مفهوم مدیریت ریسک


1- شناسایی
2- ارزیابی
3- گزارشگری
4- پاسخ به ریسک (کاهش و کنترل)
5- پایش

مفهوم، اهمیت و عوامل تاثیرگذار بر مدیریت ریسک در فعالیت های کشاورزی

برخی از خدمات از جمله دانلود متن مقالات تنها به مشترکان مگیران ارایه می‌گردد. شما می‌توانید به یکی از روش‌های زیر مشترک شوید:

به کتابخانه دانشگاه یا محل کار مفهوم مدیریت ریسک خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!

  • دسترسی به متن مقالات این پایگاه در قالب ارایه خدمات کتابخانه دیجیتال و با دریافت حق عضویت صورت می‌گیرد و مگیران بهایی برای هر مقاله تعیین نکرده و وجهی بابت آن دریافت نمی‌کند.
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.

ماهنامه کار و جامعه

انتشار این نشریه متوقف شده‌است.

تمامی خدمات پایگاه magiran.com ،حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می‌باشند و فعالیت‌های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است

همه حقوق مادی و معنوی متعلق به «بانک اطلاعات نشریات کشور» است.
اطلاعات مندرج در این پایگاه فقط جهت مطالعه کاربران با رعایت شرایط اعلام شده است. نسخه‌برداری و بازنشر اطلاعات به هر روش، در هر نوع رسانه و با هر هدفی ممنوع و پیگرد قانونی دارد.

مفهوم مدیریت ریسک

ریسک عملیاتی

از ریسک لذت ببرید

ریسک چیست؟

ریسک بخشی از هر تلاش انسانی است. از لحظه ای که صبح از خواب بیدار می شویم، رانندگی می کنیم یا از وسایل حمل و نقل عمومی برای رفتن به مدرسه یا محل کار خود استفاده می کنیم تا زمانی که دوباره به تختخواب خود برگردیم، در معرض ریسک های مختلفی هستیم.

آنچه مطالعه ریسک را جذاب می کند این است که اگرچه ممکن است برخی از این ریسک ها کاملاً داوطلبانه نباشد، اما ما به دنبال برخی از ریسک ها هستیم (به عنوان مثال سرعت زیاد در بزرگراه ها، پرش از ارتفاع و یا شرط بندی) و از آنها لذت می بریم. اگرچه ممکن است برخی از این ریسک ها پیش پا افتاده باشند، اما برخی از آنها تفاوت قابل توجهی در زندگی ما ایجاد می کنند. شاید بتوان ادعا کرد که هر پیشرفت بزرگ در تمدن بشری، از اختراع ابزار غارنشینی گرفته تا ژن درمانی، به این دلیل امکان پذیر شده است که فردی مایل بوده است ریسک کند و وضعیت موجود را به چالش بکشد.

در طول تاریخ بشر، ریسک و حفظ بقاء همواره در کنار هم بوده اند. انسانهای اولیه، زندگی کوتاه و بیرحمانه ای داشته اند، زیرا جستجوی غذا و سرپناه آنها را در معرض آسیب های جسمی از سوی حیوانات درنده و آب و هوای نامناسب قرار می داد. حتی با توسعه بیشتر جوامع مستقر در سومر، بابل و یونان، ریسک های دیگری مانند جنگ و بیماری به آنها تحمیل گردید.

مردم، غالباً ریسک را به عنوان تهدیدی برای هدف، در نظر می گیرند. به عبارت دیگر، ریسک را چیزی تصور می کنند که تأثیر منفی بر اهداف بگذارد یا عوامل مؤثر در موفقیت یک کسب و کار را تهدید کند. با این حال ریسک می تواند به همان اندازه که تهدید است، فرصت نیز باشد. به همین دلیل در مباحث تخصصی، همیشه از ریسک به عنوان تهدید سخن نمی گویند، بلکه از تأثیرات مثبت آن نیز صحبت می شود.

ریسک

عبارت ریسک از واژه ایتالیایی ریسکو (risco یا rischio) به معنی خطر گرفته شده است که در قرن هفدهم وارد زبان انگلیسی گردید. بر اساس تعریفی که در سال1992 میلادی ارائه شد، ریسک را “شانس وقوع یک خطر” تعریف کرده اند که این موضوع، مفهوم احتمال یا عدم اطمینان را نشان می دهد.

در زبان چینی، اصطلاح ریسک با در کنار هم قرار گرفتن دو عبارت بیان شده است که ترجمه آنها “خطر” مفهوم مدیریت ریسک و “فرصت” می باشد که نشان دهنده تاثیر مثبت و منفی ریسک می باشد. به عبارت دیگر، ریسک به این معنی است که شما به همان اندازه که مستعد صعود هستید به همان اندازه نیز مستعد نزول خواهید بود و ریسک، همواره سرازیری و نزول نیست حتی در مواقعی که چنین احساس می شود.

در حال حاضر تعاریف متفاوتی از ریسک وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

    • ریسک عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده، پیش می آید و هر چقدر این عدم اطمینان بیشتر باشد، ریسک بالاتر است.
    • ریسک عبارت است از احتمال این که بازده واقعی سرمایه گذاری از میزان مورد انتظار، کمتر شود.
    • ریسک عبارت است از حاصل ضرب احتمال وقوع یک رویداد نامطلوب در تاثیر زیان وارده از آن رویداد.
    • ریسک، احتمال عدم دستیابی به هدف می باشد.
    • ریسک، به معنی احتمال آسیب و یا زیان می باشد.

    از میان تعاریف متعدد ارائه شده برای ریسک، تعریفی که کوزو (COSO) ارائه می دهد شاید از متداول ترین و بهترین تعاریف ریسک باشد:

    ریسک، احتمال وقوع رویدادی است که دستیابی به استراتژی و اهداف را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

    تعریف ریسک عملیاتی

    اصطلاح ریسک عملیاتی، برای اولین بار در اوایل دهه 1990 در خدمات مالی پدیدار شد. تا مدتها برای تشخیص ریسک های عملیاتی، لازم بود به این سؤال پاسخ داده شود که کدام یک از ریسک ها متفاوت با سایر ریسک ها است، تا بتوانیم آنها را در گروه ریسک های عملیاتی قرار دهیم. با افزایش آگاهی از ریسک و نشر آن، نیاز به داشتن یک تعریف مشترک از ریسک عملیاتی تقویت گردید.

