصاص داشته که توسط آن ۲.۳میلیون میلیارد تومان پول دادوستد شده است.

طبق اعلام بانک مرکزی، در نیمه نخست امسال درسامانه شتاب تعداد ۴.۲میلیارد تراکنش پردازش و مبلغ ۲۲، ۸۷۱،۰۲۷میلیارد ریال تسویه صورت گرفته که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۲۵ و ۲۷درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین در سامانه شاپرک تعداد ۲۷، ۶۵۸ میلیون تراکنش پردازش و مبلغ ۱۴، ۷۵۳، ۳۰۴میلیارد ریال تسویه صورت گرفته که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۲۸ و ۲۶درصد رشد را نشان می‌دهد.

در سامانه پایا تعداد ۸۷۴میلیون تراکنش پردازش و مبلغ ۱۹، ۰۹۷،۴۷۸میلیارد ریال تسویه انجام شد که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۳۳ و ۳۰درصد رشد را نشان می‌دهد. آمارها حاکی از آن است که در سامانه ساتنا تعداد ۶،۱۳ میلیون تراکنش با مبلغ ۶۱، ۸۷۸،۱۴۷ میلیارد ریال تسویه صورت پذیرفته است که نسبت به دوره مشابه در سال قبل به‌ترتیب ۸۲ و ۱۴۴درصد رشد را نشان می‌دهد.

در سامانه چکاوک تعداد ۴۷میلیون چک تبادل شده که مبلغ چک‌های مذکور ۱۵، ۸۲۵، ۹۹۹میلیارد ریال است که نسبت به دوره مشابه در سال قبل ۲۱- و ۶- درصد کاهش را نشان می‌دهد. ضمنا در۶‌ماه اول سال ۱۳۹۸تعداد تراکنش‌های سامانه صیاد به عدد ۵۳، ۷۴۷،۱۱۵ رسید که نسبت به دوره مشابه سال قبل ۴۱۶، ۴۹درصد رشد را نشان می‌دهد.رشد تعداد تراکنش‌های مذکور تحت‌تأثیر ایجاد سرویس استعلام است که در ۶ماه اول سال۱۳۹۷ هنوز ایجاد نشده بود.

رشد شدید نقدینگی

آمارهای جدید متغیرهای پولی به‌غیر از رشد گردش پول حاکی از رشد قابل توجه سایر مولفه‌های پولی است واین مسئله نشان می‌دهد که در ۶‌ماه اول امسال به‌طور متوسط در هر ماه، ۴۰هزار و۶۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی و ۴۶۰۳میلیارد تومان به حجم پایه پولی افزوده شده است. این اطلاعات نشان می‌دهد فقط در ۶‌ماه اول امسال حجم نقدینگی با ۱۲.۹درصد افزایش معادل ۲۴۳هزارو۶۱۰ میلیارد تومان به ۲۱۲۶هزار میلیارد تومان رسیده است. به‌عبارت دیگر، در سال‌جاری هر‌ماه به‌طور متوسط ۴۰هزارو۶۰۰ میلیارد تومان به حجم نقدینگی افزوده شده است.

درصورتی که این روند تا پایان سال ادامه یابد، میزان نقدینگی برای اسفند امسال با ۲۵.۸درصد رشد به ۲۳۷۰هزار میلیارد تومان خواهد رسید. البته به‌نظر می‌رسد این روند افزایشی باشد؛ زیرا فقط در شهریور‌ماه نقدینگی ۵۰هزار میلیارد تومان رشد کرده است. همچنین در یک سال منتهی به شهریور‌ماه امسال ۴۵۴هزار و ۱۳۰میلیارد تومان به حجم نقدینگی اقتصاد ایران افزوده شده که رشد ۲۵.۶درصدی را نشان می‌دهد. میزان پایه پولی در پایان شهریور‌ماه امسال به عدد ۲۹۳هزار و ۳۱۰میلیارد تومان رسیده که نسبت به شهریور‌ماه سال گذشته ۲۵.۰۷درصد رشد داشته است.

در ۱۲‌ماه منتهی به شهریور‌ماه امسال ۵۸هزارو۸۰۰ میلیارد تومان به حجم کل پایه پولی (خلق پول از مسیر بانک مرکزی) اضافه شده که از این میزان ۲۷هزارو۶۲۰ میلیارد تومان آن در ۶‌ماه اول سال۹۸ خلق شده است. بنابراین در سال۹۸ هر ‌ماه به‌طور متوسط ۴۶۰۳میلیارد تومان پول پرقدرت بانک مرکزی خلق شده است.