    در هر سازمانی، بایستی یک تعریف قابل درک و قابل پذیرش در خصوص ریسک عملیاتی تبیین گردد. در سالهای گذشته تعریف یکسان و متداولی از ریسک عملیاتی در ادبیات ریسک و یا در صنعت مالی مشاهده نمی گردید و ریسک عملیاتی، به ریسک های ذاتی مختلفی گفته می شد که فعالیت های کسب و کار در سراسر سازمان را در بر می گرفت و به دنبال آن، زیان های شدیدی به سازمان وارد می گردید. اما مشخص گردید ریسک های عملیاتی چیزی وسیع تر از این مفهوم بوده و مؤلفه هایی از ریسک های عملیاتی وجود دارد که زمینه ساز سایر ریسک ها است.

    اگرچه این نوع ریسک، از صدها سال قبل وجود داشته است اما اصطلاح ریسک عملیاتی به خودی خود، در دهه گذشته تعریف شده است. برخلاف تعاریف “ریسک بازار” و “ریسک اعتباری” که کاملاً شفاف بیان گردیده بود، تعریف ریسک عملیاتی از زمان شکل گیری، به سرعت در حال تکامل بوده است. در ابتدا، به هر نوع ریسك غیرقابل تشخیص که یك بانك با آن روبرو می گردید، ریسک عملیاتی گفته می شد. بررسی انجمن بانكداران انگلیس (BBA) در سال 1999 میلادی نشان داد که اگرچه توافق كلی در مورد مفهوم كلی ریسك عملیاتی وجود دارد، اما از نظر جنبه های تفصیلی، در برخی موارد تنوع آرا وجود دارد. با این حال، بحث و تبادل نظر بیشتر، تعریف این نوع از ریسک را به طور قابل توجهی تصحیح نمود. از لحاظ تئوری، در سازمان های مالی تعاریف زیادی برای ریسک عملیاتی وجود داردکه برخی از آنها عبارتند از:

    • ریسک عملیاتی، تمامی ریسک ها به استثناء ریسک های اعتباری و بازار است.
    • ریسک های عملیاتی، رویدادها، فعالیتها یا شرایطی هستند که می توانند بر یک سازمان و دستیابی به اهداف تجاری یا کیفی، اثر بگذارند.
    • ریسک عملیاتی، ریسکی است که از نواقص سیستم های اطلاعاتی یا کنترل های داخلی، منجر به زیان غیر منتظره خواهد شد. این ریسک با خطای انسانی، خرابی سیستم ها و رویه ها یا کنترل های ناکافی همراه است.
    • ریسک عملیاتی، ریسک زیان های ناشی از شکست یا عدم کفایت فرآیندها، افراد، سیستم ها و یا ناشی از حوادث بیرونی است. (کمیته نظارت بانکی بال).

    تعریف ریسک عملیاتی که اکنون بیشتر در شرکت های ارائه دهنده خدمات مالی مورد استفاده قرار می گیرد، پیشنهادی است که توسط کمیته نظارت بانکی بال طی مستندی با عنوان “ International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards ” منتشر شده است، که به شرح ذیل می باشد:

    تعریف ریسک عملیاتی

    “ریسک مفهوم مدیریت ریسک عملیاتی، ریسک زیان مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از عدم کفایت یا شکست فرآیندهای داخلی، افراد، سیستم ها یا ناشی از حوادث بیرونی است.”

    کمیته بال در تعریف ریسک عملیاتی، ریسک حقوقی را به ریسک های عملیاتی اضافه نموده است اما ریسک های استراتژیک و شهرت را از آن حذف نموده و با این کار، تعریف ریسک عملیاتی را محدودتر و دقیق تر ساخته است.

    اگرچه این تعریف برای موسسات مالی و بانک ها ابداع شده است، اما این تعریف، مفهوم منطقی از دامنه ریسک عملیاتی در کلیه صنایع است. علیرغم اینکه کمیته بال تعریف ریسک عملیاتی را منتشر کرده است اما آن را به صورت یک بیانیه کلی ارائه داده و تعریف شفاف و واضحی از افراد، فرآیند، سیستم ها و رویدادهای بیرونی بیان نکرده است.

    در جدول زیر نمونه هایی از زیر مجموعه های چهار محرک کلیدی در تعریف بال، آورده شده است.

    محرک های ریسک عملیاتی

    به طور خلاصه می توان گفت، ریسک عملیاتی ریسکی است که با فعالیتهای روزمره یک سازمان در ارتباط است که شامل مدیریت عملکرد فرآیندها، افراد و سیستم ها برای رسیدن به اهداف مورد انتظار می باشد. بانک ها می توانند فرآیندهای خود را برای کاهش خطای انسانی و شکست های عملیاتی تنظیم کرده و برنامه های احتمالی برای کاهش مشکلاتی مانند خرابی سیستم را تهیه کنند.

    هر زمان که در شیوه انجام یک کار، ابداع یا اصلاحی صورت بگیرد، باید ریسک های عملیاتی آن مدیریت شود تا شانس موفقیت تا حد ممکن بیشتر شده و درمقابل، احتمال شکست، آسیب یا زیان تا حد ممکن کمتر شود. این یک رویکرد منطقی برای متعادل کردن ریسک ها در برابر منافع حاصل از آن در یک وضعیت و سپس انتخاب موثرترین اقدام است.

    مدیریت ریسک عملیاتی

    مدیریت ریسک عملیاتی ابزاری برای تصمیم گیری است که به طور سیستماتیک به شناسایی ریسک ها و مزایای عملیات سازمان و انتخاب بهترین اقدام در هر شرایطی کمک می کند. فرایند مدیریت ریسک برای به حداقل رساندن ریسک ها به منظور کاهش فجایع، حفظ دارایی ها و حفاظت از سلامت و رفاه طراحی شده است. این فرایند در هنگام انجام عملیات و رویه های کاری (و نه پس از آن) اجرا می شود که به عنوان مثال می توان به اقداماتی که قبل از هر پرواز در فرودگاه ها انجام می شود، اشاره نمود.

    به طور کلی، مدیریت ریسک بیش از آنکه عملی واکنشی باشد، اقدامی پیشگیرانه است. این روش مبتنی بر این فلسفه است که صبر کردن در انتظار وقوع یک حادثه و سپس یافتن راهی که بتوان از وقوع مجدد آن جلوگیری کرد، غیرمسئولانه و بیهوده است. به عبارت دیگر، هر وقت روش کاری را اصلاح می کنیم تا شانس موفقیت بیشتر شود، در حالی که احتمال شکست، آسیب یا زیان را تا حد ممکن کمتر کنیم، در حقیقت ریسک را مدیریت می کنیم. این یک رویکرد متداول برای ایجاد تعادل بین ریسک ها در برابر منافع حاصل از یک وضعیت و سپس انتخاب موثرترین اقدام است.

    مدیریت ریسک باید بخشی کاملاً درگیر و ادغام شده در برنامه ریزی و اجرای هر عملیاتی باشد که به طور معمول توسط مدیریت اعمال می شود و نه روشی برای واکنش در هنگام بروز مسائل و مشکلاتی که پیش بینی نشده اند. تعیین دقیق ریسک ها به همراه تجزیه و تحلیل و کنترل آنها، موجب می شود که مسائل و مشکلاتی که ممکن است در شرایط مختلف بروز کند را پیش بینی نموده و روش های مقابله با آن مشکلات، از قبل مشخص شوند.

    یک مسئله در مدیریت ریسک های عملیاتی این است که تا زمانی که ریسک رخ ندهد، اطمینان از تأثیر ریسک امکان پذیر نیست و شدت ریسک ممکن است کمتر برآورد شود. یکی دیگر از مسائلی که در ریسک عملیاتی وجود دارد، این است که فضای کسب و کار دائماً در حال تغییر است. بنابراین هنگامی که در مورد نحوه مدیریت یا کنترل ریسک ها تصمیم گیری شد، مهم است که فرایندی برای نظارت فعال، بازنگری و گزارش منظم در چارچوب مدیریت ریسک وجود داشته باشد.

    تعریف مدیریت ریسک عملیاتی

    بانک مرکزی ج.ا.ا با توجه به منابع تخصصی مختلف، به خصوص اسناد کمیته نظارت بانکی بال در سال 1386 اقدام به انتشار بخشنامه ای به شماره مب/3244 با عنوان “مجموعه رهنمودها برای مديريت مؤثر ريسک عملياتی“، نموده است که در آن مدیریت ریسک عملیاتی را به صورت زیر تعریف نموده است:

    مدیریت ریسک

    مدیریت ریسک عملیاتی “عبارت است از فرآیند شناسایی، ارزیابی و اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و واکنش مناسب نسبت به ریسک عملیاتی و نیز نظارت ( شامل پایش و گزارش دهی و …)، مستمر بر آن با توجه به شرایط متغیر محیطی ( اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیک و …).”

    در ادامه بخشنامه مذکور به این موضوع اشاره شده است که مديريت ريسک عملياتي از سه جزء ذيل تشکيل می شود:
    • شناسایی، ارزیابی و اندازه گیری ریسک عملیاتی؛
    • پایش ریسک عملیاتی و گزارش دهی؛
    • کنترل ریسک عملیاتی و کاهش آن.

    فرایند مدیریت ریسک عملیاتی

    اداره کل مطالعات و مقررات بانک مرکزی ج.ا.ا در سال 1383 اقدام به انتشار مجلدی با عنوان “اقدامات موثر برای مدیریت و نظارت ریسک عملیاتی” نموده است که ترجمه رهنمود کمیته بال با نام “Sound Practices for the Management and Supervision of Operational Risk” منتشر شده در سال 2003 مفهوم مدیریت ریسک میلادی می باشد. در این مجلد، در اصول شماره 4 تا 7 به موضوع مدیریت ریسک اشاره شده است که شامل؛ شناسایی، اندازه گیری، پایش، کاهش-کنترل می باشد. همچنین اصول 6 تا 9 رهنمود کمیته بال با عنوان “Principles for the Sound Management of Operational Risk” منتشره شده در سال 2011 میلادی، در بخش محیط مدیریت ریسک به شناسایی و ارزیابی، پایش و گزارشگری، کنترل و کاهش پرداخته است.

    بنابراین با توجه به اصول فوق الذکر و مطالب ارائه شده در تعریف و اجزای مدیریت ریسک علمیاتی، می توان گفت علیرغم اینکه در مستندات مختلف، فرایند مدیریت ریسک به مراحل مختلف تقسیم بندی شده است، لیکن تمامی آنها تفکیک یا ترکیبی از بخش هایی است که در رهنمودهای کمیته بال به آن اشاره شده است. لذا فرایند مدیریت ریسک را می توان به 5 مرحله تقسیم نمود که در چرخه ای به صورت زیر در کنار یکدیگر قرار می گیرند.

    1- شناسایی
    2- ارزیابی
    3- گزارشگری
    4- پاسخ به ریسک (کاهش و کنترل)
    5- پایش

    چگونگی مدیریت ریسک در بازارهای مفهوم مدیریت ریسک مالی

    risk-management

    برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم مدیریت ریسک چیست و به چه معناست؟ به هر عکس‌العملی که در زندگی روزمره در برابر خطرات مختلف داریم، مدیریت ریسک یا risk management گفته می‌شود. با این تعریف مدیریت ریسک صرفا مربوط به بازارهای مالی نیست و در زندگی روزمره دائما در حال مدیریت ریسک هستیم؛ مثلا در رانندگی، شروع کسب و کار یا … . البته ممکن است به مدیریت ریسک خود آگاه نباشیم و ناآگاهانه این کار را انجام دهیم، مثلا فرض کنید با سرعت در حال رانندگی هستید و یک دفعه یک مانع جلوی خود می‌بینید و مسیر را تغییر می‌دهید، اینجا شما با در نظر گرفتن خطراتی که برخورد با مانع برای شما دارد، مدیریت ریسک انجام داده‌اید و شاید این مدیریت ریسک را به صورت ناخودآگاه انجام داده‌اید. اما در بازارهای مالی چنین نیست و مدیریت ریسک در بازارهای مالی به صورت کاملا آگاهانه باید انجام شود.

    در اقتصاد همیشه خطرات مالی برای سرمایه ما که ممکن است سهام، املاک، سکه، طلا، رمزارز، پول و … باشد، وجود دارد. به برنامه و چارچوبی به این خطرات را کنترل می‌کند و به این خطرات رسیدگی می‌کند، مدیریت ریسک گفته می‌شود که سرمایه‌گذار یا معامله‌گر از این برنامه استفاده می‌کند تا کمترین خطر متوجه سرمایه‌اش باشد.

    خطرات و ریسک‌هایی که در بازارهای مالی وجود دارد متنوع هستند و می‌توان آنها را دسته‌بندی کرد.

    در اینجا قصد داریم در مورد پروسه مدیریت ریسک صحبت کنیم به برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران پیشنهادهایی داریم.

    چگونه در بازارهای مالی مدیریت ریسک داشته باشیم؟

    اغلب گفته می‌شود مدیریت ریسک در بازارهای مالی در پنج مرحله صورت می‌گیرد. این مراحل چه هستند؟

    اول؛ تعیین اهداف، دوم؛ تشخیص ریسک‌ها، سوم؛ تخمین ریسک، چهارم؛ تعریف واکنش‌ها، پنجم؛ نظارت.

    البته لازم به ذکر است که این مراحل ممکن است با توجه به نوع بازار و شرایط دیگر تغییر کند.

    تعیین اهداف

    اولین مرحله این است که هدف خود از سرمایه‌گذاری و میزان تحمل ریسک را برای خود مشخص کنید. و این دو عامل به هم وابسته هستند. و تحمل ریسک نیز به شرایط روحی افراد و میزان اهمیت سرمایه آنها بستگی دارد. مثلا اگر سرمایه‌گذار تحمل ریسک بالایی داشته باشد، مطمئنا اهداف بالاتری برای خود تعیین می‌کند نسبت به کسی که تحمل ریسک ندارد. یا مثلا اگر کسی دارایی اصلی زندگی‌اش مثل خودرو یا خانه‌اش را تبدیل به سرمایه اولیه ورود به بازارهای مالی کرده باشد، کمتر می‌تواند ریسک کند.

    تشخیص ریسک‌ها

    در دومین قدم باید ریسک‌های ممکن را شناسایی و تعریف کنید. به این معنا که تمام رخدادهایی که ممکن است روی سرمایه ما موثر باشد را پیش‌بینی کنید که این اتفاقات همیشه لزوما اتفاقاتی نیست که مستقیما روی بازارهای مالی تاثیر می‌گذارد، بلکه اتفاقاتی که ممکن است رخ دهد و به صورت غیرمستقیم روی دارایی شما اثرگذار باشد را نیز باید پیش‌بینی کنید؛ مثلا جنگ، یا بروز مشکل در سایت معاملاتی یا مثلا قفل شدن سهم در صف‌ها در بورس تهران، یا اتفاقاتی نظیر این‌ها.

    تخمین ریسک‌ها

    بعد از اینکه ریسک‌ها را شناسایی و پیش‌بینی کردید، در مرحله بعد باید دامنه، شدت و قدرت ریسک‌ها را تخمین بزنید. ریسک‌هایی را که شناسایی می‌کنید می‌توانید بر اساس میزان تأثیر رتبه‌بندی کنید. مثلا کندی هسته معاملات یا نرم‌افزار معاملات یک کارگزار شاید چند درصد روی قیمت سهم شما مؤثر باشد، و شدت و دامنه آن همین قدر است. اما اگر جنگی رخ دهد، میزان قدرت این خطر خیلی بیشتر است.

    تعریف واکنش‌ها

    در مرحله چهارم باید پاسخ‌ها و واکنش‌های احتمالی را مشخص کنیم. به این معنا که مشخص کنیم در صورتی که ریسک‌ها و خطراتی که در مراحل قبل پیش‌بینی کردیم، رخ دهد، چه واکنشی باید داشته باشیم. در تعریف واکنش‌ها علاوه بر ریسک‌ها باید سطح اهمیت آنها را نیز در نظر بگیریم.

    نظارت

    قدم آخر این است که به صورت مداوم روی برنامه‌هایمان نظارت کنیم. باید دائما هشیار باشیم، اطلاعات بیشتر جمع‌آوریم کنیم، بیشتر تحلیل کنیم و در صورت لزوم برنامه خود را در واکنش به اتفاقات تغییر دهیم.

    چه چیزی باعث می‌شود یک سیستم معاملاتی ناموفق شود؟

    دلایل بسیاری هست که ممکن است سبب این اتفاق شود. از اتفاقات پیش‌بینی نشده گرفته تا واکنش‌های احساسی. مثلا شاید بازار مطابق تحلیل‌ها ما پیش نرود یا از روی احساساتی مثل ترس یا هیجان تصمیم نادرستی بگیریم و در نتیجه اقدام نامناسبی انجام دهیم. و این اقدامات از روی احساس وقتی رخ می‌دهد که سرمایه‌گذار به استراتژی اولیه خودش پایبند نباشد. این تصمیم‌ها معمولا در زمان نزولی شدن بازار و اصلاح قیمت، زیاد رخ می‌دهد.

    مدیریت ریسک‌های مالی

    هرچند که راه‌های زیادی برای مدیریت ریسک وجود دارد اما چیزی که همه متخصصان روی آن توافق نظر دارند این است که یک برنامه خوب برای مدیریت ریسک به موفقیت معامله‌گران کمک بزرگی می‌کند. تنظیم یک برنامه برای مدیریت ریسک کار سختی هم نیست و ممکن است مانند تعیین حدضرر ساده باشد.

    آن سیستم معاملاتی قدرتمندتر است که پاسخ‌ها و واکنش‌های مختلف را در نظر بگیرد. و معامله‌گر باید خودش را برای هر شرایطی آماده کرده باشد. و بهترین حالت آن است که معامله‌گر برنامه مدیریت ریسک و سیستم معاملاتی‌اش را همیشه بررسی و بازبینی کند و در صورت لزوم برنامه را اصلاح کند.

    معرفی ریسک‌های موجود در بازارهای مالی

    در اینجا بعضی از ریسک‌هایی که در بازارهای مالی وجود دارد را به شما معرفی کنیم و مسیرهایی را که می‌توانیم این ریسک‌ها را کم کنید، به شما می‌گوییم:

    ریسک بازار

    این ریسک همیشه وجود دارد و امری طبیعی است ولی شما می‌توانید با تعیین حدضرر این ریسک را به کمترین حد کاهش دهید. مثلا اگر سهمی را به قیمت هزار تومان خرید کردید، ممکن است حدضرر ده درصد برای آن تعیین کنید، پس اگر قیمت سهم به نهصد تومان رسید، باید سهمتان را بفروشید.

    ریسک نقد شدن

    این ریسک به این معناست که شما وارد بازاری می‌شوید که نقدشوندگی آن پایین است یا ممکن است در معامله‌ای به هدفتان برسید، یا حدضرری که مشخص کرده بودید، فعال شود ولی برای سهم شما خریدار نباشد.

    ریسک اعتبار

    ریسک اعتبار هم ممکن است ضرر بیشتری به شما تحمیل کند، هم سود بیشتر. اگر ضرر کنید، ضرر بیشتری به سرمایه شما وارد می‌شود و اگر سود کنید، سود بیشتری حاصل می‌شود.

    ریسک‌های عملیاتی

    با تنوع بخشیدن به سبد دارایی‌تان این ریسک را می‌توانید کاهش دهید و اگر یک پروژه یا شرکت دچار مشکل یا ضرر شود، معامله‌گر تنها قسمتی از سرمایه‌اش را از دست می‌دهد و چون سبد سهام متنوعی دارد، دیگر دارایی‌های سوددهی خواهند داشت.

    راه دیگری نیز هست که می‌توانید این ریسک را کاهش دهید، و آن مطالعه در مورد شرکت‌های و پروژه‌هایی است که امکان رخ دادن چنین خطراتی در آنها کمتر است.

    ریسک سیستمی

    این ریسک را هم با تنوع بخشیدن به سبد سهامتان می‌توانید کاهش دهید. و پیشنهاد ما به شما این است که از شرکت در گروه‌های مختلف صنعتی سهام خریداری کنید و بهتر است این صنایع خیلی به هم مرتبط نباشند

    معرفی و دانلود کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل

    عکس جلد کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل

    برای دانلود قانونی کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.

    برای دانلود قانونی کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.

    دانلود کتاب از اپلیکیشن کتابراه

    معرفی کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل

    کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل نوشته استیون ام. براگ، با راه‌حل‌ها و راهکارهایی که ارائه می‌دهد به شما کمک می‌کند خطرپذیری در موقعیت‌های مالی و در کسب‌وکار خود را بهتر و آسان‌تر کنترل و رهبری کنید تا به ضرر و زیان‌های شدید گرفتار نشوید.

    درباره کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل:

    ریسک به معنای عدم قطعیت در پیامدهای آتی است. در هر کسب و کاری عدم قطعیت بالایی وجود دارد و شرایطی که بتوان پیامدهای آن‌ها را با اطمینان کامل پیش‌بینی کرد، محدود است. به عنوان مثال، در یک واحد تجاری که چندین هزار حساب دریافتنی وجود دارد، این سوال مطرح است که دقیقاً چه تعداد از آن‌ها تبدیل به مطالبات سوخت شده خواهند شد؟ در مثالی دیگر، واحد تجاری که برای تولید محصولی به یک ماده اولیه کلیدی به عنوان ماده خام نیاز دارد، آیا این واحد می‌تواند قیمت این ماده را به صورت دقیق در طول سال تعیین کند؟ و یا مثلا دستیابی به نتیجه توسعه یک داروی جدید با هزینه 250 میلیون دلار به چه میزان قطعی است؟ در چنین مواردی امکان پیش‌بینی دقیق پیامد‌های آتی وجود ندارد.

    عدم قطعیت موضوعی کاملاً فراگیر است. با این حال مدیران عموماً از مفهوم پیامدهای متفاوت چشم‌پوشی می‌کنند. آنان از بودجه جهت نتیجه‌گیری پیامدی منفرد نسبت به آینده استفاده می‌کنند و زمانی که نمی‌توانند سازمان‌های خود را مجبور به ارائه نتایجی مطابق با خروجی پیش‌بینی‌شده در بودجه کنند، دچار اضطراب می‌شوند. دلیل چنین حالتی احتمال وجود هزاران رویداد نامشخصی است که همه آن‌ها می‌توانند نتایج مالی یک کسب و کار را تحت تأثیر قرار دهند. اما باوجود تمامی تلاش‌های مدیریت، تقریباً غیرممکن است که بتوان نتایج واقعی را کاملاً مطابق با نتایج پیش‌بینی شده در بودجه، ارائه کرد.

    استوین ام. براگ (Steven M. Bragg) در کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل (Enterprise risk management) همچنین بیان می‌کند: راه بهتر مشاهده تأثیر ریسک در سازمان این است که سازمان را به عنوان پرتفویی از ریسک‌ها در نظر بگیریم که در آن ریسک‌ها ناشی از تصمیمات گذشته مدیریت است. اگرچه برخی از تصمیمات، مانند گسترش خط تولید، احتمالاً منجر به سود یا زیان ملایمی می‌گردد اما بعضی از تصمیمات، مانند تأمین مالی محصول یک رآکتور هسته‌ای، می‌توانند فوق‌العاده موفقیت‌آمیز باشند و یا شرکت را به مرز ورشکستگی بکشاند. سود برخی دیگر از تصمیمات نیز ممکن است با زیان آن برابر بوده و منتج به تغییرات خالص بسیار اندکی شوند. در نتیجه به‌منظور استفاده از مزیت‌های تصمیمات اتخاذ شده و یا کاهش پیامدهای نامطلوب در موقعیت‌های مختلف باید از مفهوم مفهوم مدیریت ریسک ریسک‌ها آگاهی داشته باشید.

    اگرچه دلایل زیادی برای مدیریت ریسک توسط سازمان وجود دارد اما موضوع اصلی در زمینه توانایی هموار کردن و یا افزایش سود است. مدیریت ریسک می‌تواند به منظور کاهش وقوع هزینه‌های غیرمعمول مورد استفاده قرار گیرد، به نحوی که هزینه‌های تحقق یافته به هزینه‌های پیش‌بینی شده در بودجه بسیار نزدیک‌تر باشد. این مسئله برای شرکت‌های سهامی عام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، چرا که می‌تواند باعث افزایش اعتماد عمومی به نتایج آتی آنان شود.

    کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل به چه کسانی پیشنهاد می‌شود؟

    اگر صاحب کسب‌وکار یا مدیر شرکت هستید و از ریسک کردن می‌ترسید، این کتاب به شما کمک می‌کند.

    در بخشی از کتاب مدیریت ریسک شرکت از تئوری تا عمل می‌خوانیم:

    فرایند تعیین بودجه برای پروژه‌های تحقیق و توسعه معمولاً به تعیین منابع مالی پروژه‌های نه چندان ریسکی می‌انجامد. علت این است که معمولاً وجوه نقد کافی برای تأمین منابع مالی تمام پروژه‌های پیشنهادی در دسترس نیست، بنابراین یک سیستم رتبه‌بندی برای تعیین این که کدام پروژه‌ها بودجه را دریافت خواهند نمود، اعمال می‌شود. این رتبه‌بندی برگرفته از تحلیل جریان‌های نقدی تنزیل شده است که نرخ تنزیل بیشتری بر پروژه‌های با ریسک بالاتر اعمال می‌کند و در نتیجه تنها پروژه‌های تحقیق و توسعه امن‌تر تأمین بودجه می‌شوند. نتیجۀ متداول این است که واحد تجاری برای گسترش خطوط محصول موجود که به عنوان سرمایه‌گذاری‌های امن در نظر گرفته می‌شوند، وجوه نقد بیشتری تزریق می‌کند و نقدینگی کمتری را به نوآوری واقعی سرازیر خواهد کرد.

    یک راه‌حل برای از بین بردن این فرایند گزینشی و محافظه کارانه تخصیص عامدانۀ نقدینگی به طبقاتی از پروژه‌های تحقیق و توسعه است که یکی از آن‌ها به پروژه با ریسک بالا مربوط است. مبلغ اختصاص یافته به هر گروه با توجه به تمایل مدیریت برای از دست دادن نقدینگی در پروژه‌های با ریسک بالا متفاوت خواهد بود. در کل، این مفهوم احتمال دستیابی به محصولی موفق که می‌تواند به یک خط محصول کاملاً جدید بینجامد را افزایش خواهد داد.

    زمانی که وجوه نقد به صورت عامدانه در پروژه‌های تحقیق و توسعه با ریسک بالا سرمایه‌گذاری می‌شود، به طور اجتناب‌ناپذیری برخی نارسایی‌ها در پروژه وجود خواهد داشت. علت چنین حالتی می‌تواند این باشد که نتایج از نظر تجاری بادوام نیستند و یا این که پروژه به یک شکست کامل منتهی می‌گردد. مشکل اصلی زمانی است که شکست‌های معدودی وجود دارند و این موضوع نشان می‌دهد که شرکت در پروژه‌های به اندازۀ کافی ریسکی و با بازده بالا سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

    فهرست مطالب کتاب

    فصل اول: مروری بر مدیریت ریسک
    مقدمه
    1. مزایای مدیریت ریسک
    2. روابط متقابل بین ریسک و استراتژی
    2-1. استراتژی حفظ ریسک
    2-2. تحلیل ریسک به عنوان یک فرصت
    2-3. موقعیت‌های ریسک ویژه
    3. مدیریت ریسک برای یک موسسه تجاری
    4. مدیر ریسک
    5. کمیته مدیریت ریسک
    6. مسئولیت ریسک
    7. مدیریت ریسک توسط پرسنل
    8. انواع ریسک
    9. جریان فرآیند مدیریت ریسک
    9-1. رتبه‌بندی ریسک‌ها
    9-2. مسائل مربوط به کمی کردن ریسک
    9-3. پروفایل ریسک
    10. وضعیت‌های ریسک ویژه
    11. جدول زمانی برنامه ریزی ریسک
    12. بهترین شیوه‌های مدیریت ریسک
    13. طرح‌های مدیریت ریسک
    14. سویه‌ها در مدیریت ریسک
    خلاصه
    فصل دوم: مدیریت ریسک خزانه
    مقدمه
    1. ریسک تأمین بودجه و منابع مالی
    2. ریسک سرمایه‌گذاری
    نمونه‌ای از سیاست سرمایه‌گذاری
    3. ریسک نقدینگی
    4. ریسک سیاست اعتباردهی
    5. ریسک آسیب‌پذیری اعتباردهی
    5-1. سیستم رتبه‌بندی اعتباردهی داخلی
    5-2. رتبه‌بندی اعتباری شخص ثالث
    5-3. بیمه اعتباری
    5-4. تغییر شرایط
    5-5. تأمین مالی مطالبات دریافتنی
    5-6. تأمین مالی خارجی
    5-7. رویکرد پورتفوی اوراق بهادار در ریسک
    6. ریسک آسیب‌پذیری اعتباری فروش متقابل
    7. ریسک تمرکز اعتباری
    8. بررسی ریسک مبادلات ارزی
    9. مدیریت ریسک تسعیر ارز خارجی
    9-1. عدم اقدام
    9-2. اجتناب از ریسک
    9-3. انتقال ریسک
    9-4. فشرده‌سازی زمانی
    9-5. تقدم و تأخر پرداخت
    9-6. ایجاد ذخایر
    9-7. حفظ و نگهداری ذخایر محلی
    9-8. مصون‌سازی
    10. انواع مصون‌سازی‌های ارز خارجی
    10-1. وام ارزش‌گذاری شده در ارز خارجی
    10-2. قرارداد سلف
    10-3. قراردادهای آتی
    10-4. اختیار معامله ارز
    10-5. اختیار معامله سیلندری
    11. سواپ
    12. رویکرد خالص
    13. بررسی ریسک بهره
    14. مدیریت ریسک نرخ بهره
    14-1. عدم واکنش
    14-2. اجتناب از ریسک
    14-3. انطباق بدهی و دارایی
    14-4. مصون‌سازی
    15. انواع مصون‌سازی نرخ بهره
    15-1. توافق نرخ سلف
    15-2. قرارداد آتی
    15-3. سواپ نرخ بهره
    15-4. اختیار معامله نرخ بهره
    15-5. اختیار معاوضه نرخ بهره
    خلاصه
    فصل سوم: مدیریت ریسک بازاریابی و فروش
    مقدمه
    1. ریسک حاکمیت بازاریابی
    2. ریسک تغییر نام تجاری
    3. ریسک سخنگویان مشهور
    4. ریسک ادعاهای بازاریابی نادرست
    5. کاهش ریسک تبلیغات
    6. ریسک افزایش هزینه بازاریابی
    7. ریسک تغییر اجتماعی و اقتصادی
    8. ریسک فراخوانی محصول
    9. ریسک پیش‌بینی ناصحیح
    10. ریسک از دست دادن مشتری
    11. ریسک انقباض اقتصادی
    خلاصه
    فصل چهارم: مدیریت ریسک زنجیره تأمین
    مقدمه
    1. ریسک زنجیره تأمین
    1-1. اثرات میان‌شرکتی اختلالات زنجیره تأمین
    2. شیوه‌های کاهش ریسک زنجیره تأمین
    3. ریسک تکمیل پروژه
    4. انتقال ریسک به زنجیره تأمین
    خلاصه
    فصل پنجم: مدیریت ریسک تولید و توزیع
    مقدمه
    1. ریسک شکست در ظرفیت تولید
    2. ریسک محصول معیوب
    3. ریسک از دست دادن توزیع‌کننده
    خلاصه
    فصل ششم: مدیریت ریسک منابع انسانی
    مقدمه
    1. ریسک استخدام
    2. ریسک استخدام نادرست
    3. ریسک تعدیل نیرو
    4. ریسک وخیم‌تر کردن روحیه کارکنان
    5. ریسک تبعیض
    6. ریسک طبقه‌بندی اشتباه مشاغل
    7. ریسک هزینه‌ی مزایای متورم شده
    7-1. تکنیک‌های ادغام مزایای پرسنل
    7-2. معاوضه‌ی سود
    7-3. محدودیت در اهدای مزایا
    7-4. کاهش مزایا و تسهیم هزینه
    8. ریسک افزایش نرخ بیکاری
    9. ریسک طرح تشویقی عملکرد
    10. ریسک حوادث
    11. ریسک نقض قوانین اداره ایمنی و سلامت شغلی
    12. فعالیت‌های منابع انسانی برای کاهش ریسک
    خلاصه
    فصل هفتم: مدیریت ریسک حسابداری
    مقدمه
    1. ریسک خطا در صورت مالی
    2. ریسک خطای اظهارنامه‌ی مالیاتی
    3. ریسک خطای بودجه بندی
    4. ریسک اضافه پرداخت
    5. ریسک هزینه بیش از حد
    6. ریسک مالیات بر ارزش افزوده
    7. ریسک خطای ارزیابی اولیه
    8. ریسک تقلب
    9. ریسک‌های شرکت‌های سهامی
    9-1. نمونه‌ی افشا
    خلاصه
    فصل هشتم: فناوری اطلاعات و مدیریت ریسک سیستم‌ها
    مقدمه
    1. ریسک امنیت داده‌ها
    2. ریسک شکست سیستم IT
    3. ریسک از دست دادن افراد متخصص
    4. ریسک سیستم‌های ناسازگار
    5. ریسک تغییر فناوری
    6. ریسک آسیب فجایع طبیعی
    7. نرم‌افزار نظارت، ریسک و سازگاری
    8. استفاده از فرایندها
    8-1. نیاز به تدوین فرایندها
    8-2. تعداد فرآیندهایی که باید تدوین شوند
    8-3. انحراف مفهوم مدیریت ریسک از فرایند
    9. بهره‌گیری از عوامل کنترل‌کننده
    خلاصه
    فصل نهم: سایر موضوعات مدیریت ریسک
    مقدمه
    1. ریسک سرمایه‌گذار
    1-1. شرکت مالکیت انفرادی
    1-2. شرکت تضامنی
    1-3. شرکت سهامی
    شرکت سهامی C
    شرکت سهامی S
    1-4. شرکت با مسئولیت محدود
    2. ریسک سیاسی
    3. ریسک اتحاد
    4. ریسک شهرت
    خلاصه
    فصل دهم: برنامه‌ریزی اقتضایی
    مقدمه
    1. برنامه‌ریزی اقتضایی
    1-1. ارتباطات فجایع
    1-2. آموزش بلایای طبیعی
    1-3. آموزش رویه‌های ایمنی
    1-4. تیم واکنش اضطراری
    1-5. انعطاف‌پذیری کارمندان
    1-6. سیستم‌های تشخیص خودکار
    1-7. نگهداری پیشگیرانه
    1-8. اقدامات مربوط به دیگ بخار
    1-9. مواد خطرناک
    1-10. نقشه‌های مکانیکی
    1-11. تعیین موقعیت تجهیزات
    1-12. اتاق امن
    1-13. تدابیر کاهش سیل
    1-14. تدابیرکاهش طوفان
    1-15. محوطۀ جایگزین
    خلاصه
    فصل یازدهم: بیمه
    مقدمه
    1. شرایط و ضوابط سیاست بیمه
    1-1. کسورات
    1-2. محدودیت بیمه
    1-3. بیمه مشترک
    1-4. موارد عدم شمول
    1-5. الحاقیه بیمه
    1-6. خطرات
    2. بیمۀ دیگ بخار و ماشین‌آلات
    3. بیمه وقفه در کسب و کار
    3-1. موارد مشمول بیمه
    3-2. پوشش مازاد
    3-3. اقدامات مدیریتی
    4. بیمه اتومبیل تجاری
    5. بیمه مسئولیت عمومی تجاری
    6. بیمه ریسک سایبری
    6-1. اقدامات مدیریتی
    7. بیمۀ مسئولیت مدیران
    7-1. اقدامات مدیریتی
    7-2. پوشش‌های مازاد
    8. بیمه دریایی (حمل)
    9. بیمه عمر
    10. بیمه ریسک سیاسی
    10-1. بیمه اموال
    10-2. انواع دارایی
    10-3. مفاد بیمه‌نامه
    10-4. موارد عدم شمول بیمه
    10-5. پوشش مازاد
    10-6. اقدامات مدیریتی
    11. بیمه غرامت کارکنان
    11-1. اقدامات مدیریتی مفهوم مدیریت ریسک
    12. توزیع بیمه
    13. تحلیل شرکت بیمه
    14. تعیین قیمت بیمه
    15. مدیریت هزینه بیمه
    15-1. پیغام بیمه‌گذار
    15-2. آنالیز آیتم‌های تحت پوشش
    15-3. آنالیز پوشش مضاعف
    15-4. پرداخت‌های غیرمحتمل
    15-5. غیرقابل مقایسه بودن
    15-6. آنالیز کسورات
    15-7. تحلیل طبقه‌بندی شغلی
    15-8. پرداخت‌های معوقه
    15-9. بیمه خویش‌فرما
    15-10. شرکت بیمه اختصاصی
    16. فرایند اجرایی ادعاهای بیمه
    خلاصه
    فصل دوازدهم: ریسک تحلیل مالی
    مقدمه
    1. قیمت‌گذاری
    2. آنالیز سود سهام
    3. بودجه‌بندی سرمایه
    4. تحلیل تعیین بودجۀ تحقیق و توسعه
    5. اهرم مالی
    خلاصه
    فصل سیزدهم: اندازه‌گیری و گزارش ریسک
    مقدمه
    1. گزارشات ‌محوری
    1-1. گزارش خسارت
    1-2. گزارش حوادث
    2. گزارش شاخص‌های ریسک خارجی
    3. گزارش مطالبات بیمه
    4. مبنای نقدی و مبنای تعهدی مفهوم مدیریت ریسک تضاد گزارش
    5. رتبه‌بندی اعتباری اشخاص ثالث
    6. مقایسۀ رتبه‌بندی اعتبار
    7. گردش ورود و خروج کارکنان
    8. گردش ورود و خروج کارکنان بین شرکتی
    9. پاداش در برابر الگوها
    10. طول مدت تعطیلی
    11. گزارش نقض امنیتی
    12. گزارش خطا
    13. تعداد نامه‌های اخطار سازمان نظارتی
    14. گزارش شکایات مشتریان
    15. تغییرات استفاده در محدودیت اعتباری مشتریان
    16. نمونۀ گزارش سطح اعتبار
    17. حجم معاملات اوراق بهادار مشتقه
    18. بهره‌برداری از گلوگاه
    19. گزارش بر مبنای سطح اهمیت
    20. پیش‌بینی نقدینگی
    خلاصه

    مدیریت ریسک

    مدیریت ریسک

    مدیریت ریسک فرایندی است که هدف آن کاهش آثار زیان‌آور یک فعالیت از طریق اقدام آگاهانه برای پیش‌بینی حوادث ناخواسته و برنامه‌ریزی برای اجتناب از آن‌ها است. اين دوره توسط آقاي شهاب الدين شمس ارائه مي‌گردد.

    محتواي مديريت ريسك

    تعريف ريسك فیلم آموزشی

    طبقه‌بندي ريسك فیلم آموزشی

    مفهوم مدیریت ریسک فیلم آموزشی

    اهداف مدیریت ریسک فیلم آموزشی

    ضرورت مدیریت ریسک 1 فیلم آموزشی

    ضرورت مدیریت ریسک 2 فیلم آموزشی

    فرآیند مدیریت ریسک فیلم آموزشی

    ارزیابی مدیریت ریسک فیلم آموزشی

    شناسایی عوامل ریسک فیلم آموزشی

    ارزیابی ریسک فیلم آموزشی

    استراتژی مواجه با ریسک 1 فیلم آموزشی

    استراتژی مواجه با ریسک 2 فیلم آموزشی

    مدل های مواجه با ریسک 1 فیلم آموزشی

    مدل های مواجه با ریسک 2 فیلم آموزشی

    نگرش نوین به مدیریت ریسک سازمانی فیلم آموزشی

    تدوین بیانیه ریسک فیلم آموزشی

    chat_bubble_outline نظر کاربران

    Steven Smith

    Margaret

    Easy to install, reasonable price!

    ویژگی‌های دوره

    • اشتراک گذاری:

    آشنایی با مدرس دوره:

    جهاد دانشگاهی تهران

    جهاد دانشگاهی تهران

    • مولف 49 عنوان کتاب در حوزه های مرتبط با فناوری و اطلاعات
    • قریب ۱۸ سال سابقه تدریس در حوزه فناوری اطلاعات

    لینک‌های مفید

    خبر نامه

    با عضویت در خبر نامه نیمکت از اخبار به روز سامانه از طریق ایمیل با خبر شوید.

    آیا در سامانه تازه وارد هستید؟

    فراموشی رمز عبور

    جهت دریافت رمز عبور خود از طریق پیامک شماره ملی خود را به همراه شماره موبایلی که با آن ثبت نام نموده اید را وارد نمایید.

    عضویت بصورت گروهی ویژه سازمان ها و شرکت ها

    کاربر گرامی در صورتی که شما نماینده سازمان و یا شرکت خود هستید برای اطلاع از شرایط ثبت نام گروهی و یا سفارش انبوه دوره و همچنین قیمت‌های سازمانی و جدول تخفیفات با همکاران ما در واحد فروش تماس حاصل نمایید.

    شماره‌های تماس : 88875207-021 و 88200711-021

    پس از تکمیل فرم زیر همکاران ما با شما تماس خواهند گرفت.

    ارسال نظرات

    برای ارسال نظرات و شکایات خود اطلاعات زیر را تکمیل نمایید.

    استعلام گواهینامه‌های دیجیتال سامانه

    برای استعلام گواهینامه‌های دیجیتال از ابزار زیر استفاده نمایید.

    برای این منظور کد ملی فردی که دوره گذرانده و شماره گواهینامه دیجیتال آن را بدون خط تیره وارد نمایید.



اشتراک گذاری

دیدگاه شما

اولین دیدگاه را شما ارسال نمایید.